ART

.

Η αποστολή Απόλλων 11 (Apollo 11) ήταν η διαστημική πτήση που προσεδάφισε τους πρώτους δύο ανθρώπους στη Σελήνη. Ο αρχηγός της αποστολής Νηλ Άρμστρονγκ και ο πιλότος Έντουιν ''Μπαζ'' Όλντριν, αμφότεροι Αμερικανοί, προσεδάφισαν τη σεληνάκατο Eagle στις 20 Ιουλίου του 1969, στις 20:18 UTC. Έξι ώρες μετά την προσσελήνωση, στις 21 Ιουλίου και ώρα 02:56:15 UTC, ο Άρμστρονγκ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στην επιφάνεια της Σελήνης. Ο Όλντριν τον συνόδεψε περίπου 20 λεπτά αργότερα. Πέρασαν μαζί περίπου 2 ώρες και ένα τέταρτο έξω από το διαστημικό σκάφος και συνέλεξαν 21,5 κιλά σεληνιακού υλικού για να επιστρέψουν στη Γη. Ενώ βρίσκονταν στην επιφάνεια της Σελήνης, ο Μάικλ Κόλινς οδηγούσε μόνος του το όχημα διακυβέρνησης Columbia σε σεληνιακή τροχιά. Ο Άρμστρονγκ και ο Όλντριν πέρασαν σχεδόν μία ημέρα στη σεληνιακή επιφάνεια προτού επανέλθουν στο Columbia σε σεληνιακή τροχιά.

Apollo 11

Το Απόλλων 11 εκτοξεύτηκε με έναν πύραυλο Saturn V από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στο νησί Μέριτ στη Φλόριντα, στις 16 Ιουλίου, και ήταν η πέμπτη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος Απόλλων της NASA. Το διαστημικό σκάφος Απόλλων είχε τρία μέρη: ένα όχημα διακυβέρνησης (CM) με καμπίνα για τους τρεις αστροναύτες, και ήταν το μόνο μέρος που επέστρεψε στη Γη, ένα υπηρεσιακό σκάφος (SM), το οποίο υποστήριζε το όχημα διακυβέρνησης με πρόωση, ηλεκτρική ενέργεια, οξυγόνο και νερό, και τη σεληνάκατο (LM) που είχε δύο επίπεδα -ένα χαμηλότερο για την προσσελήνωση και ένα πιο πάνω για να θέσει τους αστροναύτες πίσω σε σεληνιακή τροχιά.

Από αριστερά προς τα δεξιά: Νηλ Άρμστρονγκ, Μάικλ Κόλινς και Μπαζ Όλντριν

Αφού τέθηκαν στη σωστή κατεύθυνση προς τη Σελήνη από τον Saturn V, οι αστροναύτες αποκόλλησαν το διαστημικό σκάφος από τον πύραυλο και ταξίδεψαν για τρεις ημέρες έως ότου μπήκαν σε σεληνιακή τροχιά. Τότε ο Άρμστρονγκ και ο Όλντριν μεταφέρθηκαν στη σεληνάκατο Eagle και προσσεληνώθηκαν. Έμειναν συνολικά περίπου 21,5 ώρες στην επιφάνεια της Σελήνης. Οι αστροναύτες χρησιμοποίησαν το ανώτερο επίπεδο του Eagle για να απομακρυνθούν από την επιφάνεια της Σελήνης και να ενωθούν πάλι με τον Κόλινς στο όχημα διακυβέρνησης. Εγκατέλειψαν το Eagle προτού εκτελέσουν τους ελιγμούς που τους έβγαλαν από τη σεληνιακή τροχιά και τους έθεσαν σε τροχιά με προορισμό τη Γη. Επέστρεψαν με την προσγείωσή τους στον Ειρηνικό Ωκεανό στις 24 Ιουλίου.

Η προσσελήνωση μεταδόθηκε ζωντανά στην τηλεόραση παγκοσμίως. Ο Άρμστρονγκ πάτησε πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης και περιέγραψε το γεγονός ως "ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα" ("one small step for [a] man, one giant leap for mankind"). Το Απόλλων 11 τερμάτισε ουσιαστικά την κούρσα των δύο υπερδυνάμεων για την κατάκτηση του Διαστήματος και εκπλήρωσε έναν εθνικό στόχο που είχε τεθεί το 1961 από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι: "Πριν το τέλος της δεκαετίας, η μετάβαση ενός ανθρώπου στη Σελήνη και η ασφαλής επιστροφή του στη Γη"[4].

Το πλήρωμα

Ειδικότητα Όνοματεπώνυμο Εμβλήματα των αποστολών
Κυβερνήτης Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Νηλ Άρμστρονγκ (2)* Ge08Patch orig.png Apollo 11 insignia.png
Πιλότος του διαστημόπλοιου Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Μάικλ Κόλινς (2) Gemini 10 mission patch original.png Apollo 11 insignia.png
Πιλότος της σεληνάκατου Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Μπαζ Όλντριν (2) Gemini 12 insignia.png Apollo 11 insignia.png

*Αριθμός πτήσεων (συμπεριλαμβανομένης της παρούσας), ακολουθούμενος από τα εμβλήματα των αποστολών, στις οποίες έχουν πάρει μέρος.

Η επιλογή του πληρώματος για το πρώτο ταξίδι του ανθρώπου στη Σελήνη υπήρξε ουσιαστικά τυχαία. Το πλήρωμα του κάθε Απόλλων είχε καθοριστεί από το 1967 και το ποια αποστολή θα ήταν η πρώτη που θα πραγματοποιούσε προσσελήνωση εξαρτάτο απόλυτα από την πορεία των δοκιμών. Σχεδόν μέχρι τέλους δεν υπήρχε καμία βεβαιότητα για το εάν το εγχείρημα θα αναλάβει το Απόλλων 11 ή το 12. Τελικά, αποφασίστηκε ότι με τις εννέα πτήσεις επανδρωμένων και μη διαστημοπλοίων που ακολούθησαν την καταστροφή του Απόλλων 1, τον Ιανουάριο του 1967, δεν απέμενε πλέον τίποτα πέρα από την ίδια την προσσελήνωση: ο κλήρος είχε πέσει στο Απόλλων 11 και το τριμελές πλήρωμά του.

Αεροναυπηγός αλλά και διπλωματούχος πιλότος από τα 16 του, ο Νιλ Άρμστρονγκ γνώρισε για πρώτη φορά τη δράση στην Κορέα, όπου πραγματοποίησε 78 αποστολές, σε μία από τις οποίες, μάλιστα, καταρρίφθηκε στα μετόπισθεν του εχθρού, αλλά κατόρθωσε να διαφύγει πεζός. Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 ήταν ήδη καταξιωμένος ως ένας από τους καλύτερους και ενδεχομένως ο πλέον ψύχραιμος πιλότος δοκιμών στις Η.Π.Α. Αστροναύτης από το 1962, είχε ήδη πετάξει στο Διάστημα με το μικρό Τζέμινι 8 [5].

Ο Έντουιν "Μπαζ" Όλντριν ήταν επίσης βετεράνος πιλότος, η διδακτορική διατριβή του οποίου είχε θέμα τη σύνδεση διαστημοπλοίων σε τροχιά. Απέδειξε την αξία του στην πτήση του Τζέμινι 12, όταν πραγματοποίησε ο ίδιος όλους τους εξαιρετικά πολύπλοκους υπολογισμούς που απαιτούσε η σύνδεση με το όχημα-στόχο Ατζίνα, όταν το ραντάρ του Τζέμινι παρουσίασε βλάβη. Αρχικά, ο Όλντριν επρόκειτο να ήταν αυτός ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη αλλά τελικά η NASA αποφάσισε ότι η τιμή ανήκει δικαιωματικά στον Άρμστρονγκ ως κυβερνήτη του διαστημοπλοίου. Λέγεται ότι επρόκειτο για μία απόφαση που ο Όλντριν ποτέ δεν δέχθηκε[6].

Ο Μάικλ Κόλινς ήταν και αυτός πιλότος δοκιμών. Είναι ο άνθρωπος που θα παρέμενε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, ενώ οι δύο συνάδελφοί του θα έγραφαν ιστορία στην επιφάνειά της.
Η σεληνάκατος

Ο Μπαζ Όλντριν ποζάρει στη Σελήνη ώστε ο Νηλ Άρμστρονγκ να φωτογραφήσει τους δύο τους χρησιμοποιώντας την ανάκλαση στην προσωπίδα.

Το ίδιο το όχημα με το οποίο θα γινόταν η προσσελήνωση ήταν ένα πραγματικό τεχνολογικό θαύμα. Πνευματικό παιδί ενός άσημου μηχανικού της NASA, του Τζον Χούμπολτ, η λύση που επιλέχθηκε ανάγεται στην εποχή των ιστιοφόρων. Το κυρίως διαστημόπλοιο θα έμπαινε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, από όπου θα απελευθερωνόταν το όχημα προσσελήνωσης, μια "λάντζα" του Διαστήματος που θα έφτανε στην επιφάνεια με το πλήρωμα, θα επέστρεφε στο διαστημόπλοιο και στη συνέχεια θα έμενε στο Διάστημα. Πέραν πάσης αμφιβολίας επρόκειτο για την οικονομικότερη λύση, καθώς μείωνε δραστικά τον συνολικό όγκο του διαστημοπλοίου, άρα και τις ανάγκες του σε καύσιμα.

Το όχημα προσσελήνωσης Eagle (Αετός) θα ήταν έτσι και το πρώτο γνήσιο διαστημόπλοιο, ένα όχημα ολοσχερώς απαλλαγμένο από τους αεροδυναμικούς περιορισμούς της διέλευσης από την ατμόσφαιρα της Γης. Η σεληνάκατος δεν έμοιαζε με κανένα άλλο ιπτάμενο όχημα. Για την ακρίβεια θύμιζε έντονα έντομο. Μοναδικός περιορισμός ήταν το βάρος, καθώς, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της NASA, κάθε τόννος βάρους απαιτούσε για την εκτόξευσή του τρεις τόννους καυσίμου. Έτσι το περίβλημά του λειάνθηκε με ειδικά οξέα για να φθάσει τελικά να έχει το πάχος πιστωτικής κάρτας. Στην επιφάνειά του συνδέθηκε με ειδικούς γυάλινους συνδετήρες ένα δεύτερο ειδικό στρώμα συνθετικού μονωτικού και εξωτερικά το τελικό αλουμινένιο κέλυφος που προστάτευε όχημα και πλήρωμα από τους μικρομετεωρίτες. Τα δύο αυτά εξωτερικά στρώματα είχαν συνολικό πάχος μερικών χιλιοστών του εκατοστόμετρου.

Η σεληνάκατος είχε στην ουσία δύο τμήματα. Το κύριο σκάφος, το οποίο αποτελούσε το θαλαμίσκο του πληρώματος και έφερε τον κινητήρα ανόδου, και τη βάση η οποία έφερε τον κινητήρα καθόδου και τα τέσσερα πόδια της. Με την ολοκλήρωση της αποστολής, η βάση μετατρεπόταν ουσιαστικά σε εξέδρα εκτόξευσης του θαλαμίσκου για το σύντομο ταξίδι του μέχρι το όχημα διακυβέρνησης που θα έφερνε το πλήρωμα στη Γη.

Το κωνικό όχημα διακυβέρνησης, από την πλευρά του, αποτελούσε την κορωνίδα μίας σύντομης αλλά δραματικής εξελικτικής διαδικασίας, καθώς μετά το δυστύχημα του Απόλλων 1 η NASA πραγματοποίησε 1.800 και πλέον τροποποιήσεις στον αρχικό σχεδιασμό με αποκλειστικό σκοπό να αυξήσει την ασφάλειά του. Πίσω από το όχημα διακυβέρνησης βρισκόταν το κυλινδρικό όχημα που περιείχε τον κύριο κινητήρα, τους σταυροειδείς κινητήρες ελιγμών και τα καύσιμά τους. Το όλο συγκρότημα, τέλος, βρισκόταν στην κορυφή του ισχυρότερου πυραύλου που είχε κατασκευαστεί. Η σχεδίαση του Saturn V (Κρόνος 5) από τον Βέρνερ φον Μπράουν και το επιτελείο του άρχισε το 1959, πριν καν ο Τζον Κένεντι εξαγγείλει το φιλόδοξο πρόγραμμά του για την κατάκτηση της Σελήνης. Με ύψος 111 μέτρων, όσο ένας ουρανοξύστης τριάντα και πλέον ορόφων, βάρος οκτώ χιλιάδων τόννων και μέγιστη ισχύ 32 χιλιάδων τόννων, ο Saturn V αποδείχθηκε όχι μόνο απόλυτα ικανός να φέρει εις πέρας την αποστολή του αλλά και απόλυτα αξιόπιστος, πραγματοποιώντας το σύνολο των αποστολών του χωρίς να παρουσιάσει το παραμικρό πρόβλημα.
Η εκτόξευση και η πτήση σε σεληνιακή τροχιά

Apollo 11

Εικόνας της Γης από το Απόλλων 11

Στις 16 Ιουλίου του 1969 τα πάντα ήταν πλέον έτοιμα. Ο κολοσσιαίος όγκος του Saturn V ήταν στη βάση εκτόξευσης, γεμάτος κηροζίνη, υγρό οξυγόνο και υδρογόνο και, στην κορυφή του, οι τρεις άνδρες του πληρώματός του.

Στο αριστερό κάθισμα του τριθέσιου θαλαμίσκου του οχήματος διακυβέρνησης Columbia (Κολούμπια), στη θέση του κυβερνήτη, κάθισε ο Νιλ Άρμστρονγκ. Δίπλα του κάθισε ο Μπαζ Όλντριν. Στο δεξί κάθισμα κάθισε ο Μάικλ Κόλινς. Ακριβώς στις 9.32 π.μ., τοπική ώρα, η αντίστροφη μέτρηση έφτασε στο μηδέν και οι πανίσχυροι κινητήρες του πυραύλου έβγαλαν μία τεράστια φλόγα. Το ταξίδι άρχισε. Μέσα στο όχημα διακυβέρνησης Columbia η αίσθηση της κίνησης ήταν αρχικά ανεπαίσθητη, ενώ η θέα από τις θυρίδες του μηδαμινή λόγω του ικριώματος του πυραύλου διάσωσης που, σε περίπτωση βλάβης του πυραύλου-φορέα, θα αποσπούσε το θαλαμίσκο σώζοντας τη ζωή του πληρώματος.

Σε ύψος 100 χιλιομέτρων, όταν ήταν πλέον άχρηστος, ο πύραυλος διάσωσης αποσπάστηκε αποκαλύπτοντας στο πλήρωμα το βαθύ γαλανό του ουρανού. Ένα γαλανό που γρήγορα μετατράπηκε σε μαύρο. Δώδεκα λεπτά μετά την εκτόξευση, ο τρίτος και τελευταίος όροφος του γιγαντιαίου πυραύλου διέκοψε τη λειτουργία του: το Απόλλων βρέθηκε σε τροχιά, σε ύψος 180 χιλιομέτρων από τη Γη.

Apollo 11

Νηλ Άρμστρονγκ

Οι δύο επόμενες ώρες κύλησαν με το πλήρωμα να ελέγχει προσεκτικά όλα τα συστήματα του διαστημοπλοίου. Στη συνέχεια, ο τρίτος όροφος του Saturn V πυροδοτήθηκε για τελευταία φορά για να σπρώξει τον Απόλλων προς τον στόχο του, το δυτικό άκρο της Θάλασσας της Ηρεμίας που μόλις διακρινόταν, λίγο πιο δεξιά από το κέντρο της Σελήνης. Λίγο αργότερα, το πλήρωμα απέσπασε το Κολούμπια από τον πύραυλο, το περιέστρεψε και το συνέδεσε με το Eagle. Στη συνέχεια το συγκρότημα άρχισε τον διάπλου του σκοτεινού κενού που χωρίζει τη Γη από τον δορυφόρο της, περιστρεφόμενο αργά γύρω από τον άξονά του ώστε να μοιράζεται ισομερώς η ηλιακή θερμότητα στην επιφάνειά του. Το πλήρωμα ήταν πλέον ελεύθερο να θαυμάσει το θέαμα: τη Γη που μίκραινε και τη Σελήνη που φαινόταν ολοένα και μεγαλύτερη μέχρι που, την τέταρτη ημέρα από την εκτόξευση, κυριάρχησε απόλυτα στους φεγγίτες του διαστημοπλοίου. Ενώ το συγκρότημα Columbia-Eagle χανόταν πίσω από τον σεληνιακό όγκο και η επικοινωνία με το κέντρο ελέγχου πτήσης στο Χιούστον ήταν αδύνατη, ο Άρμστρονγκ έδωσε στους υπολογιστές την εντολή για την εισαγωγή του σε σεληνιακή τροχιά.

Το πρόγραμμα των εννέα επομένων ωρών προέβλεπε ανάπαυση του πληρώματος αλλά ο Μάικλ Κόλινς δυσκολεύτηκε να κοιμηθεί. Ο Κόλινς γνώριζε καλά ότι σε περίπτωση που, για οποιονδήποτε λόγο, οι Άρμστρονγκ και Όλντριν δεν μπορέσουν να εγκαταλείψουν την επιφάνεια της Σελήνης μέσα στον προκαθορισμένο χρόνο, οι δικές του επιλογές θα ήταν δύο: ή να τους εγκαταλείψει σε βέβαιο θάνατο και να επιστρέψει μόνος και στιγματισμένος στη Γη ή να μοιραστεί αυτοβούλως τη μοίρα τους.

Κατά τη διάρκεια της δέκατης περιστροφής τους στην τροχιά της Σελήνης, οι Άρμστρονγκ και Όλντριν εγκατέλειψαν το Columbia και εγκαταστάθηκαν στο Eagle. Δύο ακόμα περιστροφές πέρασαν πριν οι αστροναύτες αποσυνδέσουν τα δύο οχήματα και πυροδοτήσουν τους κινητήρες του Eagle για την κάθοδο στα 16.000 μέτρα. Στο ύψος αυτό ο κινητήρας πυροδοτήθηκε εκ νέου και, σύμφωνα με το πρόγραμμα, θα παρέμενε σε λειτουργία μέχρι την προσσελήνωση.

Δευτερόλεπτα αργότερα, ωστόσο, μία προειδοποιητική λυχνία άρχισε να αναβοσβήνει στον πίνακα ελέγχου του Eagle: "Επικείμενη υπερφόρτιση του υπολογιστή". Τα μάτια όλων στράφηκαν σε έναν 27χρονο ειδικό στο κέντρο ελέγχου στο Χιούστον. Ο Στιβ Μπέιλς είχε λίγα λεπτά για να αποφασίσει εάν η αποστολή μπορεί να συνεχίσει ή εάν οι αστροναύτες πρέπει να εγκαταλείψουν το όνειρο και να επιστρέψουν στο όχημα διακυβέρνησης και στη Γη. Ευτυχώς η προγραμματίστρια Μάργκαρετ Χάμιλτον είχε φροντίσει να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης που θα αντιμετώπιζε αυτόματα το πρόβλημα ακριβώς για μια τέτοια περίπτωση παρά τις αντιρρήσεις των προϊσταμένων της που το θεωρούσαν άχρηστο.[7][8] Το πρόγραμμα της Χάμιλτον επέτρεψε στον 24χρονο τότε ειδικό υπολογιστών Τζακ Γκάρμαν να καταλάβει πως παρά τον συναγερμό η αποστολή δεν βρίσκονταν σε κίνδυνο και να δώσει εκείνος το «πράσινο φως» στον Στιβ Μπέιλς[9] μιας και η ίδια η Χάμιλτον δεν βρίσκονταν στην αίθουσα ελέγχου αφού καμία γυναίκα δεν επιτράπηκε να βρίσκεται εκεί εκτός από την μηχανικό αεροδιαστημικής Τζόαν Μόργκαν[10]. Έτσι ο Μπέιλς είπε «προχωρείστε!» Ο Μπέιλς τιμήθηκε αργότερα από τον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον με το ίδιο μετάλλιο που έλαβαν και οι τρεις αστροναύτες για τη γενναιότητα και την ευθυκρισία του[11] ενώ ο Γκάρμαν έλαβε διάφορα βραβεία από τη NASA μεταξύ των οποίων δύο για την εξαιρετική του υπηρεσία. Η Χάμιλτον όμως δεν έλαβε κανένα βραβείο ούτε και μνημονεύθηκε ποτέ. Μόνο πολύ αργότερα, το 2016, ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα αναγνώρισε τη συνεισφορά της και της απένειμε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας ως «σύμβολο της γενιάς των αφανών γυναικών που βοήθησαν την ανθρωπότητα να πάει στο διάστημα.»[12]
Προσσελήνωση

Ο Νηλ Άρμστρονγκ κατεβαίνει τη σκάλα και γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που πατά στην επιφάνεια της Σελήνης.

Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταμάτησαν. Ενώ το Eagle πετούσε μόλις 60 μέτρα από την επιφάνεια της Σελήνης, ο Άρμστρονγκ αντιλήφθηκε ότι ο υπολογιστής το οδηγούσε προς ένα σημείο γεμάτο βράχους. Πέραν της πιθανότητας σοβαρής βλάβης του οχήματος αν προσέκρουε στους βράχους, εάν το Eagle δεν ακουμπούσε στη Σελήνη σχεδόν απόλυτα κάθετα, η αποκόλληση θα ήταν αδύνατη: οι δύο εξερευνητές θα έμεναν για πάντα στην επιφάνεια του δορυφόρου. Έτσι, ο Άρμστρονγκ ανέλαβε ο ίδιος τη διοίκηση για να οδηγήσει το σκάφος σε ομαλό έδαφος[13].

Τα καύσιμα, όμως, ήταν λιγοστά -το Eagle δεν είχε παρά δύο λεπτά στη διάθεσή του. Τα δευτερόλεπτα της αγωνίας κυλούσαν, μέχρι που ένα μπλε φως άναψε στο θαλαμίσκο: το Eagle βρισκόταν στην επιφάνεια. Τα καύσιμα που απέμεναν δεν αρκούσαν παρά για λιγότερα από 30 δευτερόλεπτα επιπλέον πτήσης. Στο Χιούστον ακούστηκε καθαρά η φωνή του Άρμστρονγκ: "Χιούστον, Βάση Ηρεμία, το Eagle έχει προσεδαφιστεί" ("Houston, Tranquility Base here. The Eagle has landed"). Στη Φλόριντα, η ώρα ήταν 16.18 (20.18 UTC) της 20ής Ιουλίου του 1969.

Στο σημείο αυτό το πρόγραμμα προέβλεπε και πάλι ανάπαυση του πληρώματος. Ωστόσο, από την ένταση της στιγμής, οι ικανότατοι αστροναύτες Νιλ Άρμστρονγκ και Μπαζ Όλντριν ζήτησαν και έλαβαν αμέσως άδεια να αρχίσουν τις προετοιμασίες για την έξοδό τους από το όχημα. Οι προετοιμασίες αυτές από μόνες τους κράτησαν έξι και πλέον ώρες. Όταν τα πάντα ήταν έτοιμα, ο θαλαμίσκος του Eagle αποσυμπιέστηκε και η θυρίδα άνοιξε. Προβάλλοντας στο σεληνιακό τοπίο με την πλάτη, ο Άρμστρονγκ άρχισε να κατεβαίνει τα εννέα σκαλοπάτια του Eagle.

Ο Άρμστρονγκ έφτασε στην άκρη της σκάλας και πήδηξε, για να ακουμπήσει μαλακά στο σκονισμένο έδαφος της Σελήνης. Η ώρα ήταν 2.56:15 UTC, της 21ης Ιουλίου 1969, και ο Νιλ Άρμστρονγκ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στην επιφάνεια ενός άλλου ουράνιου σώματος, λέγοντας: "Είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα" ("That's one small step for (a) man, one giant leap for mankind"). Τα ιστορικά λόγια του Νιλ Άρμστρονγκ σηματοδότησαν για πάντα ένα κορυφαίο γεγονός του 20ού αιώνα: την κατάκτηση της Σελήνης. Τα πρώτα βήματα στη Σελήνη μεταδόθηκαν ζωντανά στη Γη, μέσω μίας κάμερας που υπήρχε στο εξωτερικό της σεληνακάτου, και υπολογίζεται ότι τα παρακολούθησαν 600.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.

Η πρώτη πράξη του Άρμστρονγκ ήταν να συλλέξει δείγματα σεληνιακού βράχου και να τα αποθηκεύσει στο Eagle, για την περίπτωση που απαιτηθεί ταχύτατη εγκατάλειψη της Σελήνης. Δεν απαιτήθηκε. 19 λεπτά αργότερα, στην επιφάνεια πάτησε και ο Όλντριν και οι δύο εξερευνητές πέρασαν λίγα λεπτά πειραματιζόμενοι με τη σεληνιακή βαρύτητα αφού εγκατέστησαν την τηλεοπτική κάμερα που θα αναμετέδιδε κάθε κίνησή τους, για να παραμείνει για πάντα στην επιφάνεια μετά την αναχώρησή τους.

Apollo 11

Η πλάκα που αφέθηκε στη σκάλα του Eagle

Στη Σελήνη, οι Άρμστρονγκ και Όλντριν τοποθέτησαν μία πλακέτα στο πλευρό της βάσης του Eagle: "Στο σημείο αυτό, άνθρωποι από τον πλανήτη Γη έφθασαν για πρώτη φορά στη Σελήνη, Ιούλιος 1969 μ.Χ. Ήλθαμε εν ειρήνη, εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας" ("Here Men From The Planet Earth First Set Foot Upon the Moon, July 1969 A.D. We Came in Peace For All Mankind"). Κάτω από την επιγραφή παρατίθενται τα ονόματα και οι υπογραφές των τριών του Απόλλων 11 και του προέδρου Νίξον. Λίγο αργότερα, οι Άρμστρονγκ και Όλντριν δέχθηκαν τα συγχαρητήρια του ιδίου προέδρου, από το οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου[14].

Οι αστροναύτες τοποθέτησαν επίσης στην επιφάνεια της Σελήνης μία σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών και έναν μικρό δίσκο από σιλικόνη στον οποίο είναι καταγεγραμμένα, με μικροσκοπικούς χαρακτήρες, μηνύματα από 72 αρχηγούς κρατών και τον Πάπα καθώς και δηλώσεις για τη διαστημική εξερεύνηση των προέδρων Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι και Λύντον Τζόνσον. Άφησαν, όμως, και κάτι άλλο: τα παράσημα των νεκρών του Διαστήματος. Είναι οι Βίρτζιλ Γκρίσομ, Έντουαρντ Γουάιτ και Ρότζερ Τσάφι του Απόλλων 1 καθώς και δύο Σοβιετικοί: ο Βλαντίμιρ Κομαρόφ, ο οποίος έχασε τη ζωή του το 1967 στο Σογιούζ 1, και ο πρώτος αστροναύτης, ο Γιούρι Γκαγκάριν, που έχασε τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα το 1968. Τα παράσημα των Σοβιετικών είχε λάβει πριν από την αποστολή ο Φρανκ Μπόρμαν του Απόλλων 8, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ε.Σ.Σ.Δ.[15]

Από το σημείο αυτό, άρχισε το αμιγώς επιστημονικό τμήμα της αποστολής. Οι δύο εξερευνητές συγκέντρωσαν δείγματα εδάφους βάρους 21,55 κιλών, και εγκατέστησαν στην επιφάνεια σειρά συσκευών που θα παρέμεναν εκεί και μετά την αναχώρησή τους. Πρόκειται για έναν ανιχνευτή ηλιακών υποατομικών σωματιδίων, ένα ειδικό κάτοπτρο λέιζερ για τον ακριβή υπολογισμό της απόστασης Γης-Σελήνης και έναν σεισμογράφο τόσο ευαίσθητο που κατέγραφε και τα ίδια τους τα βήματα.

Οι δύο αστροναύτες δεν έπαυσαν να φωτογραφίζονται. Παραδόξως, ίσως, στη μεγάλη πλειονότητα αυτών των ιστορικών φωτογραφιών εμφανίζεται ο δεύτερος άνθρωπος στη Σελήνη, ο Όλντριν, απλώς και μόνο γιατί την κάμερα κρατούσε σχεδόν συνεχώς ο Άρμστρονγκ.

Επιστροφή

Apollo 11

Το Eagle προσεγγίζει το Columbia

Δύο ώρες μετά την έναρξη του σεληνιακού περιπάτου, ο Όλντριν επέστρεψε στο Eagle και άρχισε τη διαδικασία αποσελήνωσης. Από μόνη της είναι μία ιστορική στιγμή, καθώς είναι η πρώτη φορά που ανθρώπινο κατασκεύασμα εκτοξεύεται από άλλο ουράνιο σώμα. Μισή ώρα αργότερα τον ακολούθησε ο Άρμστρονγκ, αφήνοντας, όπως και ο Όλντριν, δύο τελευταία ενθύμια στην επιφάνεια του δορυφόρου: τα βαριά παπούτσια που έφερε κατά τη διάρκεια του περιπάτου και τα εκατοντάδες αποτυπώματα των βημάτων του. Επί 7 ώρες οι δύο αστροναύτες επιχείρησαν να κοιμηθούν, αλλά το παγωμένο και στενόχωρο Eagle δεν προσφερόταν για ξεκούραση[16]. Τελικώς, στις 17.54 UTC, της 21ης Ιουλίου, ύστερα από συνολική παραμονή 21 ωρών και 36 λεπτών στην επιφάνεια της Σελήνης, ο κύριος κινητήρας του Eagle πυροδοτήθηκε και το άνω τμήμα της ακάτου εκτοξεύτηκε στο Διάστημα.

Από τη στιγμή της εκτόξευσης, ο Μάικλ Κόλινς, που επί ώρες περίμενε υπομονετικά στο Columbia, κοίταζε με αγωνία από τα παράθυρα. Λίγα λεπτά αργότερα διέκρινε μία λάμψη: ήταν το χρυσό μονωτικό περίβλημα του Eagle που λαμπύριζε στον Ήλιο, καθώς η άκατος τον πλησίαζε. Στο σημείο αυτό, εξομολογήθηκε αργότερα, πίστεψε για πρώτη ίσως φορά ότι οι τρεις έχουν σημαντικές πιθανότητες να επιστρέψουν σώοι και αβλαβείς στη Γη.

Apollo 11

Το Columbia επιπλέει στον ωκεανό, ενώ δύτες του Ναυτικού βοηθούν στην περισυλλογή των αστροναυτών.

Μετά τη σύνδεση των δύο οχημάτων, αλλά πριν περάσουν από τη θυρίδα στο Columbia, οι Άρμστρονγκ και Όλντριν αφιέρωσαν αρκετή ώρα στον προσεκτικό καθαρισμό των στολών τους. Ήταν το πρώτο στάδιο μιας μακράς προληπτικής διαδικασίας απολύμανσης, λόγω του τότε φόβου για τυχόν μεταφορά από τη Σελήνη στη Γη αγνώστων μικροβίων. Το ταξίδι της επιστροφής, πρώτο στάδιο του οποίου ήταν η απελευθέρωση του Eagle, εξελίχθηκε χωρίς το παραμικρό απρόοπτο και, στις 16.50 UTC της 24ης Ιουλίου, το Columbia προσθαλασσώθηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό, κοντά στη νήσο Ουέηκ, 13 μίλια από το αεροπλανοφόρο Χόρνετ, στο οποίο επέβαινε και ο ίδιος ο πρόεδρος Νίξον.

Ο θαλαμίσκος προσθαλασσώθηκε μάλιστα ανεστραμμένος, αλλά οι πνευστοί πλωτήρες του τον επανέφεραν αμέσως στην ορθή θέση. Στο σημείο αυτό άρχισε μία νέα οδύσσεια για το πλήρωμα, μία περιπέτεια με διάρκεια μεγαλύτερη και από το ταξίδι τους.

Ο αυτοδύτης του αεροπλανοφόρου Χόρνετ, που πρώτος προσέγγισε την άκατο, ψέκασε αμέσως το διαστημόπλοιο με ειδικό μικροβιοκτόνο υγρό και παρέδωσε στους αστροναύτες ειδικές μονωτικές στολές, ίδιες με εκείνη που έφερε και ο ίδιος. Στη συνέχεια οι τρεις μεταφέρθηκαν με πνευστή λέμβο, η οποία επίσης ψεκάστηκε, σε ελικόπτερο και με αυτό στο αεροπλανοφόρο και αμέσως κλείστηκαν σε ειδικό θάλαμο απομόνωσης με μοναδικό σύντροφο έναν γιατρό. Όταν το αεροπλανοφόρο έφθασε στη Χονολουλού, ο θάλαμος τοποθετήθηκε σε αεροσκάφος και μεταφέρθηκε στο Χιούστον, όπου οι τρεις, μαζί με δύο γιατρούς, κλείστηκαν εκ νέου σε έναν κάπως πιο ευρύχωρο θάλαμο καραντίνας, όπου παρέμειναν επί τρεις εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων υποβλήθηκαν σε λεπτομερείς ιατρικές εξετάσεις[17].

Τελικώς, στις 10 Αυγούστου, οι ειδικοί αποφάνθηκαν ότι στο Columbia και στο πλήρωμά του δεν υπήρχαν μικροβιολογικοί λαθρεπιβάτες. Για τον Νιλ Άρμστρονγκ, τον Μπαζ Όλντριν και τον Μάικλ Κόλινς η αποστολή είχε τελειώσει, όχι όμως και το πρόγραμμα Απόλλων.
Αντίκτυπος

Apollo 11

Υποδοχή των αστροναυτών στη Νέα Υόρκη.

Η κατάκτηση της Σελήνης είχε τεράστιο αντίκτυπο στη Γη. Στις Η.Π.Α., εκπρόσωπος της Παν Αμέρικαν ανακοίνωσε ότι 16.700 Αμερικανοί ζήτησαν να κλείσουν θέσεις για μελλοντικά τουριστικά ταξίδια στη Σελήνη. Στον Καναδά, μάγος φυλής Ινδιάνων προέβλεψε ότι λόγω της προσσελήνωσης υποχθόνια τέρατα θα κυρίευαν την επιφάνεια του πλανήτη. Στην Ιταλία έξι βαρυποινίτες απέδρασαν εκμεταλλευόμενοι την καθήλωση των δεσμοφυλάκων μπροστά στην τηλεόραση. Στην Αθήνα, οι εφημερίδες παραληρούσαν: "Ο Άνθρωπος κυρίαρχος δύο πλανητών: με εκπληκτική ακρίβεια, οι πορθηταί της Σελήνης εξετέλεσαν τον άθλον", "Το μεγαλύτερο βήμα του ανθρώπου από καταβολής κόσμου", "Πάτησαν!" κ.ο.κ. Οι Αθηναίοι που κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν θέση μπροστά σε τηλεόραση ("Το υπουργείον Προεδρίας έχει μεριμνήσει για την τοποθέτησι συσκευών τηλεοράσεως σε πλατείες και άλλους χώρους" ανακοινώθηκε εγκαίρως) υπολογίζονται σε 2.000.000, ενώ όλες σχεδόν οι εφημερίδες φιλοξένησαν γελοιογραφίες στις οποίες σεληνάνθρωποι υποδέχονται χαμογελαστοί τους απορημένους αστροναύτες. Παράλληλα, παντού σημειώθηκε ότι ο άνθρωπος έφθασε στη Σελήνη χωρίς να έχει λύσει τα προβλήματα που τον μαστίζουν στη Γη. Προβλήματα στη λύση των οποίων τίποτα δεν συνεισέφερε η διαστημική περιπέτεια. Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι η αποχή από ολόκληρη τη διαδικασία του πολυπληθέστερου λαού της Γης. Στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας δεν ανακοινώθηκε καν η πραγματοποίηση της πρώτης επίσκεψης του ανθρώπου στη Σελήνη[18].

Οι τρεις αστροναύτες τιμήθηκαν σε πολλές πόλεις των Η.Π.Α. όσο και σε ξένες χώρες στις οποίες περιόδευσαν. Η επιτυχία του Απόλλων 11 έβαλε τέλος στην κούρσα του διαστήματος ανάμεσα στις δυο υπερδυνάμεις της εποχής: λίγο καιρό μετά την προσεδάφιση των Αμερικανών, οι Σοβιετικοί ουσιαστικά εγκατέλειψαν το δικό τους σεληνιακό πρόγραμμα. Οι Αμερικανοί θα πραγματοποιούσαν άλλες πέντε αποστολές στη Σελήνη μέσα στα επόμενα χρόνια, έως τον Δεκέμβριο του 1972. Η κάψουλα επιστροφής του Απόλλων 11 εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο Αεροναυτικής και Διαστήματος στην Ουάσιγκτον.

Apollo 11

Θεωρίες συνωμοσίας

Στα χρόνια που ακολούθησαν, πολλές θεωρίες συνωμοσίας έκαναν την εμφάνισή τους, υποστηρίζοντας ότι η προσσελήνωση του "Απόλλων 11'', όπως και οι επόμενες, δεν έγινε ποτέ. Οι θιασώτες τέτοιων θεωριών υποστήριζαν ότι επρόκειτο για ένα τρικ από την αμερικανική κυβέρνηση, ώστε να προπαγανδίσει και να κερδίσει τον πόλεμο των εντυπώσεων από το αντίπαλο δέος της Σοβιετικής Ένωσης.

Για να στηρίξουν τις θεωρίες τους, χρησιμοποίησαν μια σειρά από 'επιχειρήματα', με τα οποία υποστηρίζουν ότι η δήθεν προσσελήνωση ήταν μια καλοστημένη απάτη από τη ΝΑΣΑ, η οποία, με τη βοήθεια του διάσημου Αμερικανού σκηνοθέτη Στάνλεΐ Κιούμπρικ σκηνοθέτησε το όλο εγχείρημα σε στούντιο, ισχυριζόμενοι ότι, σύμφωνα με αυτά τα επιχειρήματα, αρκετές από τις φωτογραφίες των αστροναυτών δεν συνάδουν με την πραγματικότητα.[19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33]

Το 1976 κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο με θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την προσσελήνωση του 1969. Είχε τίτλο: «We Never Went to the Moon: America’s Thirty Billion Dollar Swindle» και συγγραφέας ήταν ο Μπιλ Κέισινγκ.[34] Ακολούθησαν δεκάδες άλλα βιβλία και συνωμοσιολόγοι, που παρουσίαζαν νέες θεωρίες που υποστήριζαν ότι η NASA δεν έφτασε ποτέ στο φεγγάρι. Τα βασικότερα επιχειρήματα βασίζονταν στις φωτογραφίες που τράβηξαν οι αστροναύτες.

Μερικά ενδεικτικά επιχειρήματα ήταν τα εξής:

Η σημαία που κυματίζει.
Απουσία κρατήρων από την προσσελήνωση του 'Απόλλων 11'
Οι πολυάριθμες πηγές φωτός και οι πολλαπλές σκιάσεις.
Διαφορετικό φόντο σε πανομοιότυπες φωτογραφίες.
Εξαφάνιση όλων των σημαιών των προσσεληνώσεων των διαστημόπλοιων "Απόλλων'.
Έλλειψη ετοιμότητας για επανδρωμένη πτήση κλπ..

Παραπομπές

The First Lunar Landing Apollo Lunar Surface Journal
Apollo 11 Mission Report National Aeronautics and Space Administration
Richard W. Orloff, Apollo by the Numbers: A Statistical Reference, NASA History Division, Washington, D.C.: NASA (2000) ISBN 0-16-050631-X
Man on the Moon: Kennedy speech ignited the dream CNN
James R. Hansen, First Man: The Life of Neil A. Armstrong, Simon & Schuster (2005) ISBN 978-0743256315
Andrew Chaikin, A Man on the Moon: The Voyages of the Apollo Astronauts, Penguin Books (2007) ISBN 014311235X
Goddard, Jacqui. «Moon landing memories: ‘Apollo 11 changed civilisation and I had a part in it’» (στα αγγλικά). ISSN 0140-0460. Ανακτήθηκε στις 2021-01-22.
«How Margaret Hamilton Wrote the Computer Code That Helped Save the Apollo Moon Landing Mission | Open Culture» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021.
«Recalling the 'Giant Leap' | MIT News». web.archive.org. 15 Σεπτεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021.CS1 maint: Unfit url (link)
Salam, Maya (2019-07-23). «Five Women Who Made the Moon Landing Possible (Published 2019)» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. Ανακτήθηκε στις 2021-01-22.
Edgar Cortright, Apollo Expeditions to the Moon, κεφ. 11.4, NASA (1975)
«Margaret Hamilton: 'They worried that the men might rebel. They didn't'». the Guardian (στα Αγγλικά). 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2021.
David A. Mindell, Digital Apollo: Human and Machine in Spaceflight, σελ. 195-197, MIT Press (2008) ISBN 978-0-262-13497-2
Exhibit: Apollo 11 and Nixon National Archives and Records Administration
Apollo 11 Goodwill Messages
Trying to Rest Apollo 11 Lunar Surface Journal
Bob Fish, Hornet Plus Three: The Story of the Apollo 11 Recovery, Creative Minds Press (2009) ISBN 978-0-9749610-7-1
Οι πρώτοι άνθρωποι στο φεγγάρι!, Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 36-45, Καθημερινή (1998)
www.newsit.gr https://www.newsit.gr/kosmos/seismos-o-stanlei-kioymprik-omologei-tin-apati-tis-protis-proselinosis-tis-nasa/1353732/. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2019. Missing or empty |title= (βοήθεια)
athina (15 Ιουλίου 2019). «Τι απέγιναν οι σημαίες που κάρφωσαν οι αστροναύτες στην επιφάνεια της Σελήνης; Ποιοί και γιατί αμφισβήτησαν τις αμερικανικές αποστολές και πως απαντά η NASA». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2019.
«Οι 8 λόγοι που η προσσελήνωση μπορεί να μην συνέβη ποτέ». Newsbeast.gr. 18 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2019.
«10 λόγοι για να μην πιστέψουμε ότι ο άνθρωπος πήγε στο φεγγάρι». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2019.
Novak, Matt. «How Moon Landing Conspiracy Theories Spread Before the Internet». Paleofuture (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
News, A. B. C. «Why debunked moon landing conspiracy theories picked up steam». ABC News (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
Godwin, Richard (2019-07-10). «One giant ... lie? Why so many people still think the moon landings were faked» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. Ανακτήθηκε στις 2019-08-12.
«Η Ρωσία αμφισβητεί ότι Αμερικανοί αστροναύτες πάτησαν στη Σελήνη και ζητά διεθνή έρευνα. Το ιστορικό της κόντρας και οι υποθέσεις συνωμοσιολογίας ότι υπήρξε κινηματογραφική σκηνοθεσία». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 18 Ιουνίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
«2 ΤΡΟΧΟΙ 'Αρθρο Τεύχους». library.techlink.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
«Οταν ο άνθρωπος πάτησε στη Σελήνη, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ* | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
«Τελικά πάτησε ο άνθρωπος στο Φεγγάρι; Νέο βίντεο προσπαθεί να αποδείξει πως όλα ήταν ένα ψέμα». HuffPost Greece. 19 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
Solutions, BDigital Web. ««Moon Hoax», η γέννηση και η κρυφή γοητεία του». Kathimerini.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2019.
«Οι μεγάλες θεωρίες συνομωσίας για την αποστολή του Απόλλων 11 |thetoc.gr». The TOC. 21 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019.
«Η κατάκτηση της σελήνης… και άλλα παραμύθια της Χαλιμάς». antinews.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019.
Wickenden, Dorothy (2019-07-22). «Who Believes in the Moon Landing?» (στα αγγλικά). ISSN 0028-792X. Ανακτήθηκε στις 2019-08-14.
Knight, Peter. «How moon landing conspiracy theories began and why they persist today». The Conversation (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019.

Εγκυκλοπαίδεια Διαστημικής Τεχνολογίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License