Ο Γιόχαν Χάινριχ Λάμπερτ (Johann Heinrich Lambert, 26 Αυγούστου 1728 - 25 Σεπτεμβρίου 1777) ήταν Ελβετός μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, φιλόσοφος και γενικά ιδιοφυΐα της εποχής του σε πολλούς επιστημονικούς τομείς. Γεννήθηκε στην Μυλούζ της σημερινής Αλσατίας και από μικρή ηλικία αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του προκειμένου να βοηθάει τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ράφτης. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να μελετά οποιοδήποτε επιστημονικό σύγγραμμα έπεφτε στα χέρια του, και, λόγω της μεγάλης αφομοιωτικής του ικανότητας, πολύ γρήγορα άρχισε ν΄ αναπτύσσει πλήθος πρωτότυπων ιδεών.
Αρχικά προσλήφθηκε ως οικοδιδάσκαλος σε πλούσια οικογένεια στο Βερολίνο, όπου και άρχισε να εκδίδει επιστημονικό περιοδικό με τον τίτλο «Εφημερίδα» και εκεί να προβάλλει τις πρωτότυπες ιδέες του. Οι αρχικά συμβουλευτικές του εκείνες προτροπές αναδείχθηκαν τελικά σπουδαίες συμβολές στα Μαθηματικά, τη Φυσική κ.λπ., και παρακίνησαν ακόμη και τον Φρειδερίκο τον Μέγα να τον εκλέξει μέλος της Βασιλικής Πρωσικής Ακαδημίας.
Ο Λάμπερτ απέδειξε πρώτος ότι ο αριθμός π είναι άρρητος, ενώ στην Τριγωνομετρία εισήγαγε τις υπερβολικές συναρτήσεις. Επίσης ανέπτυξε ιδιαίτερα θεωρήματα περί των κώνων και θεμελίωσε στη χαρτογραφία τη διπλή κωνική προβολή, που προς τιμή του φέρει σήμερα το όνομά του, καθώς και μία εφαρμογή στην αζιμουθιακή προβολή. Η μελέτη του «Ελεύθερη προοπτική» (1759-1774) παρουσιάζει ιδιαίτερη αξία.
Στη Φιλοσοφία ο Λάμπερτ προετοίμασε τη θεωρία του Καντ, ο οποίος, αν και μεγαλύτερός του, τον θαύμαζε και τον εκτιμούσε. Συγκεκριμένα έθεσε τα φιλοσοφικά προβλήματα περίπου όπως του Καντ σε συνδυασμό με την εμπειρική μέθοδο του Λοκ και με τον πρότερο ορθολογισμό του Βολφ, χωρίς όμως να φθάσει στη φαινομενολογία και χωρίς να κατορθώσει να δώσει τίποτα περισσότερο από μία οντολογική θεωρία παλαιότερης σχολής. Ο συγκερασμός όμως όλων αυτών ήταν τουλάχιστον πρωτότυπος.
Στα σπουδαία συγγράμματά του περιλαμβάνονται: «Πυρομετρία» (1779) και «Φωτομετρία» (λατινιστί), καθώς και πλήθος άλλων που αφορούν την Τριγωνομετρία, τα Μαθηματικά και τη Φυσική, όπως και αρκετά φιλοσοφικά έργα στη λατινική και γερμανική γλώσσα.
Ο Γιόχαν Χάινριχ Λάμπερτ πέθανε στο Βερολίνο σε ηλικία 49 ετών.
Ονομάσθηκαν προς τιμή του
Ο Νόμος Beer-Lambert (ή Νόμος Lambert-Beer ή Νόμος Beer-Lambert-Bouguer)
Η μονάδα μετρήσεως λάμπερτ
Το τετράπλευρο Λάμπερτ στην υπερβολική γεωμετρία
Ο Νόμος των συνημιτόνων του Λάμπερτ
Η Λαμπερτιανή ανακλαστικότητα
Η Λαμπερτιανή κυλινδρική ισεμβαδική προβολή
Η Λαμπερτιανή σύμμορφη κωνική προβολή
Η Λαμπερτιανή αζιμουθιακή ισεμβαδική προβολή
Η Σειρά Λάμπερτ, σημαντική στη Θεωρία των Αριθμών
Η τριωνυμική εξίσωση Λάμπερτ
Η Συνάρτηση W του Λάμπερτ
Ο αστεροειδής 187 Λαμπέρτα (187 Lamberta), που ανακαλύφθηκε το 1878
Ο κρατήρας Λάμπερτ στο βόρειο ημισφαίριο της Σελήνης
Αναφορές
W. W. Rouse Ball: A Short Account of the History of Mathematics, 1908
"La théorie des parallèles de Johann Heinrich Lambert : Présentation, traduction et commentaires", A. Papadopoulos and G. Théret, Collection Sciences dans l'histoire, Librairie Albert Blanchard, Paris, 2014. ISBN 978-2-85367-266-5.
Ισαάκ Ασίμωφ: Asimov's Biographical Encyclopedia of Science and Technology, Doubleday & Co., Inc., 1972, ISBN 0-385-17771-2
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2017.
Indiana Philosophy Ontology Project. 3420. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12359659g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w64m977q. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
Δείτε επίσης
Κωνική προβολή
Αζιμουθιακή προβολή
Λάμπερτ (μονάδα)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
