Βιογραφία

Ο Βέλφλι γεννήθηκε το 1864 στο Bowil, στο καντόνι της Βέρνης και, σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του, ήταν το νεότερο από τα συνολικά επτά παιδιά του Γιάκομπ Βέλφλι (Jacob Wölfli) και της Άννα Φρόιτς (Anna Freuz), εκ των οποίων τα δύο πέθαναν πρόωρα. Τον ίδιο χρόνο η οικογένεια του μετακόμισε στη Βέρνη. Εκεί έζησε με τους γονείς του μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών. Ο πατέρας του ήταν τεχνίτης της πέτρας και αλκοολικός, που παραμελούσε συστηματικά την οικογένεια και κατέληξε στη φυλακή. Η μητέρα του πέθανε το 1873 και τα επόμενα χρόνια, ο Βέλφλι, έχοντας εγκαταλείψει το σχολείο, δούλεψε ως εργάτης φάρμας, κάτω από εξαντλητικές συνθήκες. Οι μαρτυρίες των εργοδοτών του και των συνεργατών του εμφανίζουν μεταξύ τους διαφορές, ωστόσο προσφέρουν χαρακτηριστικές πληροφορίες για την προσωπικότητα του Βέλφλι. Ένας συνάδελφός του τον περιέγραψε ως τραχύ και ευέξαπτο χαρακτήρα, που συχνά βρισκόταν σε κακή διάθεση και μιλούσε ακατανόητα για το διάβολο, τις γυναίκες και άλλα θέματα, με τέτοιο τρόπο ώστε οι περισσότεροι να πιστεύουν πως ήταν τρελός. Σπανίως συμφωνούσε με τους εργοδότες του και επιθυμούσε να δίνει ο ίδιος διαταγές ακολουθώντας το δικό του δρόμο[2].

Το 1890 συνελήφθη και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκισης για την παρενόχληση ενός κοριτσιού ηλικίας πέντε ετών, ενώ είχε προηγηθεί, τον ίδιο χρόνο, παρόμοια απόπειρά του εναντίον μιας δεκατετράχρονης. Στην αυτοβιογραφία του, περιγράφει λεπτομερώς τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης και εμπειρίες του στη φυλακή. Το 1895 συνελήφθη εκ νέου για την απόπειρα κακοποίησης ενός τρίχρονου κοριτσιού. Στην ομολογία του, ο Βέλφλι παραδέχτηκε ότι είχε πλήρη επίγνωση της πράξης του ωστόσο δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει τι τού είχε συμβεί ισχυριζόμενος ότι οι αισθήσεις του βρίσκονταν σε πλήρη σύγχυση. Από τα δικαστικά πρακτικά προκύπτει πως είχε επίσης κατηγορηθεί για κάποιο ηθικό παράπτωμα το 1890, για το οποίο όμως αθωώθηκε λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων[3]. Στις 3 Ιουνίου του 1895 οδηγήθηκε στην ψυχιατρική κλινική του Βαλντάου στη Βέρνη, όπου διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Εκεί παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Irren-Anstalt Band-Hain (1910)

Σύμφωνα με το ιατρικό ιστορικό του, το 1899 υπήρξε η χρονιά κατά την οποία ξεκίνησε η αυθόρμητη ενασχόληση του με τη ζωγραφική, αν και τα πρώιμα έργα του δεν έχουν διασωθεί και τα πρώτα γνωστά σχέδιά του χρονολογούνται στο διάστημα 1904-1906. Στη διάρκεια της ζωής του, ο Βέλφλι ολοκλήρωσε μεγάλο αριθμό έργων, δουλεύοντας ως επί το πλείστον με απλά υλικά. Το 1908 ξεκίνησε τη δημιουργία ενός εικονογραφημένου ημιαυτοβιογραφικού έπους 45 τόμων, εκτεινόμενο σε περισσότερες από 25.000 σελίδες και περιέχοντας περισσότερες από χίλιες εικονογραφήσεις. Η αφήγηση του έργου περιλαμβάνει πραγματικά γεγονότα από τη ζωή του Βέλφλι, αναμεμειγμένα με φανταστικές ιστορίες, προϊόντα της ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσής του.

Ο γιατρός της κλινικής του Βαλντάου, Βάλτερ Μόργκεντάλερ, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το καλλιτεχνικό έργο του και το 1921 δημοσίευσε τη μονογραφία Ein Geisteskranker als Künstler (Ένας ψυχασθενής ως καλλιτέχνης), η οποία έστρεψε την προσοχή του καλλιτεχνικού κόσμου, κυρίως της Γερμανίας και της Γαλλίας, προς τον Βέλφλι. Ο Μοργκεντάλερ δεν περιορίστηκε στην ιατρική μελέτη της περίπτωσής του αλλά, με τον Βέλφλι ως πρότυπο, ισχυρίστηκε πως ένας άνθρωπος που έπασχε από μία σοβαρή ψυχική ασθένεια ήταν σε θέση να εξελιχθεί σε σημαντικό καλλιτέχνη και να συνεισφέρει ευρύτερα στην εξέλιξη της τέχνης. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που απέδωσαν αξία στο έργο του Βέλφλι ήταν και ο Ζαν Ντιμπιφέ (Jean Dubuffet), ιδρυτής μαζί με τον Αντρέ Μπρετόν της Ένωσης Ωμής Τέχνης (Compagnie de l' Art Brut). Ο Μπρετόν τοποθετούσε το έργο του Βέλφλι ανάμεσα στις κορυφαίες δημιουργίες του 20ου αιώνα.

Πέθανε στην κλινική του Βαλντάου το 1930 από καρκίνο. Το 1972 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Άντολφ Βέλφλι στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βέρνης, το οποίο φιλοξενεί μέχρι σήμερα το σύνολο των έργων του.

Έργο

Ο Βέλφλι κληροδότησε ένα ογκώδες καλλιτεχνικό έργο, αφηγηματικό και εικονογραφικό, κυρίως στη μορφή φύλλων εφημερίδας τυπικών διαστάσεων 100x75 εκ, μέσα από το οποίο παρουσιάζεται μια φανταστική αυτοβιογραφία του, άλλοτε παίρνοντας το όνομα Ντούφι, γόνου φτωχών και φαύλων γονέων, και άλλοτε εικονιζόμενος ως Άγιος Άντολφ Β'. Η ζωγραφική του Βέλφλι διακρίνεται για την πρωτότυπη και εξόχως ιδιοσυγκρασιακή χρήση του χρώματος. Στις συνθέσεις του ξεχωρίζουν συμμετρικά σχέδια, στοιχειώδη γεωμετρικά σχήματα, καθώς και στοιχεία μουσικής σημειογραφίας.

Ο Μοργκεντάλερ κατηγοριοποίησε τα έργα του Βέλφλι σε δύο μεγάλες ομάδες, ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο προορίζονταν. Στην πρώτη ανήκαν τα σχέδια και οι πίνακες που φιλοτεχνούσε με σκοπό να τα προσφέρει σε τρίτους, ως αντάλλαγμα για την προμήθεια υλικών όπως μολύβια και χαρτί, ενώ στη δεύτερη περιλαμβάνονταν εικονογραφήσεις και κείμενα της αυτοβιογραφίας του. Στην μονογραφία του, ο Μοργκεντάλερ δημοσίευσε σχέδια της πρώτης ομάδας, μέσα από τα οποία έγινε περισσότερο γνωστός ο Βέλφλι.

Παραπομπές

1. ↑ Peiry, 301
2. ↑ Morgenthaler, 8
3. ↑ Morgenthaler, 9

Βιβλιογραφία

* Walter Morgenthaler, Madness and Art: The Life and Works of Adolf Wolfli, University of Nebraska Press, 1992, ISBN 080-323-156-3
* John Maizels,Raw Creation: Outsider Art and Beyond (1996). ISBN 0714831492
* Elka Spoerri, Daniel Baumann and E. M. Gomez, The Art of Adolf Wolfli (2003). ISBN 0691114986
* Lucienne Peiry, Art Brut: The Origins of Outsider Art, Flammarion, 2001

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* Ίδρυμα Άντολφ Βέλφλι

Ζωγράφοι

Ελβετοί

Εγκυκλοπαίδεια Ελβετίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License