.
Ο Μαρς 2 ή Άρης 2 ήταν ένα διαστημικό σκάφος στα πλαίσια του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος «Άρης» στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ήταν δίδυμο του Άρης 3 και διέθετε ένα δορυφορικό σκάφος και ένα σκάφος προσεδάφισης. Ήταν τα πρώτα διαστημικά σκάφη που προσγειώθηκαν στον Άρη. Εκτοξεύτηκαν με πύραυλο Πρωτόνιο Κ ισχυρής εκτόξευσης, με τελική βαθμίδα Block D.
Ημερομηνία και ώρα εκτόξευσης: 19 Μαΐου 1971 16:22:44 UTC
Μάζα εκτόξευσης (μαζί με καύσιμα):
Σύνολο: 4.650 kg
Δορυφόρος: 3.440 kg
Σκάφος προσεδάφισης: 1.210 kg
Δορυφορική μάζα: 2.265 kg
Διαστάσεις:
ύψος: 4,1 μέτρα
πλάτος: 2 μέτρα
πλάτος με ανοιχτά ηλιακά πανό: 5,9 μέτρα
Το δορυφορικό σκάφος
| Άρης 2 (διαστημικό σκάφος) | |
|---|---|
 Το διαστημόπλοιο Άρης 2. |
|
| Οργανισμός | ΕΣΣΔ |
| Τύπος αποστολής | δορυφορική και προσεδάφισης |
| Πύραυλος φορέας | Proton K/D |
| Ημερομηνία εκτόξευσης | 19 Μαΐου 1971 16:22:44 UTC |
| Τόπος εκτόξευσης | Εξέδρα εκτόξευσης 81/24 στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ |
| Τέλος αποστολής | 22 Αυγούστου 1972 |
| Κώδικας NSSDC | 1971-045A |
| Μάζα | 4.650 kg |
| Εκκεντρότητα τροχιάς | 0,71178 |
| Έγκλιση | 48,9° |
| Περίοδος τροχιάς | 17,96 ώρες |
| Απόκεντρο | 24.940 km |
| Περίκεντρο | 1.380 km |
| Περιστροφές | 362 |
Το δορυφορικό σκάφος τέθηκε σε τροχιά 1.380 X 24.940 χιλιομέτρων, με περιστροφή 18 ωρών γύρω από τον Άρη με έγκλιση 48,9 μοιρών. Τα επιστημονικά όργανα ενεργοποιήθηκαν για περίπου 30 λεπτά στην περίαψη.
Οι κύριοι επιστημονικοί στόχοι του δορυφορικού σκάφους ήταν
η φωτογράφηση της επιφάνειας του Άρη καθώς και των νεφών της ατμόσφαιράς του,
ο καθορισμός της θερμοκρασίας στον Άρη,
η διεξαγωγή τοπογραφικών μελετών,
ο προσδιορισμός της σύνθεσης και των φυσικών ιδιοτήτων της επιφάνειας,
ο προσδιορισμός των ιδιοτήτων της ατμόσφαιρας,
η παρακολούθηση του ηλιακού ανέμου
η μελέτη των διαπλανητικών μαγνητικών πεδίων και του μαγνητικού πεδίου του Άρη,
ενώ λειτούργησε και ως σταθμός αναμετάδοσης για την επικοινωνία μεταξύ γης και των διαστημοπλοίων προσεδάφισης. Ο Άρης 2 διαβίβασε έναν μεγάλο όγκο στοιχείων που καλύπτουν την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 1971 μέχρι τον Μάρτιο του 1972, και συνέχισε την λειτουργία του μέχρι και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, όταν σύμφωνα με τις δηλώσεις αποπεράτωσε την αποστολή του στις 22 Αυγούστου 1972 και μετά από 362 περιστροφές. Μαζί με τον Άρη 3 έστειλε συνολικά 60 εικόνες και έκαναν σημαντικές αποκαλύψεις. Ανακαλύφθηκαν βουνά ύψους 22 χλμ, εξακριβώθηκε ατομικό υδρογόνο και οξυγόνο στην ανώτερη ατμόσφαιρα, μετρήθηκαν θερμοκρασίες στην επιφάνεια που κυμαίνονταν από -110 °C μέχρι και +13 °C. Μετρήθηκε ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια από 55 έως 60 kPa και ανακαλύφθηκε η ύπαρξη υδρατμών συγκέντρωσης 5.000 φορές λιγότερο απ' ό,τι στη γήινη ατμόσφαιρα. Διαπιστώθηκε ότι η ιονόσφαιρα του Άρη αρχίζει στα 80 έως 110 χλμ ύψος, ενώ βρέθηκαν κόκκοι σκόνης από αμμοθύελλες ακόμα και σε ύψος 7 χλμ. Οι εικόνες και οι μετρήσεις επέτρεψαν την χαρτογράφηση της επιφάνειας, και έδωσαν πληροφορίες για το μαγνητικό και το πεδίο βαρύτητας του πλανήτη.
Το σκάφος προσεδάφισης
Η μονάδα καθόδου, το σκάφος προσεδάφισης, ήταν προσαρμοσμένο στο κύριο τμήμα του διαστημικού σκάφους του Άρη 2 ακριβώς απέναντι από τους πυραύλους. Αποτελείτο από μια σφαιρική κάψα διαμέτρου 1,2 μέτρων, μια κωνική ασπίδα διαμέτρων 2,9 μέτρων για αεροπέδηση, ένα σύστημα αλεξίπτωτων και πυραύλους. Το συνολικό βάρος του σκάφους προσεδάφισης ήταν 1.210 κιλά, συμπεριλαμβανομένων των καυσίμων. Η σφαιρική κάψα ζύγιζε 358 κιλά. Το σύστημα αυτόματου ελέγχου απόστασης κατά την προσεδάφιση αποτελείτο από μικρο-μηχανές πεπιεσμένου αζώτου, ενώ για τον έλεγχο της παρέκκλισης χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις μηχανές "πυρίτιδας" προσαρμοσμένες στην εξωτερική άκρη του κώνου.
Τα δύο αλεξίπτωτα, το κύριο και το βοηθητικό, η μηχανή εκκίνησης της προσεδάφισης, και ο μετρητής ύψους ήταν τοποθετημένα στο κορυφαίο τμήμα του σκάφους προσεδαφίσεως. Για την απορρόφηση κραδασμών κατά την κάθοδο και προσεδάφιση στο εσωτερικό του σκάφους χρησιμοποιήθηκε αφρός. Η κάψουλα προσεδάφισης είχε τέσσερα τριγωνικά πέταλα που, ανοίγοντας μετά από την προσεδάφιση, θα ανόρθωναν το διαστημικό σκάφος και θα εξέθεταν τα επιστημονικά όργανα. Ο εξοπλισμός του σκάφους περιελάμβανε δύο κινηματογραφικές κάμερες πανοραμικής λήψεως της επιφάνειας καθώς επίσης και ένα φασματογράφο μάζας για την μελέτη της ατμοσφαιρικής σύνθεσης. Επίσης όργανα μέτρησης θερμοκρασίας, ατμοσφαιρικής πίεσης, και καταγραφής ανέμου. Ακόμα συσκευές μετρήσεως των μηχανικών και χημικών ιδιοτήτων του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης μιας μηχανικής αρπάγης για την αναζήτηση οργανικών υλικών και δειγμάτων ζωής. Περιείχε επίσης μια σοβιετική σημαία.
Τέσσερις κεραίες προεξείχαν από την κορυφή του σκάφους για την επικοινωνία με την γη μέσω τηλεπικοινωνιακού συστήματος. Η τροφοδοσία με ηλεκτρικό ρεύμα γινόταν με μπαταρίες που φορτίστηκαν από το δορυφορικό όχημα πριν από την απόσπαση. Για να λειτουργούν τα μηχανήματα και να μην παγώσουν, ένα σύστημα θερμαντικών σωμάτων και η απαραίτητη θερμική μόνωση διατηρούσαν την θερμοκρασία μέσα στα όρια. Το σκάφος προσεδάφισης είχε αποστειρωθεί πριν από την έναρξη της αποστολής για να μην μεταφέρει μικρόβια και μολύνει το Αριανό περιβάλλον.
Το σκάφος προσεδάφισης αποσπάσθηκε από το δορυφορικό όχημα στις 27 Νοεμβρίου 1971 περίπου 4,5 ώρες πριν φτάσει στον Άρη. Εισήλθε στην ατμόσφαιρα με ταχύτητα περίπου 6 km/s, και δυστυχώς δυσλειτούργησε, μάλλον επειδή η γωνία πτώσης ήταν πάρα πολύ απότομη. Η ακολουθία καθόδου δεν λειτούργησε σύμφωνα με το σχεδιασμό και το αλεξίπτωτο δεν άνοιξε, οπότε το σκάφος συνετρίβη στην επιφάνεια του Άρη στην τοποθεσία με τις συντεταγμένες 4° Β, 47° Δ. Ο Άρης 2 ήταν το πρώτο ανθρώπινης προέλευσης αντικείμενο που έφθασε στην επιφάνεια του Άρη.
Το εξερευνητικό όχημα PROP-M
Ο Άρης 2 είχε ένα όχημα PROP-M βάρους 4,5 kg, που προοριζόταν να κινηθεί πάνω στην επιφάνεια του Άρη συνδεδεμένο με το σκάφος με ένα καλώδιο 15 μέτρων. Δεν ήταν προγραμματισμένος ο τηλεχειρισμός από την γη, μιας και η μεγάλη απόσταση της επιφάνειας του Άρη από τη γη θα έκανε τα ραδιοσήματα να αργοπορούν πάρα πολύ και να μην έχουνε νόημα σ' αυτήν την εφαρμογή.
Ο επιστημονικός εξοπλισμός του PROP-M ήταν ένα dynamic penetrometer και ένα πυκνόμετρο ραδιενέργειας. Το κύριο πλαίσιο του PROP-M ήταν ένα κιβώτιο μικρών διαστάσεων με μια μικρή προεξοχή στο κέντρο. Το πλαίσιο στηρίχθηκε πάνω σε δύο φαρδιές και επίπεδες σανίδες τύπου σκι, ανυψώνοντάς το ελαφρώς. Στο μπροστινό μέρος του ήταν αναρτημένοι ανιχνευτές εμποδίων. Είχε επίσης δύο μικρές μεταλλικές ράβδους για να διώχνει αυτόνομα τυχόν εμπόδια.
Το μικρό όχημα προοριζόταν να τοποθετηθεί στην επιφάνεια μετά την προσεδάφιση από έναν βραχίονα και να εξερευνήσει το μέρος μπροστά στους τηλεοπτικούς φακούς κάνοντας μετρήσεις κάθε 1,5 μέτρα. Τα ίχνη μετακίνησης στο Αριανό χώμα θα καταγράφονταν επίσης για να καθορίσουν τις ιδιότητες του εδάφους. Δυστυχώς το μικρό όχημα δεν μπόρεσε να εκπληρώσει την αποστολή του, λόγω της καταστροφής του σκάφους προσεδάφισης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
catalog of Soviet Mars images
NASA's mars probe website
Ted Stryk's page on enhancing the partial photo
Ted Stryk's page on the Mars 4-7 probes
TASS notice on the Mars-3 landing (in Russian) (Wikisource)
"The Rocky Soviet Road to Mars" by Larry Klaes - EJASA October, 1989
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
