Ο Κάρλο Μαντέρνο (Carlo Maderno, 1556 - 30 Ιανουαρίου 1629) ήταν ένας Ιταλοελβετός αρχιτέκτων, γεννημένος στο Τιτσίνο, ο οποίος έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους πατέρες της τεχνοτροπίας της Μπαρόκ αρχιτεκτονικής. Οι προσόψεις που δημιούργησε για τη Σάντα Σουζάνα, τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και τον Σαντ' Αντρέα ντέλα Βάλλε είχαν τεράστια συμβολή στην εξέλιξη του Ιταλικού Μπαρόκ. Συχνά αναφέρεται ως αδερφός του γλύπτη Στέφανο Μαντέρνο, αν και η εκδοχή αυτή δεν είναι καθολικά αποδεκτή.
Βιογραφικά στοιχεία
Πρώτα έργα
_-_facade.jpg)
Η πρόσοψη της Σάντα Σουζάνα στην πόλη της Ρώμης, το πρώτο προσωπικό έργο του Κάρλο Μαντέρνο.
Γεννημένος στο Καπολάγκο, στο Τιτσίνο (ένα ιταλόφωνο καντόνι της Ελβετίας), ο Μαντέρνο ξεκίνησε την καριέρα του στα λατομεία μαρμάρου του βορρά, προτού μετακομίσει στη Ρώμη το 1588 με τέσσερα από τα αδέρφια του για να βοηθήσει το θείο του Ντομένικο Φοντάνα. Αρχική του εργασία ήταν η κοπή μαρμάρου, και αυτή του η ενασχόληση τον βοήθησε αργότερα στα αρχιτεκτονικά του σχέδια. Το πρώτο του προσωπικό έργο, η πρόσοψη μιας αρχαίας εκκλησίας, της Σάντα Σουζάνα, το έφερε σε πέρας με αυτοπεποίθηση και ωριμότητα. Ήταν μια από τις πρώτες Μπαρόκ προσόψεις που έσπασαν τις συμβάσεις του μανιερισμού, τεχνοτροπία που εκφράζεται στο απόγειό της στην Εκκλησία του Ιησού. Η κατασκευή είναι ένας δυναμικός ρυθμός από κολόνες και παραστάδες, με προεξέχων το κύριο τμήμα και συμπυκνωμένη κεντρική διακόσμηση να προσθέτουν πολυπλοκότητα στην κατασκευή. Παρατηρείται μια παιχνιδιάρικη διάθεση με τους κανόνες του κλασικού αρχιτεκτονικού σχεδίου, η οποία εξακολουθεί να διατηρεί κάποια αυστηρότητα.
Εργασία στον Αγίο Πέτρο
Η πρόσοψη της Σάντα Σουζάνα κέρδισε την προσοχή του Πάπα Παύλου Ε', ο οποίος το 1603 διόρισε το Μαντέρνο επιβλέποντα αρχιτέκτονα της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου. Ο Μαντέρνο αναγκάστηκε να τροποποιήσει ορισμένα από τα σχέδια του Μιχαήλ Αγγέλου για τη βασιλική, φτιάχνοντας σχέδια για ένα εκτενέστερο κεντρικό κλήτος με μεγαλοπρεπή πρόσοψη. Η τελευταία, η οποία ολοκληρώθηκε το 1612, κατασκευάστηκε έτσι ώστε να επιτρέπει στον Πάπα να ευλογεί τα πλήθη από το εμφατικά εμπλουτισμένο μπαλκόνι πάνω από την κεντρική πόρτα. Αυτή η επέκταση της Βασιλικής, η οποία μετέτρεψε τον ελληνικό σταυρό του Μιχαήλ Αγγέλου στον τωρινό λατινικό σταυρό, δέχτηκε επικρίσες καθώς εμποδίζει την ορατότητα του θόλου όταν κάποιος κοιτά από την πλατεία, αν και ορισμένοι αγνοούν το γεγονός πως η λεωφόρος που προσεγγίζει το ναό είναι σύγχρονη κατασκευή. Άλλωστε ο Μαντέρνο δεν είχε τόση ελευθερία να σχεδιάσει αυτό το ναό, όσο είχε σε άλλες κατασκευές.
Τα περισσότερα από τα έργα του Μαντέρνο εξακολούθησαν να αποτελούν ανακατασκευές παλαιότερων κτισμάτων. Το μοναδικό έργο που σχεδιάστηκε από το Μαντέρνο και ολοκληρώθηκε κάτω από την επίβλεψή του ήταν η μικρή Σάντα Μαρία ντέλα Βιτόρια (1608-20), όπου τα αριστοτεχνικά του σχέδια καμιά φορά περνούν σε δεύτερη μοίρα για χάρη του Παρεκκλησίου Κορνάρο, το οποίο σχεδίασε ο Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι. Επιπροσθέτως, η πρόσοψη του κτιρίου δεν ανήκει στον ίδιο το Μαντέρνο.
Εργασία στον Άγιο Ανδρέα
_-_Dome.jpg)
Ο θόλος του Σαντ' Αντρέα ντελα Βάλλε, ο δεύτερος μεγαλύτερος που υψώνεται στον ουρανό της Ρώμης.
Ακόμη και το αριστούργημα του Μαντέρνο, ο Σαντ' Αντρέα ντελα Βάλλε, δεν βασίζεται αποκλειστικά σε δικά του σχέδια. Εκεί δημιούργησε την πρόσοψη και το θόλο, το δεύτερο μεγαλύτερο που υψώνεται στον ουρανό της Ρώμης. Η εκκλησία σχεδιάστηκε από τους Τζουζέπε Φραντσέσκο Γκριμάλντι και Τζάκομο ντέλλα Πόρτα το 1540. Ακολουθεί το τυπικό σχέδιο των Ιησουϊτών, σε σχήμα σταυρού, με το φαρδύ του κλήτος χωρίς διαδρόμους, με παρεκκλήσια περα από αψιδωτά ανοίγματα. Η Αγία Τράπεζα βρίσκεται στο κέντρο του σταυρού, φωτισμένη από τα παράθυρα του θόλου του Μαντέρνο (στον οποίο φιλοτέχνησε τις τοιχογραφίες ο Τζοβάννι Λανφράνκο το 1621-25). Το αρχικό σχέδιο φτιάχτηκε το 1608. Η κατασκευή κράτησε από το 1621 έως το 1625. Όταν ο Μαντέρνο απεβίωσε ο θόλος είχε φτιαχτεί κατά το ήμισυ, ολοκληρώθηκε όμως σύμφωνα με το δικό του όραμα από τον Κάρλο Φοντάνα. Η πρόσοψη ολοκληρώθηκε από τον Κάρλο Ραϊνάλντι με ορισμένες παραλλαγές.
Άλλα έργα
Ανάμεσα στα έργα του Κάρλο Μαντέρνο περιλαμβάνονται οι εκκλησίες στη Ρώμη Σαν Τζάκομο ντέλι Ινκουράμπιλι και Σαν Τζοβάννι ντει Φλορεντίνι, όπου και αναπαύεται. Επιπλέον, εργάστηκε στο Παλάτι του Κυρηνάλιου, το παπικό ανάκτορο στο Καστέλ Γκαντόλφο και στο Παλάτσο Μπαρμπερίνι. Χαρακτηριστικό δείγμα των αρχιτεκτονικών του σχεδίων για παλάτια είναι το Παλάτσο Ματτέι (1598-1616).
Επίσης του ανατέθηκε να σχεδιάσει παρεκκλήσια μέσα σε προϋπάρχουσες εκκλησίες, όπως το Παρεκκλήσιο του Αγίου Λαυρεντίου στο Σαν Πάολο φουόρι λε Μούρα και την Καπέλλα Καετάνι στη Σάντα Πουντεντσιάνα.
Ακόμη, σχεδίασε τη βάση που υποστηρίζει τη στήλη με το άγαλμα της Παρθένου μπροστά στην εκκλησία Σάντα Μαρία Ματζόρε, η οποία και αποτέλεσε πρότυπο για ανάλογες στήλες σε πολλές χώρες όπου υπάρχει ο καθολικισμός.
Δείτε επίσης
Μπαρόκ αρχιτεκτονική
Βασιλική του Αγίου Πέτρου
Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι
Σχετική Βιβλιογραφία
Bernadini, Maria Grazia, «Caravaggio, Carracci, Maderno : la Cappella Cerasi in Santa Maria del Popolo a Roma», Cinisello Balsamo (Milano) : Silvana, 2001
Donati, Ugo, «Carlo Maderno, architetto ticinese a Roma», Lugano, A cura del Banco di Roma per la Svizzera, 1957
Hibbard, Howard, «Carlo Maderno and Roman Architecture 1580–1630», 1972
Muñoz, Antonio, «Carlo Maderno : trentacinque riproduzioni», Roma : Società editrice della Biblioteca d'Arte Illustrata, 1922
Wittkower, Rudolf, «Pelican History of Art, Art and Architecture Italy, 1600-1750», Penguin Books Ltd., 1993
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
