.
Η NASA (αγγλικά: National Aeronautics and Space Administration, ελληνικά: Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής και Διαστήματος, συχνά γράφεται στα ελληνικά και ως ΝΑΣΑ) είναι κρατικός αμερικάνικος οργανισμός που ασχολείται με την εξερεύνηση του διαστήματος, την αεροναυτική και τη μελέτη του περιβάλλοντος της Γης. Ιδρύθηκε στις 29 Ιουλίου του 1958 με την Πράξη Εθνικής Αεροναυτικής και Διαστήματος. Η έδρα της NASA βρίσκεται στην Ουάσινγκτον, ενώ όλες οι εκτοξεύσεις των επανδρωμένων και μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων της πραγματοποιούνται στο διαστημικό κέντρο Κένεντι.
Ιστορικό
Η κούρσα του διαστήματος
Μετά την εκτόξευση από τo Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα του πρώτου τεχνητού δορυφόρου Σπούτνικ 1 στις 4 Οκτωβρίου 1957, η προσοχή των ΗΠΑ στράφηκε στα πρώτα δικά τους διαστημικά βήματα. Το αμερικανικό Κογκρέσο ανήσυχο από τη διαφαινόμενη απειλή στην ασφάλεια και την τεχνολογική υπεροχή των ΗΠΑ, συνέστησε άμεση και αποφασιστική δράση. Ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και οι σύμβουλοί του συνέστησαν πιο σαφή μέτρα. Αρκετοί μήνες συζητήσεων οδήγησαν σε συμφωνία ότι χρειαζόταν μια νέα ομοσπονδιακή υπηρεσία για την διαχείριση όλης της μη στρατιωτικής δραστηριότητας στο διάστημα.
Ο Explorer I (επίσημη ονομασία Satellite 1958 Alpha, μερικές φορές γνωστός και ως Explorer 1) εκτοξεύθηκε στις 10:48μμ EST, στις 31 Ιανουαρίου 1958 και αποτέλεσε τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο των ΗΠΑ. Στις 29 Ιουλίου 1958, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ υπέγραψε την Πράξη Εθνικής Αεροναυτικής και Διαστήματος, ιδρύοντας τη NASA. Όταν ξεκίνησε τη λειτουργία της στις 1 Οκτωβρίου 1958, η NASA αποτελούνταν κυρίως από τα τέσσερα εργαστήρια και τους 80 υπαλλήλους της 46-ετούς ερευνητικής υπηρεσίας Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή Αεροναυτικής, αγγλ. National Advisory Committee for Aeronautics (NACA). Σημαντικός παράγοντας στην είσοδο της NASA στην κούρσα του διαστήματος, ήταν η τεχνολογία από το γερμανικό πυραυλικό πρόγραμμα, καθοδηγούμενο από τον Βέρνερ φον Μπράουν, ο οποίος έγινε Αμερικανός πολίτης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα θεωρείται ως ο πατέρας του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ. Στοιχεία της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Βαλλιστικών Πυραύλων (αγγλ. Army Ballistic Missile Agency) (στην οποία ανήκε η ομάδα του φον Μπράουν) και του Εργαστηρίου Ερευνών του Ναυτικού (αγγλ. Naval Research Laboratory) ενσωματώθηκαν στη NASA.
Τα πρώτα προγράμματα της NASA περιλάμβαναν έρευνα πάνω στις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις και έλαβαν χώρα κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού που υπήρχε μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Το πρόγραμμα Μέρκιουρι (αγγλ. Mercury), το οποίο ξεκίνησε το 1958, έβαλε τη NASA στο μονοπάτι της εξερεύνησης του διαστήματος από τον άνθρωπο, με αποστολές σχεδιασμένες απλώς για να ανακαλύψουν την δυνατότητα επιβίωσης του ανθρώπου στο διάστημα. Εκπρόσωποι του αμερικανικού στρατού, ναυτικού και αεροπορίας επιλέχθηκαν για να προσφέρουν βοήθεια στην Ομάδα Εργασίας Διαστήματος (αγγλ. Space Task Group) της NASA, μέσω συντονισμού με την υπάρχουσα υποδομή αμυντικών προμηθειών και στρατιωτικής έρευνας, αλλά και τεχνικής βοήθειας προερχόμενης από την ανάπτυξη πειραματικών αεροσκαφών στη δεκαετία του 1950 και από την αντίστοιχη "δεξαμενή" πιλότων δοκιμαστών. Στις 5 Μαΐου 1961 ο αστροναύτης Άλαν Σέπαρντ έγινε ο πρώτος Αμερικανός στο διάστημα όταν πιλοτάρισε το Freedom 7 (Ελευθερία 7) σε μια 15-λεπτη υποτροχιακή πτήση. Ο Τζον Γκλεν ήταν ο πρώτος Αμερικανός που έκανε το γύρο της Γης σε μια πτήση 5,25 ωρών, στις 20 Φεβρουαρίου 1962, με το Friendship 7 (Φιλία 7).
Μετά την απόδειξη από το πρόγραμμα Μέρκιουρι ότι οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις είναι εφικτές, ξεκίνησε το πρόγραμμα Τζέμινι (αγγλ. Gemini) για την εκτέλεση πειραμάτων και την επίλυση προβλημάτων σχετικών με μια αποστολή στη Σελήνη. Η πρώτη επανδρωμένη πτήση Τζέμινι, η Τζέμινι ΙΙΙ έγινε από τους Βέρτζιλ Γκρίσομ και Τζον Γιανγκ στις 23 Μαρτίου 1965. Ακολούθησαν εννιά ακόμα αποστολές, αποδεικνύοντας ότι είναι δυνατές επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις μεγάλης διάρκειας, επιβεβαιώνοντας ότι ήταν δυνατή η συνάντηση και πρόσδεση με άλλο σκάφος στο διάστημα και συγκεντρώνοντας ιατρικά δεδομένα για την επίδραση της έλλειψης βαρύτητας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Πρόγραμμα Aπόλλων
Ο Μπαζ Όλντριν στην επιφάνεια της Σελήνης, κατά την αποστολή Απόλλων 11 που έφερε τους πρώτους ανθρώπους στην επιφάνεια του φυσικού δορυφόρου της Γης.
Το πρόγραμμα Απόλλων σχεδιάστηκε για την προσελήνωση ανθρώπων και την ασφαλή επιστροφή τους στη Γη. Τα Απόλλων 8 και Απόλλων 10 δοκίμασαν διάφορα εξαρτήματα κατά την περιστροφή τους γύρω από τη Σελήνη και επέστρεψαν με φωτογραφίες από την σεληνιακή επιφάνεια. Στις 20 Ιουλίου 1969, το Απόλλων 11 προσελήνωσε τους πρώτους ανθρώπους, τον Νηλ Άρμστρονγκ και τον Μπαζ Όλντριν. Το Απόλλων 13 δεν προσεληνώθηκε λόγω μηχανικής βλάβης, αλλά εκ θαύματος επέστρεψε ασφαλείς και με εκατοντάδες φωτογραφίες. Οι έξι αποστολές που προσεληνώθηκαν επέστρεψαν με πλήθος επιστημονικών δεδομένων και περίπου 400 κιλά σεληνιακών δειγμάτων. Εκτελέστηκαν πειράματα μηχανικής εδάφους, μετεωριτικά, σεισμικά, θερμικά, σεληνιακής τοπογραφίας, μαγνητικών πεδίων και ηλιακών ανέμων.Επίσης στο πρόγραμμα Απόλλων είχαν λάβει μέρος άτομα από συγκεκριμένα μέρη του πλανήτη όπως ο Εμανουέλ Χερναντεζ(Μεξικό) ο Δημήτρης Κρεμαστιώτης(Ελλάδα), Μπαζ Γκαιλλαρωτ (Γαλλία).
Σκάιλαμπ
Ο Σκάιλαμπ (αγγλ. Skylab) ήταν ο πρώτος διαστημικός σταθμός που έθεσαν σε τροχιά οι ΗΠΑ. Ο 75 τόννων σταθμός ήταν σε γήινη τροχιά από το 1973 μέχρι το 1979 και τον επισκέφθηκαν τρεις φορές πληρώματα, το 1973 και το 1974. Ο Σκάιλαμπ αρχικά προοριζόταν για την έρευνα βαρυτικών ανωμαλιών σε άλλα ηλιακά συστήματα, η αποστολή όμως αυτή ακυρώθηκε λόγω έλλειψης πόρων και ενδιαφέροντος. Περιελάμβανε ένα εργαστήριο για μελέτη των επιπτώσεων της μικροβαρύτητας και ένα ηλιακό παρατηρητήριο. Υπήρχαν σχέδια πρόσδεσής του σε ένα Διαστημικό Λεωφορείο στον σταθμό και να τον ανεβάσει σε μεγαλύτερο ύψος ασφαλείας, όμως ο Σκάιλαμπ μπήκε στην ατμόσφαιρα και καταστράφηκε το 1979, πριν από την πρώτη εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου.
Η εποχή του Διαστημικού Λεωφορείου
Το Διαστημικό Λεωφορείο έγινε ο βασικός στόχος της NASA στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στη δεκαετία του '80. Σχεδιασμένο ως ένα συχνά εκτοξεύσιμο και, ως επί το πλείστον, επαναχρησιμοποιούμενο όχημα, το 1985 κατασκευάστηκαν τέσσερα διαστημικά λεωφορεία. Το πρώτο, το Κολούμπια εκτοξεύθηκε στις 12 Απριλίου 1981.
Το λεωφορείο δεν έφερε μόνο καλά νέα στη NASA. Οι πτήσεις αποδείχθηκαν πολύ ακριβότερες από τις προβλέψεις και παρότι η καταστροφή του Τσάλλεντζερ επισήμανε τους κινδύνους των διαστημικών πτήσεων, το κοινό έχασε και πάλι το ενδιαφέρον του καθώς οι πτήσεις φάνηκε να γίνονται κοινότυπες. Ξεκίνησε δουλειά πάνω στον Διαστημικό Σταθμό Φρίντομ (αγγλ. Space Station Freedom), ως τον βασικό στόχο για το επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα, όμως μέσα στη NASA υπήρχε διαφωνία ότι αυτά τα προγράμματα ήταν σε βάρος πιο εμπνευσμένων, μη επανδρωμένων αποστολών, όπως οι διαστημοσυσκευές Βόγιατζερ.
Εντούτοις, το λεωφορείο έχει χρησιμοποιηθεί για την εκκίνηση σημαντικών προγραμμάτων, όπως το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χάμπλ (αγγλ. Hubble Space Telescope, HST). Το HST δημιουργήθηκε με ένα σχετικά χαμηλό προϋπολογισμό 2 δις δολαρίων, αλλά λειτουργεί συνεχώς από το 1990 και έχει ενθουσιάσει επιστήμονες και κοινό. Μερικές από τις εικόνες που έχει στείλει είναι διάσημες, όπως οι πρωτοποριακές εικόνες Hubble Deep Field. Το HST είναι ένα κοινό πρόγραμμα της NASA με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και η επιτυχία του έστρωσε το δρόμο για μεγαλύτερη συνεργασία των δύο οργανισμών.
Η εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου Ατλάντις στην αποστολή STS-27 (1988).
To 1995 η Ρωσο-Αμερικανική συνεργασία θα πραγματοποιούνταν εκ νέου με την εκκίνηση των αποστολών Διαστημικού Λεωφορείου-Μιρ και για άλλη μια φορά είχαμε πρόσδεση αμερικανικού σκάφους με ρωσικό (αυτή τη φορά ένα πλήρη διαστημικό σταθμό). Αυτή η συνεργασία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με τη Ρωσία και την Αμερική να είναι οι δύο μεγαλύτεροι συνεργάτες στον πιο εκτεταμένο διαστημικό σταθμό που δημιουργήθηκε ποτέ, τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η δύναμη αυτής της συνεργασίας έγινε ακόμα πιο προφανής όταν η NASA άρχισε να βασίζεται στα ρωσικά σκάφη για την υποστήριξη του ISS μετά την καταστροφή του Κολούμπια το 2003, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον προσωρινό παροπλισμό του στόλου των διαστημικών λεωφορείων για περισσότερο από δύο χρόνια.
Με κόστος πάνω από εκατό δις δολάρια, είναι μερικές φορές δύσκολο για την NASA να δικαιολογήσει την ύπαρξη του ISS. Ο γενικός πληθυσμός, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, δύσκολα εντυπωσιάζεται με λεπτομέρειες επιστημονικών πειραμάτων στο διάστημα, προτιμώντας νέα για μεγαλόσχημα προγράμματα σε εξωτικές τοποθεσίες. Ακόμα και σήμερα ο ISS δεν μπορεί να στεγάσει τόσους επιστήμονες όσους είχε αρχικά σχεδιαστεί.
Στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '90 η NASA αντιμετώπισε συρρικνούμενους ετήσιους προϋπολογισμούς λόγω περικοπών από το Κογκρέσο. Σε απάντηση, ο ένατος διευθυντής της NASA, ο Ντάνιελ Γκόλντιν, προώθησε την προσέγγιση "γρηγορότερα, καλύτερα, φτηνότερα", η οποία επέτρεψε στη NASA να μειώσει τα κόστη συνεχίζοντας την εισαγωγή μιας ποικιλίας αεροδιαστημικών προγραμμάτων (Πρόγραμμα Ντισκάβερι). Αυτή η μέθοδος δέχτηκε κριτική και επανεξετάστηκε μετά την διπλή απώλεια του Mars Climate Orbiter και του Mars Polar Lander το 1999. Από την άλλη, το πρόγραμμα διαστημικού λεωφορείου της NASA είχε ολοκληρώσει 116 επιτυχημένες εκτοξεύσεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2006.
Η τραγωδία του Κολούμπια το 2003, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του πληρώματος, προκάλεσε μια αναστολή 29 μηνών στις πτήσεις του διαστημικού λεωφορείου και ήταν το έναυσμα για σοβαρή επανεξέταση των προτεραιοτήτων της NASA.
Το μέλλον της NASA
Οι συνεχιζόμενες έρευνες της NASA περιλαμβάνουν αναλυτικές μελέτες του Άρη και του Κρόνου και αναλύσεις της Γης και του Ήλιου. Άλλες διαστημοσυσκευές της NASA βρίσκονται καθ' οδόν προς τον Ερμή και τον Πλούτωνα. Με αποστολές στο Δία να βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού, τα δρομολόγια της NASA καλύπτουν πάνω από το μισό ηλιακό σύστημα.
Διαχειριζόμενη από το Εργαστήριο Προώθησης Τζετ (αγγλ. Jet Propulsion Laboratory, JPL) της NASA, στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια, η αποστολή Φοίνιξ (αγγλ. Phoenix) εκτοξεύθηκε στις 4 Αυγούστου 2007. Θα ψάξει για πιθανά υπόγεια αποθέματα νερού στο βόρειο πόλο του Άρη. Αυτή η βολίδα προσεδάφισης αναβιώνει πολλά από τα πειράματα και τα όργανα μέτρησης της αποτυχημένης αποστολής Mars Polar Lander του 1999. Ένα βελτιωμένο και μεγαλύτερο όχημα, το Εργαστήριο Φυσικής του Άρη (αγγλ. Mars Science Laboratory) ή αλλιώς Curiosity προσεδαφίστηκε με επιτυχία στον Άρη στις 5 Αυγούστου 2012.
Η αποστολή Νέοι Ορίζοντες (αγγλ. New Horizons) στον Πλούτωνα ξεκίνησε το 2006 και θα κάνει διέλευση από τον πλανήτη το 2015. Η διαστημοσυσκευή δέχθηκε βαρυτική ώθηση από το Δία τον Φεβρουάριο του 2007, εξετάζοντας μερικούς από τους εσωτερικούς δορυφόρους του και ελέγχοντας τα όργανα μέτρησης κατά τη διάρκεια της διέλευσης.
Επίσης, φέτος τελείωσε η σχεδίαση των οχημάτων που θα αντικαταστήσουν τα διαστημικά λεωφορεία τα Orion. Αυτά αναμένονται να είναι έτοιμα για την πρώτη επανδρωμένη διαστημική αποστολή το νωρίτερο το 2014, ενώ μέχρι το 2020 θα έχουν πραγματοποιήσει επαναπροσέγγιση της Σελήνης.
Eξωτερικοί σύνδεσμοι
Η επίσημη ιστοσελίδα της NASA
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
