Γεγονότα του Μαΐου του 1937 στην Ισπανία

 

 

.

Ως Γεγονότα του Μαΐου του 1937 στην Ισπανία αναφέρονται οι ένοπλες οδομαχίες που διαδραματίστηκαν σε διάφορες περιοχές της Καταλονίας και κυρίως στη Βαρκελώνη, μεταξύ 3 και 8 Μαΐου 1937 μέσα στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, μεταξύ υποστηρικτών της Άκρας Αριστεράς (αναρχικοί και POUM) και των υπόλοιπων συμμάχων του Δημοκρατικού στρατοπέδου.

Ως αιτίες της σύγκρουσης θεωρούνται η επιμονή της Άκρας Αριστεράς για "επανάσταση", η λαϊκή δυσαρέσκεια λόγω ελλείψεων σε τροφή και στέγαση αλλά και οι συνεχείς στρατιωτικές ήττες του Δημοκρατικού στρατοπέδου, οι οποίες για να αντιμετωπιστούν από την κυβέρνηση προκρίθηκε η καταπολέμηση των φυγόκεντρων τάσεων και η επιβολή κεντρικής διοίκησης έναντι της λογικής του κατακερματισμού της εξουσίας ανά τοπικά συμβούλια.

Η σύγκρουση έγινε τον Μάη του 1937 και κατέληξε σε ένοπλες συγκρούσεις για τη ανακατάληψη κτιρίων. Τελικά, οι οδομαχίες άφησαν εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες και σταμάτησαν και με τη παρέμβαση αναρχικών ηγετών όπου βάζοντας ως προτεραιότητα τη νίκη επί των εθνικιστών στήριξαν την κυβερνητική πολιτική.

Τα γεγονότα είναι κυρίως γνωστά στη δημόσια ιστορία από τα απομνημονεύματα του Τζώρτζ Όργουελ, τα οποία έχουν επικριθεί έντονα από ιστορικούς.

Αιτίες
Ιδεολογία

Η Βαρκελώνη από τις αρχές του αιώνα είχε έντονη την αναρχική κουλτούρα η οποία διαπνεόταν από τις αρχές της άμεσης δράσης και της λογική της βίας εναντίον των βιομηχάνων[1]. Το 1937 η Βαρκελώνη όντας αρκετά μακριά από το πολεμικό μέτωπο είχε γίνει παράλληλα και το σύμβολο της "επανάστασης" των αναρχικών.[2] Στην άλλη πλευρά του Δημοκρατικού στρατοπέδου οι υπόλοιπες δυνάμεις του (δημοκρατικοί, σοσιαλιστές και κομμουνιστές) βλέπανε ως εμπόδιο για τα σχέδια τους την ιδεολογική παράδοση της Βαρκελώνης, για αυτό το λόγο μέσα στα πλαίσια των αναγκών του ολοκληρωτικού πολέμου εναντίον του εθνικιστικού στρατοπέδου, θεώρησαν ως επείγον ζήτημα να τη διαλύσουν. [3]
Ήττες

Μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αρνητικής έκβασης στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών από ήττα σε ήττα, έγινε και η κατάληψη της Μάλαγας από τους Εθνικιστές τον Φλεβάρη του 1937. Η πτώση της Μάλαγας προκάλεσε την έντονη κριτική των Κομμουνιστών έναντι της αναποτελεσματικότητας της Δημοκρατικής Κυβέρνησης του Φρανθίσκο Λάργο Καμπαγιέρο[4] ενώ μαίνονταν η μάχη της Μαδρίτης[5].

Η πτώση της Μάλαγας προξένησε επίσης και τις αλληλοκατηγορίες μεταξύ των αναρχικών και των κομμουνιστών, με τους πρώτους να κατηγορούν τους δεύτερους για "προσηλυτισμό" και διάσπαση του αντιφασιστικού μετώπου, ενώ οι κομμουνιστές από την πλευρά τους κατηγορούσαν τους αναρχικούς για "έλλειψη πειθαρχίας και ανευθυνότητα".[6]
Κεντρική εξουσία, "στρατιωτικοποίηση" και λαϊκή δυσαρέσκεια

Η Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ισπανίας, βρισκόταν σε συνεχή προσπάθεια να εδραιώσει κεντρική εξουσία κάτι που συναντούσε μεταξύ άλλων την ισχυρή άρνηση της "ελευθεριακής" Βαρκελώνης.[7] Επιπρόσθετα, η καθημερινότητα στη Βαρκελώνη μέσα στα πλαίσια του πολέμου χειροτέρευε λόγω της συνεχόμενης εισροής προσφύγων πολέμου αλλά και έλλειψης φαγητού[8] και έλλειψης κατοικιών, που προκαλούσαν από αρχές του 1937 λαϊκές διαμαρτυρίες.[9] Παράλληλα επιδίωξη πολλών συμμετεχόντων στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών ήταν η δημιουργία ενός κεντρικού κράτους εναντίον της λογικής του κατακερματισμού της εξουσίας ανά περιοχές με τοπικά συμβούλια. Αυτή η τελευταία λογική προκρινόταν από την "Ριζοσπαστική/Άκρα Αριστερά" με στόχο την κολλεκτιβοποίηση της οικονομίας ενώ εναντία σε αυτή την λογική βρίσκονταν οι κομμουνιστές, φιλελεύθεροι αστοί, συνδικαλιστές αλλά και μερικά τμήματα της CNT.[10] Τέλος η κυβέρνηση προσπαθούσε να επιβάλλει και τη "στρατιωτικοποίηση" του στρατού (δηλαδή των πολιτοφυλάκων) των Δημοκρατικών. Αντιδρώντας στην εφαρμογή της "στρατιωτικοποίησης" στις αναρχικές πολιτοφυλακές που πολεμούσαν στο μέτωπο, υπήρξαν αρκετές (μερικές εκατοντάδες) λιποταξίες από αναρχικούς πολιτοφύλακες οι οποίοι αργότερα συμμετείχαν στις οδομαχίες του Μαΐου του 1937.[11]
"Εμφύλιος πόλεμος μέσα στον Εμφύλιο πόλεμο"

Ήδη από τον Νοέμβριο του 1936, ο αναρχικός Ιταλός διανοούμενος Καμίλο Μπερνέρι έγραψε: "το μόνο δίλλημα είναι νίκη εναντίον του Φράνκο μέσω επαναστατικού πολέμου, ή ήττα", ενώ μέσα στον απόηχο της ήττας της Μάλαγας και τη καλπάζουσα λαϊκή δυσαρέσκεια, μια ομάδα δυσαρεστημένων αναρχικών η ομάδα "οι Φίλοι του Ντουρούτι" εξέδωσε τον Μάρτη του 1937 προκήρυξη με την οποία ζητούσε την εμβάθυνση της επανάστασης. Στους επόμενους μήνες πολλές οργανώσεις της CNT/FAI είχανε πλέον την ίδια αντίληψη.[12]
Καμίλο Μπερνέρι ήταν από τους λίγους αναρχικούς που εναντιωνόταν στη συμμετοχή στη κυβέρνηση. Δολοφονήθηκε πιθανότατα από πράκτορες του Μουσολίνι, αν και υπάρχουν αναφορές ότι δολοφονήθηκε από κομμουνιστές
Βαρκελώνη

Στα σύνορα με τη Γαλλία, είχε δράση ένα μέλος της FAI και γνωστός λαθρέμπορος ο Martin Escudero. O Escudero είχε πλουτίσει από όσους θέλανε να περάσουν τα σύνορα ενώ οι δήμαρχοι των γύρω πόλεων είχαν ζητήσει από τη κυβέρνηση να σταματήσει η δράση του. Τελικά, ο Escudero σκοτώθηκε από σε ανταλλαγή πυρών με υπερασπιστές μιας μικρής πόλης όπου είχε πάει να επιτεθεί. Τελικά σε αντιστροφή των γεγονότων από τους αναρχικούς, ο Martin Escudero θεωρήθηκε ως μάρτυρας ο οποίος σκοτώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις της Καταλανικής διοίκησης.[13]

Στη πόλη της Βαρκελώνης, τον Μάιο του 1937, αναρχικές δυνάμεις είχαν υπό την κυριαρχία τους το κτίριο τηλεπικοινωνιών (από τον Ιούλιο του 1936), η Καταλανική αστυνομία πρόσβαλε το κτίριο ώστε να τους εκδιώξει.[7]

Το γεγονός αυτό λειτούργησε ως εφαλτήριο για μια αλληλουχία γεγονότων. Αρχικά κυκλοφόρησε η φήμη ότι υπάρχει επίθεση στη CNT με αποτέλεσμα οπλισμένοι αναρχικοί να σπεύσουν στο σημείο να βοηθήσουν τους πολιορκημένους. Άμεσα ενημερώθηκε η κυβέρνηση η οποία έστειλε από τη Μαδρίτη στη Βαρκελώνη 2 αναρχικούς υπουργούς (Χουάν Γκαρθία Ολίμπερ, Φεντερίκα Μοντσενί), στελέχη της CNT καθώς και αντιπροσώπους του πρωθυπουργού, συνοδευόμενοι με μερικές χιλιάδες στρατού. Υπήρξαν συνεχείς διαβουλεύσεις, και ραδιοφωνικές εκκλήσεις για κατάπαυση των συγκρούσεων. Ενώ με τις ενισχύσεις του Δημοκρατικού στρατού μαζί με τους υποστηρικτές του Ενοποιημένου σοσιαλιστικού κόμματος, υπήρξε καταστολή των εξεγερμένων γύρω στις 7 Μαΐου. Ο απολογισμός ήταν περίπου 400 νεκροί και 1000 τραυματίες[14].

Στη Μαδρίτη ο José Cazorla Maure απαγόρευσε την εφημερίδα της CNT, γιατί δημοσιοποίησε τις κατηγορίες του Μελτσόρ Ροδρίγκεθ Γκαρθία για τις ιδιωτικές φυλακές που είχαν οι κομμουνιστές.[15]
Αραγωνία

Στις 7 Μαΐου έγιναν βίαια ξεσπάσματα, εναντίον φυλακών, κλέψιμο στρατιωτικού υλικού, ενώ δολοφονήθηκαν λίγα μέλη του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού κόμματος Καταλονίας.[16]
Άκρα Αριστερά
Αναρχικοί

Κατά την Helena Graham η ηγεσία των αναρχικών στη περιοχή, βλέποντας περισσότερο την γενική κατάσταση του πολέμου μέσα στον Ισπανικό Εμφύλιο, δεν πρόεκρινε την ένοπλη αντιμετώπιση εναντίον των υπολοίπων Δημοκρατικών. [17] Η ηγεσία των αναρχικών και του POUM παρά την θέληση των στρατιωτών που έλεγχαν και ήταν στο μέτωπο του πολέμου, εξέδωσαν διαταγές να παραμείνουν στις θέσεις τους και να συνεχίσουν τη δράση τους εναντίον του εθνικιστικού στρατού.[18] Οι αναρχικοί ηγέτες βοήθησαν στη κατάπαυση των συγκρούσεων ενώ η προτεραιότητα τους είχε γίνει ο αντιφασισμός αντί του αναρχοσυνδικαλισμού.[19] Κατά τον Enric Ucelay-Da Cal τα γεγονότα ήταν ουσιαστικά μια εσωτερική διαπάλη μεταξύ των δύο τάσεων των αναρχικών που επέφερε την πολιτική ήττα και των δύο.[20]

Σύμφωνα με τον ιστορικό Alexander η ομάδα Φίλοι του Ντουρρούτι δεν είχε κάποια ιδιαίτερη συμμετοχή στα γεγονότα του Μαΐου του 1937, αν και μεταπολεμικά από πολλούς χρεώθηκαν την ευθύνη των γεγονότων.[21]
POUM

To POUM (Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενότητας) ήταν ένα αντισταλινικό Μαρξιστικό κόμμα που δημιουργήθηκε το 1935, το οποίο προσπάθησε να αναπαράγει την τακτική που θεωρούσε ότι είχαν ακολουθήσει οι Μπολσεβίκοι στην επανάσταση του 1917.[22] Το POUM συνάντησε την αποφασισμένη θέληση του Στάλιν να το διαλύσει ως κόμμα φιλικό στον Τρότσκι. Μετά τα γεγονότα του Μαΐου πολλά ανώτερα στελέχη του συνελήφθησαν (απελευθερώθηκαν το 1938-9) ενώ ο Αντρές Νιν δολοφονήθηκε μετά από βασανιστήρια από μέλη της Εν-Κα-Βε-Ντε[23]. Τα υπόλοιπα μέλη του POUM συνεργάστηκαν κανονικά με τη δημοκρατική κυβέρνηση.[19]

Το POUM είχε αδιάλλακτη τακτική, τη στιγμή που οι αναρχικοί έτειναν ολοένα και περισσότερο στην συνεργασία με τους υπόλοιπους του Δημοκρατικού στρατοπέδου.[19] Παράλληλα, η ηγεσία του POUM ήταν προσανατολισμένη στην πράξη για επανάσταση τον Μάιο του 1937 σε σχέση με την CNT, όμως οι αντικειμενικές δυσκολίες την εμπόδισαν [24] ή όπως συνοψίζεται "οι αναρχικοί ηγέτες δεν ήθελαν, οι ηγέτες του POUM δε μπορούσαν".[25]
Χουάν Γκαρθία Ολίμπερ, αναρχικός υπουργός δικαιοσύνης, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην παύση της σύγκρουσης
Συνέπειες

Βασική έμμεση συνέπεια ήταν το τέλος των σχεδίων των αριστερών Καταλανών για αυτονομία της περιοχής αφού επιβλήθηκε η κρατική εξουσία[26] ενώ ταυτόχρονα επιβλήθηκε λογοκρισία.[25]Τα μέλη του POUM εκδιώχθηκαν, οι αναρχικοί εκδιώχθηκαν από τη κυβέρνηση ενώ η επιρροή τους μειώθηκε σε όλους τους τομείς[27]. Οι κομμουνιστές ζήτησαν την τιμωρία των αναρχικών αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε αποδεκτό.[13] Η κυβέρνηση τελικά έπεσε και αντικαταστάθηκε από τη κυβέρνηση του Χουάν Νεγρίν.[10]

Ο πρωθυπουργός της Καταλονίας Λουΐς Κομπανύς αναγκάστηκε να δεκτεί κεντρική Ισπανική διοίκηση σε στρατό και δημόσια τάξη.[28]
Οπτικές

Μετά τα γεγονότα, η συμμετοχή των αναρχικών στη κυβέρνηση θεωρήθηκε εκ των υστέρων ως το μεγαλύτερο "σφάλμα" που διέπραξε το αναρχικό κίνημα ακόμη και από άτομα που υποστήριξαν τη συμμετοχή στη κυβέρνηση[29] ενώ η συμμετοχή των αναρχικών στη κυβέρνηση πρωτύτερα δεν είχε συναντήσει σοβαρές αντιρρήσεις.[30]
Ιστορικοί

Η ιστορικός Helena Graham αναφέρει ότι αν και το ΚΚΙ ήταν μία από τις τέσσερεις συνιστώσες του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού κόμματος της Καταλονίας, η Αγγλική ιστοριογραφία, όπως και ο απομνημονευματογράφος Τζωρτζ Όργουελ τείνουν στην ταύτιση των 2 κομμάτων, κάτι που το κρίνει ως "πολύ προβληματικό".[31] Η ίδια ιστορικός αποτιμά ότι οι Μέρες του Μαΐου του 1937 ήταν μια "βίαιη μοντερνοποίηση" μέσα στα πλαίσια της δημιουργίας κράτους.[3] Ο ιστορικός Julián Casanova αναφέρει ότι στα γεγονότα του Μαΐου του 1937 βρίσκεται "η κορύφωση της αντιπαράθεσης μεταξύ αυτών που ήθελαν μόνο επανάσταση και εκείνων που ήθελαν να κερδίσουν τον πόλεμο"[32], ενώ ο Ιστορικός Stanley Payne προσθέτει ότι η λογική που επικρατούσε στην "Άκρα Αριστερά" ήταν η επικέντρωση στην σοσιαλιστική επανάσταση παρά στις ανάγκες του εμφύλιου πολέμου.[22]

Ο ιστορικός Chris Ealham θεωρεί ότι η κομμουνιστική επίκληση για ενότητα των Αντιφασιστικών δυνάμεων ήταν στην ουσία προσχηματική και απέκρυπτε μια "διχαστική" και "αντεπεναστατική" πολιτική η οποία φανερώθηκε στα γεγονότα του Μαΐου του 1937.[33]
"Φόρος τιμής στη Καταλονία"

Το πολυδιαβασμένο βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ έχει θέμα τα γεγονότα του Ισπανικού εμφυλίου και των γεγονότων του Μαΐου του 1937, ενώ πέρα από τη πληροφόρηση του Αγγλόφωνου κοινού ήταν η βάση για τη ταινία Γη και ελευθερία.[34] Το βιβλίο και ο συγγραφέας έχουν δεχτεί κριτική από ιστορικούς για διάφορα ζητήματα.

Η ιστορικός Helena Graham αναφέρει ότι αναπαράγει θεωρία συνωμοσίας αναφέροντας ότι ο Όργουελ στήριξε στο βιβλίο του τον ισχυρισμό ότι τα γεγονότα του Μάη του 1937 είχαν κατά κάποιο τρόπο σχεδιαστεί, ενώ προσθέτει ότι ο Όργουελ δεν μπορούσε να διαβάσει ούτε Ισπανικά ούτε Καταλανικά.[35]
Τζωρτζ Όργουελ, τα απομνημονεύματα του έχουν επικριθεί από τους Ιστορικούς

Ο Πολ Πρέστον ασκεί και αυτός σκληρή κριτική στην οπτική των απομνημονευμάτων του Τζωρτζ Όργουελ ως "κακή ιστορία", και αναφέρει ότι ακόμη και ο Όργουελ αναγνώρισε το 1942, ότι τα γεγονότα του Μάη του 1937 ήταν για την άρση των επαναστατικών εμποδίων ώστε να κερδηθεί ο πόλεμος εναντίον των Εθνικιστών, ενώ χρεώνει στον Όργουελ άγνοια για το ευρύτερο πλαίσιο του πολέμου[36].
Παραπομπές

Graham 1999, σελ. 489.
Casanova 2005, σελ. 257.
Graham 1999, σελ. 531.
Payne 2012, σελ. 256.
Graham 1999, σελ. 508.
Broué 2008, σελ. 273.
Graham 1999, σελ. 485.
Graham 1999, σελ. 509.
Graham 2005, σελίδες 64–65.
Graham 2005, σελ. 63.
Casanova 2005, σελ. 125.
Broué 2008, σελ. 277.
Preston 2013, σελ. Κεφάλαιο Defending the Republic from the Enemy Within.
Casanova 2005, σελ. 147.
he Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936-1939 Antony Beevor 1 In Madrid, José Cazorla, infuriated by Melchor Rodríguez’s denunciation of his secret prisons, closed down the CNT newspaper Solidaridad Obrera.
Casanova 2005, σελ. 147–148.
Graham 1999, σελ. 520–521.
Graham 1999, σελ. 521–522.
Payne 2012, σελ. 218.
Ealham 2005, σελ. 104.
Alexander & Alexander 1999, σελ. 927.
Payne 2012, σελ. 217.
Casanova 2005, σελ. 268.
McLauchlin 2013, σελ. 138.
Broué 2008, σελ. 288.
Payne 2012, σελ. 178.
Casanova 2005, σελ. 151.
Esdaile 2019, σελ. 225.
Casanova 2005, σελ. 122.
Casanova 2005, σελ. 250.
Graham 1999, σελ. 499.
Casanova 2005, σελ. 263.
Ealham, C. (1996). The Spanish revolution: 60 years on1. Tesserae, 2(2), 209–234. doi:10.1080/13507499608569443 σελίδα 221
https://www.theguardian.com/books/2017/may/06/george-orwell-homage-to-catalonia-account-spanish-civil-war-wrong
Graham 2005, σελ. 64.

Preston 2017 "The May events were about removing revolutionary obstacles to the war’s efficient conduct. He(σημ. δηλαδή ο Όργουελ) acknowledged this in his 1942 essay Looking Back on the Spanish War".

Πηγές

Broué, Pierre (2008). The revolution and the Civil War in Spain (στα Αγγλικά). Chicago, Ill: Haymarket Books Trade distribution in the U.S., Consortium Book Sales. ISBN 978-1-931859-51-6. OCLC 213133413.
Casanova, Julián (2005). Anarchism, the republic, and civil war in Spain, 1931-1939 (στα Αγγλικά). London New York: Routledge. ISBN 0-415-32095-X. OCLC 55948161.
Graham, Helen (1999). «'Against the State': A Genealogy of the Barcelona May Days (1937)» (στα αγγλικά). European History Quarterly (SAGE Publications) 29 (4): 485–542. doi:10.1177/a010099. ISSN 0265-6914.
Graham, Helen (2005). The Spanish Civil War : a very short introduction (στα Αγγλικά). Oxford New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-280377-8. OCLC 57243230.
McLauchlin, Theodore (2013). Desertion and Collective Action in Civil Wars (PhD) (στα Αγγλικά). McGill University.
Payne, Stanley (2012). The Spanish Civil War (στα Αγγλικά). New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-17470-8. OCLC 782994187.
Preston, Paul (2017-05-06). «George Orwell’s Spanish civil war memoir is a classic, but is it bad history?» (στα αγγλικά). The Observer. ISSN 0029-7712. Ανακτήθηκε στις 2019-09-25.
Ealham, Chris (2005). The splintering of Spain : cultural history and the Spanish Civil War, 1936-1939. Cambridge, UK New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-13263-6. OCLC 62425202.
Alexander, R.· Alexander, R.J. (1999). The Anarchists in the Spanish Civil War. The Anarchists in the Spanish Civil War. Janus. ISBN 1 85756 412 X. Η παράμετρος |access-date= χρειάζεται |url= (βοήθεια)
Esdaile, Charles (2019). The Spanish Civil War : a military history. Abingdon, Oxon N.Y., NY: Routledge. ISBN 978-1-138-31127-5. OCLC 1053887879.
Preston, Paul (2013). The Spanish holocaust : inquisition and extermination in twentieth-century Spain. London: HarperPress. ISBN 978-0-00-638695-7. OCLC 810945953.

Δείτε επίσης

Γη και ελευθερία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οι Ημέρες Του Μαΐου Στη Βαρκελώνη του Αντρές Νιν.
Ανοιχτή επιστολή από τον Καμίλλο Μπερνέρι στην Φρεντερίκα Μοντσένυ Απρίλης του 1937
Η πτώση της Βαρκελώνης Λέων Τρότσκι
Ενοποιημένο Σοσιαλιστικό Κόμμα Καταλονίας (PSUC): Τα γεγονότα της Βαρκελώνης
GEORGE ORWELL HOMAGE TO CATALONIA (στα Αγγλικά).

Φωτογραφίες και αφίσες με χρονολογική σειρά του Ισπανικού Εμφυλίου από το Πανεπιστήμιο του Γουόρικ.

Εγκυκλοπαίδεια Ισπανίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License