Προπονητής

Προπονητική είναι η επιστήμη που διατυπώνει τις βασικές αρχές, αποκαλύπτει τις νομοτέλειες που διέπουν την προπονητική διαδικασία και αναπτύσσει τις μεθοδικές καθοδήγησής της. Είναι η θεωρία των ενεργειών της προπόνησης. Περιλαμβάνει όλες τις αναφορές, τους κανόνες, τα συστήματα των κανόνων και τον χειρισμό τους κατά την προπόνηση και τις αθλητικές καταστάσεις, ιδιαίτερα στους αγώνες.

Προπονητής είναι το άτομο το οποίο εφαρμόζει αυτήν την επιστήμη στην πράξη, προγραμματίζει την προπόνηση, δίνει οδηγίες, καθοδηγεί τους ασκούμενους στον αγωνιστικό, σχολικό ή μαζικό αθλητισμό. Ο ρόλος του προπονητή είναι πολύ σοβαρός και κρύβει πολλές δυσκολίες, διότι έχει να κάνει με τον "παράγοντα" άνθρωπο, όπου τίποτα δεν είναι σταθερό και σίγουρο. Συνεπώς πρέπει να γνωρίζει καλά τις επιστήμες της Φυσικής Αγωγής, όπως Εργοφυσιολογία, Ανατομία, Αθλητιατρική, Βιοκινητική, Ψυχολογία, Προπονητική κ.α. για να μπορεί να ασχοληθεί με ασκούμενους και να βελτιώσει σ’ αυτούς κάποιες ικανότητες ή δεξιότητες ή Φυσική Κατάσταση. Στόχος λοιπόν του προπονητή μέσω ενός σχεδιασμού προπόνησης είναι να βελτιώσει την αντοχή, δύναμη, ταχύτητα, κινητικότητα (ευκαμψία), συντονιστικές ικανότητες, τεχνική, τακτική, να καθοδηγεί (ρυθμίζει) την προπόνηση και αγώνες.

Η εικόνα του ιδανικού προπονητή έχει σχέση με ένα σταθερό άτομο, που σε κάποιο βαθμό κυριαρχεί στις αθλητικές περιστάσεις και στους αθλητές του. Είναι έξυπνος, ρεαλιστής, πρακτικός, σίγουρος και ασφαλής και ταυτόχρονα επινοητικός, διατεθειμένος να σπάει τις παραδόσεις, ικανός να παίρνει αποφάσεις και αυτάρκης και, τέλος, να στηρίζει τους αθλητές σε περιόδους κρίσης.

Προσωπικότητα προπονητή

Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες προσωπικότητας προπονητών, οι οποίες είναι οι εξής:

Αυταρχικός ηγέτης: Αποδέχεται την αυστηρή τιμωρία και έχει ισχυρές προκαταλήψεις. Ασκεί την εξουσία με απολυταρχικό τρόπο, παίρνει μόνος του τις αποφάσεις, κρίνει και αποδίδει αμοιβές ή τιμωρίες μόνος του και η "τύχη" κάθε μέλους της ομάδας είναι στα χέρια του. Τα πλεονεκτήματα της Αυταρχικός Ηγεσίας είναι:
Ο ανασφαλής αθλητής αισθάνεται καλύτερα κατά την διάρκεια των αγώνων.
Η επιθετικότητα των παικτών δεν κατευθύνεται προς το προπονητή αλλά προς τους αντιπάλους.
Ο κυριαρχικός προπονητής αποδίδει καλύτερα, αφού έτσι εκφράζεται καλύτερα.

Δημοκρατικός ηγέτης: Δεν διαφέρει από τον απολυταρχικό στην εξουσία που διαθέτει, αλλά στον τρόπο που την ασκεί. Ζητά υπευθυνότητα, ενθαρρύνει τις διαπροσωπικές σχέσεις, μειώνει τις συγκρούσεις στην ομάδα και εμποδίζει την ανάπτυξη ιεραρχικής δομής στην ομάδα. Τα πλεονεκτήματα της Δημοκρατικής Ηγεσίας είναι:
Ο δημοκρατικός ηγέτης επικοινωνεί καλύτερα με τους αθλητές, μαθαίνει τους φόβους τους, τις πιθανές δυσφορίες κ.λ.π.
Οι παίκτες αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και μπορούν να δρουν πιο ανεξάρτητα σε καταστάσεις με μεγάλη ένταση.
Η ομάδα γίνεται πιο ευλύγιστη και προσαρμόζεται ευκολότερα, όταν αλλάζουν οι συνθήκες του αγώνα.

Κάθε προπονητής μπορεί να είναι αποτελεσματικός, αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, δηλαδή, πρέπει να γίνει προσεκτικός συνδυασμός της προσωπικότητας του προπονητή, των χαρακτηριστικών των καθοδηγουμένων και των συνθηκών που επικρατούν στο περιβάλλον για να γίνει μια ηγεσία αποτελεσματική.