Απόλλων 13

.

Η αποστολή Απόλλων 13 ήταν επανδρωμένη πτήση στο διάστημα στο πλαίσιο του Προγράμματος Απόλλων της NASA. Δεν πέτυχε τον τελικό στόχο της προσεδάφισης ανθρώπων στη Σελήνη, αφού το κέντρο ελέγχου αναγκάστηκε λόγω βλάβης του διαστημικού σκάφους να διακόψει την πτήση και να επιστρέψει το πλήρωμα στην γη.

Σύνθεση του πληρώματος

Η σύνθεση του πληρώματος ανακοινώθηκε από την NASA στις 6 Αυγούστου 1969, λίγο μετά την επιτυχημένη προσσελήνωση της αποστολής Απόλλων 11. Το πλήρωμα που επάνδρωσε την πτήση του Απόλλων 13 ήταν:

Ειδικότητα	Όνοματεπώνυμο	Εμβλήματα των αποστολών πριν από την πτήση αυτή
Κυβερνήτης	Τζέιμς Άρθουρ Λόβελ	(4)*
Πιλότος του διαστημόπλοιου	Τζακ Σουάιγκερτ	(1)
Πιλότος της σεληνάκατου	Φρεντ Χέιζ	(1)

*Aριθμός πτήσεων (συμπεριλαμβανομένης της παρούσας), ακολουθούμενος από τα εμβλήματα των αποστολών, στις οποίες έχουν πάρει μέρος.

Η εφεδρική ομάδα αποτελείτο από τους:

Ειδικότητα	Όνοματεπώνυμο	Εμβλήματα των αποστολών πριν από την πτήση αυτή
Κυβερνήτης	Τζον Γιανγκ	(3)
Πιλότος της σεληνάκατου	Τσαρλς Ντιουκ	(0)

Αρχικά προορίζονταν οι Άλαν Σέπαρντ και Κεν Μάτινγκλι για κυβερνήτης και πιλότος της σεληνακάτου αντίστοιχα. Λίγο πριν από την εκτόξευση αρρώστησε ο αναπληρωματικός πιλότος Ντιουκ από ερυθρά. Ο Μάτινγκλι, λόγω του ότι από μικρός δεν είχε κάνει το αντίστοιχο εμβόλιο, και για να αποφευχθεί κίνδυνος ασθένειας κατά την αποστολή αναγκάστηκε να παραμείνει στο έδαφος και άλλαξε βάρδια με τον αντικαταστάτη του, τον Σουάιγκερτ, ο οποίος ήταν προορισμένος για την αποστολή Απόλλων 16, την οποία ανέλαβε ο Μάτινγκλι.
Οι προετοιμασίες

Ο πύραυλος εκτόξευσης τύπου Saturn-V AS-508 παραδόθηκε τον Ιούνιο και Ιούλιο του 1969 στο Διαστημικό Κέντρο Κέννεντυ. Στις 15 Δεκεμβρίου 1969 το διαστημόπλοιο τοποθετήθηκε στην εξέδρα εκτόξευσης LC-39Α. Το διαστημόπλοιο και η σεληνάκατος έφεραν τα χαϊδευτικά ονόματα Odyssey (από την Οδύσσεια του Ομήρου) και Aquarius (Υδροχόος) αντίστοιχα.

Για σημείο της προσσελήνωσης είχε οριστεί ο κρατήρας της σελήνης Fra Mauro, όπου σύμφωνα με τα σχέδια η αποστολή θα έστηνε το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package), λόγω των σημαντικών πετρωμάτων που βρίσκονταν στο σημείο αυτό. Για το σκοπό αυτό, οι αστροναύτες του πληρώματος είχαν καταρτιστεί με ειδική εκπαίδευση στον τομέα της γεωλογίας.

Η πορεία της πτήσης

Η βλάβη στο σκάφος εξυπηρέτησης μετά το ατύχημα που συνέβη κατά την αποσύνδεση.
Η εκτόξευση

Η εκτόξευση της αποστολής πραγματοποιήθηκε στις 11 Απριλίου 1970, στις 13:13:00 τοπική ώρα. Λόγω ισχυρών κραδασμών που παρουσιάστηκαν, απομονώθηκε η μεσαία τουρμπίνα της δεύτερης βαθμίδας και διέκοψε αυτόματα την λειτουργία της 132 δευτερόλεπτα πριν το κανονικό. Με την βοήθεια του κεντρικού ψηφιακού υπολογιστή ελέγχου LVDC (Saturn Launch Vehicle Digital Computer) οι υπόλοιπες τέσσερις τουρμπίνες και η τρίτη βαθμίδα αφομοίωσαν κάπως την απώλεια και το ταξίδι συνεχίστηκε σε τροχιά γύρω από την Γη και με μια πολύ μικρή απόκλιση. Κατόπιν μιάμισης περιφοράς γύρω από την Γη πυροδοτήθηκε η τρίτη βαθμίδα και το ταξίδι συνεχίστηκε με προορισμό την Σελήνη.
Η συντριβή του πυραύλου Saturn

Ένα από τα επιστημονικά πειράματα ήταν η συντριβή της τρίτης βαθμίδας του πυραύλου στην επιφάνεια της Σελήνης, που διεξάχθηκε αποσυνδέοντάς την και αφήνοντάς την να καταπέσει στην επιφάνεια της Σελήνης. Η κατάπτωση του πυραύλου μάζας 14 τόνων διάρκεσε τρεις ημέρες, και συνετρίβη με ταχύτητα 9.000 χιλιομέτρων την ώρα (2,5 χλμ. το δευτερόλεπτο) σε απόσταση περ. 120 χιλιομέτρων δυτικά-βορειοδυτικά του σημείου προσσελήνωσης της αποστολής του Απόλλων 12. Η συντριβή που ισοδυναμούσε με έκρηξη 10 τόνων ΤΝΤ προκάλεσε σεισμικές δονήσεις που καταγράφηκαν μετά από 30" από τον σεισμογράφο που είχε εγκαταστήσει η προηγούμενη αποστολή. Οι σεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν πάνω από τρεις ώρες. Εκτός αυτού, άλλα όργανα κατέγραψαν την παρουσία ιονισμένου νέφους, που συνέπεσε λίγο πριν από την πρώτη σεισμική δόνηση και διήρκεσε σχεδόν ένα λεπτό. Προφανώς η σκόνη που σήκωσε η πρόσκρουση του πυραύλου με το έδαφος της Σελήνης ιονίστηκε υπό την επήρεια των ηλιακών ακτίνων.
Το ατύχημα και η επιστροφή στην Γη

Κατά την διάρκεια της πτήσης σημειώθηκε έκρηξη σε μια από τις δύο δεξαμενές οξυγόνου. Το διαστημόπλοιο είχε ήδη διανύσει διαδρομή διάρκειας 55 ωρών και 54 λεπτών και βρισκόταν 300.000 χιλιόμετρα από την Γη. Μια δεξαμενή οξυγόνου του σκάφους εξυπηρέτησης ανατινάχτηκε λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του αναδευτήρα. Ο Σουάιγκερτ μετέδωσε στο κέντρο ελέγχου το παροιμιώδες Houston, we've had a problem.
Ηχογραφημένος διάλογος «Houston, we've had a problem»

Η έκρηξη προκάλεσε ζημιά και στην διπλανή δεξαμενή οξυγόνου, με αποτέλεσμα την παύση διοχέτευσης της κυψέλης καυσίμου με οξυγόνο και την ακαριαία μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Εκτός αυτού σημειώθηκε έλλειψη αποθέματος οξυγόνου με αποτέλεσμα η αποστολή να αντιμετωπίσει σοβαρό κίνδυνο. Η μόνη λύση ήταν η άμεση διακοπή της αποστολής και επιστροφή στην Γη. Η προσσελήνωση ματαιώθηκε και η τροχιά του διαστημοπλοίου διορθώθηκε, έτσι ώστε να πραγματοποιήσει καμπύλη επιστροφής αντί να μπει σε δορυφορική τροχιά γύρω από την Σελήνη.
Η πρόχειρη κατασκευή φίλτρου διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Η σεληνάκατος πήρε την θέση του κατεστραμμένου σκάφους εξυπηρέτησης ως σκάφος διάσωσης. Ο διασωστικός εξοπλισμός της σεληνακάτου όμως εκπληρούσε μικρότερες προδιαγραφές, αφού ήταν κατασκευασμένη για λιγότερο πλήρωμα και μικρότερη χρήση. Η παροχή οξυγόνου ήταν μεν αρκετή, αλλά έλειπε η παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος εκτός από μερικές μπαταρίες που ήταν φορτισμένες. Εκτός αυτού έλειπε η ανακύκλωση του αέρα και δεν επαρκούσε η αποχέτευση του διοξειδίου του άνθρακα. Υπό την καθοδήγηση του πύργου ελέγχου οι αστροναύτες κατασκεύασαν με ότι υλικά βρέθηκαν στο διαστημόπλοιο (σακούλες, χάρτες, κολλητική ταινία) έναν πρόχειρο προσαρμογέα του μηχανήματος από το σκάφος εξυπηρέτησης, το έβαλαν σε λειτουργία και πυροδότησαν τους πυραύλους για να επιστρέψουν στην Γη.
Το διαστημόπλοιο Apollo 13 στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου USS Iwo Jima.
Βιβλιογραφία

Kraft, Christopher C.: Flight - My Life in Mission Control; Plume (Reissue) 2002
Kranz, Eugene F.: Failure is not an Option; Simon & Schuster, 2000
Lovell, J.A.; Kluger, J.: Lost Moon - The Perilous Voyage of Apollo 13; Houghton Mifflin; 1994
NASA, Public Affairs Office, Washington, D.C.: Apollo 13 Press Kit; Release 70-50K; 2. April 1970
NASA, Manned Spacecraft Center, Houston, TX: Apollo 13 Mission Report; Dokument MSC-02680; Sept. 1970
Orloff, R.; Harland, D.: Apollo - The Definitive Sourcebook; Springer (Praxis), 2006
Neipp, Volker: Mit Schrauben und Bolzen auf den Mond - das unglaubliche Lebenswerk von Dr. Eberhard F.M. Rees, Springerverlag Trossingen 2008, ISBN 978-3-9802675-7-1. Apollo 13 war die erste Mission für die Rees als Direktor des MSFC eigenverantwortlich war.

Εξωτερικού σύνδεσμοι

NASA Πλήρης περιγραφή της αποστολής
NASA Πλήρης καταγραφή του διαλόγου
NASA Καταγραφή του διαλόγου (έγγραφο)
Reichhaltige NASA Φωτογραφικό υλικό της αποστολής Apollo-13
NASΑ Άλλοι εξωτερικοί σύνδεσμοι
NASA Καταγραφές της Αποστολής
NASA Πόρισμα της Επιτροπής Cortright για την διαλεύκανση του ατυχήματος
NSSDC Master Catalog: Apollo 13

Εγκυκλοπαίδεια Διαστημικής Τεχνολογίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License