Ακοντισμός

Ο ακοντισμός είναι ένα από τα αγωνίσματα ρίψεων του στίβου, με μεγάλη ιστορία καθώς είναι γνωστό ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Σκοπός του αθλήματος είναι η ρίψη ενός ακοντίου σε μεγάλη απόσταση (70-100 μέτρα, ανάλογα με το βάρος του ακοντίου). Νικητής είναι ο αθλητής που θα ρίξει το ακόντιό του πιο μακριά.

Ιστορική Εξέλιξη

Ο Όμηρος αναφέρει ότι Αχαιοί όταν δεν πολεμούσαν έξω από τα τείχη της Τροίας διασκέδαζαν ρίχνοντας δίσκο και ακόντιο. Στην Οδύσσεια οι μνηστήρες της Πηνελόπης περνούσαν τον καιρό τους ρίχνοντας δίσκο και ακόντιο και μάλιστα σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο.

Προστάτη του ακοντισμού οι αρχαίοι θεωρούσαν το θεό Απόλλωνα, γι'αυτό τον βλέπουμε σε αγγειογραφείες και γενικά στην "Πλαστική" να κρατά δόρυ και τόξο "λόγχην δε εν ταις χερσίν και τόξον".

Το ακόντιο στην Αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν στον πόλεμο και στο κυνήγι. Για την εκπαίδευση τόσο των νέων όσο και των στρατιωτών οργανώνονταν αγώνες ακοντίου. Υπήρχαν δύο ειδών αγώνες. Εκτίναξη του ακοντίου σε μήκος, που ονομαζόταν «εκηβόλος ακοντισμός», και εκτίναξη του ακοντίου σε στόχο, που ονομαζόταν «Στοχαστικός ακοντισμός».

Κατά την προπόνηση στο εστοχαστικό ακόντιο οι αθλητές χρησιμοποιούσαν ακόντιο με την αιχμή, ενώ στη ρίψη του εκηβόλου, χωρίς αιχμή. Κατά τους επίσημους αγώνες πρέπει να χρησιμοποιούσαν αιχμηρό ακόντιο, ίσως με μεταλλική αιχμή αφού η βολή ήταν έγκυρη όταν το ακόντιο χτυπούσε στο έδαφος με την αιχμή του για να είναι δυνατή η μέτρηση της ρίψης.[1]

Σαν αγώνισμα στις Ολυμπιάδες επικράτησε ο ακοντισμός σε μήκος και ήταν ένα από τα πέντε αγωνίσματα του «πένταθλου».
Το Ακόντιο

Το αρχαίο ακόντιο είναι ένα ξύλινο κοντάρι, μήκους περίπου 1,70 μ. και διαμέτρου περίπου 3,5 εκατοστών. Στη μια άκρη είναι μυτερό. Στις αγγειογραφιές μάλιστα βλέπουμε ότι το μήκος του ακοντίου πλησιάζει και υπερβαίνει το ύψος το ακοντιστή. Για το βάρος και το πάχος του δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες. Το αγωνιστικό ακόντιο θα πρέπει να ήταν ελαφρύτερο από το δόρυ των πολεμιστών.

Το ακόντιο χρησιμοποιήθηκε στο Βυζάντιο, όπως και στις προηγούμενες εποχές ως όπλο πολεμικό, ως όργανο για το κυνήγι μεγάλων άγριων ζώων και ως αθλητικό όργανο. Στα Τακτικά το ακόντιο αναφέρεται ως "ρικτάριν" και το έριχναν μακριά. Οι Ρωμαίοι το ακόντιο το έφτιαχναν από ξύλο κρανιάς καιτο μήκος του ποικίλει από 1,10-2,40μ. και στους Βυζαντινούς χρόνους 2,30 μ.[2][3]

Στο πένταθλο χρησιμοποιούσαν ακόντιο χωρίς μεταλλική αιχμή. Το ακόντιο αυτό λεγόταν «αποτομεύς ή αποτομάς».

Στις παραστάσεις που υπάρχουν σε αγγεία ή σε ανάγλυφα, απεικονίζονται ακόντια και με μεταλλική αιχμή. Τα ακόντια αυτά χρησιμοποιούνταν στο αγώνισμα ακοντισμού σε στόχο και η μεταλλική αιχμή (από σίδερο ή ορείχαλκο) βοηθούσε για να στερεωθεί το ακόντιο στο στόχο.

Στο μέσο του ακοντίου υπήρχε δερμάτινη λωρίδα διπλωμένη σε θηλιά η «αγκύλη», δεμένη περίπου στο κέντρο βάρους του ακοντίου. Το ακριβές σημείο του δεσίματος της αγκύλης το ρύθμιζε ο κάθε αθλητής κατά τη δική του αντίληψη και την τεχνική που χρησιμοποιούσε.

Οι αθλητές έδεναν την αγκύλη και την τύλιγαν στο κέντρο βάρους του ακοντίου, γι'αυτό και το ακόντιο ονομαζόταν μεσάγκυλον. Στη θηλειά της αγκύλης ο αθλητής περνούσε ένα η δύο δάχτυλα κρατώντας συγχρόνως με τα υπόλοιπα το ακόντιο. Είναι γεγονός ότι η αγκύλη κατά την εκσφενδόνιση λειτουργούσε ως μοχλός προώθησης αυξάνοντας τη δύναμη εκτοξεύσεως γιατί σταθεροποιούσε τη λαβή. Η αγκύλη καθώς ξετυλίγονταν προσέδιδε επίσης στο ακόντιο περιστροφική κίνηση γύρω από από τον άξονα που σταθεροποιούσε την πτήση.

Οι αγωνιστικές αγγειογραφίες είναι περισσότερο αποκαλυπτικές από τα αγωνιστικά κείμενα που διεσώθηκαν. Κατά το Φιλόστρατο ιδανικοί ακοντιστές ήταν οι ψηλοί στο σώμα, οι αρμονικά καλογυμνασμένοι με γερά σώματα, με μακριά και λεπτά μέλη, με μακριά δάκτυλα.
Τεχνική Ρίψης

Η τεχνική ρίψης του ακοντίου περιλαμβάνει δυο μέρη. Στο πρώτο μέρος (που δίνει την ενέργεια για τη ρίψη του ακοντίου) ο ακοντιστής τρέχει 8-12 επιταχυνόμενα βήματα, κρατώντας το ακόντιο επάνω από το ύψος των ώμων. Το δεύτερο μέρος της φοράς (κίνηση) αποτελούν τα πέντε τελευταία βήματα, όπου ο αθλητής απλώνει το χέρι του προς τα μπρος και στρέφει τον αριστερό ώμο προς την κατεύθυνση ρίψης. Στα τρία τελευταία βήματα εκτελεί μια «ψαλιδωτή» κίνηση με τα πόδια έτσι ώστε να έρθει στην τελική θέση ρίψης. Στη φάση αυτή, σπρώχνει με το δεξί πόδι επάνω και εμπρός, και η ώθηση αυτή μεταφέρεται στη λεκάνη, στον κορμό, στον ώμο, στον αγκώνα και τελικά στην παλάμη που απελευθερώνει το ακόντιο.
Διάδρομος φοράς και τομέας ρίψης Ακοντισμού
Βασικοί Κανονισμοί

Ο αθλητής για να είναι έγκυρος πρέπει:

Να κρατάει το ακόντιο από την λαβή.
Να ρίχνει το ακόντιο επάνω από τον ώμο ή από το επάνω μέρος του βραχίονα.
Να μην ακουμπήσει με οποιοδήποτε μέρος του σώματος του έξω ή επάνω στις γραμμές που ορίζουν το διάδρομο φοράς.
Να μην προσπεράσει ή ακουμπήσει με οποιοδήποτε μέρος του σώματος του την τελική γραμμή(τόξο) του διαδρόμου.
Από τη αρχή μέχρι το τέλος της προσπάθειας δεν επιτρέπεται να γυρίσει την πλάτη του στην κατεύθυνση ρίψης.
Να μην εκτελεί κατά τη ρίψη κυκλική κίνηση.
Να εγκαταλείπει το διάδρομο φοράς αφού πρώτα προσγειωθεί το ακόντιο πλάγια και πίσω από τις τελικές γραμμές (τόξο και κάθετες προς το διάδρομο γραμμές)και σε όρθια στάση.
Να μην ξεφύγει το ακόντιο από τα χέρια του και πέσει κάτω.
Το ακόντιο να προσγειώνεται μέσα στον τομέα ρίψης και πρώτα με την αιχμή.
Να αρχίσει την προσπάθεια του πριν παρέλθει ο χρόνος των 60".[4]

Σημαντικότεροι Ακοντιστές

Οι σημαντικότερες Ελληνίδες αθλήτριες του ακοντισμού είναι οι:

• Σοφία Σακοράφα, 26 Σεπτεμβρίου 1982, παγκόσμιο ρεκόρ με επίδοση 74,20 μέτρα.
• Άννα Βερούλη, χρυσό μετάλλιο στους πανευρωπαϊκούς αγώνες στίβου στην Αθήνα το 1982.
• Μιρέλα Μανιάνι, ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς αγώνες του Σίδνεϊ το 2000 και χάλκινο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς αγώνες στην Αθήνα το 2004.

Οι σημαντικότεροι Έλληνες αθλητές του ακοντισμού είναι οι:

• Μιχάλης Δώριζας, χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, 1908.
• Κώστας Γκατσιούδης, ασημένιο μετάλλιο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου, 1999.

Οι αθλητές του ακοντισμού που κατέχουν παγκόσμιο ρεκόρ:

• Γιάν Ζέλεζνι, χρυσός Ολυμπιονίκης στον ακοντισμό στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1992, του 1996 και του 2000, ασημένιο μετάλλιο το 1988. Παγκόσμιο ρεκόρ το 1996 με βολή 98.48μ.
• Μπάρμπορα Σποτάκοβα, Παγκόσμιο ρεκόρ το 2008 με βολή 72.28μ.

Δείτε επίσης

Ακοντισμός στους Ολυμπιακούς Αγώνες

Παραπομπές

Μουρατίδης Ιωάννης, Ιστορία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αρχαίου Κόσμου (Θεσσαλονίκη 2009), ISBN 978-960-7924-05-6
Θωμά Β. Γιαννάκη, Ιστορία φυσικής αγωγής (Αθήνα 1998)
Σωτήρης Γ.Γιάτσης, Ιστορία της Άθλησης και των Αγώνων στον Ελληνικό κόσμο κατά τους Ελληνορωμαϊκούς, τους Βυζαντινούς και τους νεότερους χρόνους(Θεσσαλονίκη 2000), ISBN 960-90872-0-5
Καντζίδης Δ., Παπαϊακώβου Γ., Κλασσικός Αθλητισμός για το Σχολείο και το Σύλλογο (Θεσσαλονίκη 2006), ISBN 960-631-705-6