Το Περισκόπιο είναι οπτικό όργανο κάθετης διάταξης δια του οποίου καθίσταται δυνατή η επισκόπηση του ορίζοντα από υπερκείμενο εμπόδιο ή πανταχόθεν περίκλειστο χώρο.
Γενικά - είδη
Περισκόπιο με κάτοπτρο, πρίσμα
Απλούστερη μορφή περισκοπίου είναι ένας σωλήνας στις άκρες του οποίου φέρονται κάτοπτρα (καθρέφτες) με αντίθετη, (κατά διάταξη μεταξύ τους), κλίση 45°.
Περισσότερο σύνθετης μορφής περισκόπιο είναι αυτό που αντί κατόπτρων φέρει πρισματικούς φακούς. Η χρήση των περισκοπίων είναι περισσότερο στρατιωτική κυρίως των χαρακωμάτων, παρατηρητηρίων, μονάδων πυροβολικού και τεθωρακισμένων και ειδικότερα του ναυτικού πολέμου όπου και αποτελεί κύριο όργανο των υποβρυχίων.
Γενικά το περισκόπιο είναι ένας σωλήνας κατά μήκος του οποίου φέρονται φακοί και στις άκρες του πρισματικοί φακοί, λεγόμενοι ο του κάτω άκρου "προσοφθάλμιος φακός" και "αντικειμενικός φακός" του άνω άκρου.
Περισκόπιο υποβρυχίων
Περισκόπιο στα υποβρύχια
Περισκόπια επί αμερικανικού υποβρυχίου
Το περισκόπιο υποβρυχίων αποτελείται από δύο σωλήνες χαλύβδινους, ειδικής κατασκευής, διαφόρου διαμέτρου πολύ ανθεκτικοί που είναι συγκολλημένοι μεταξύ τους στέρεα δίνοντας τη μορφή ενός ενιαίου σωλήνα συνήθους μήκους 15 μέτρων.
Το άνω μέρος του σωλήνα φέρει μικρότερη διάμετρο σε σχέση με το κάτω μέρος και τούτο για να μη δημιουργεί κυματισμό ή έντονο ίχνος (απόνερα) στην επιφάνεια της θάλασσας καταδεικνύοντας έτσι την παρουσία του υποβρυχίου.
Το περισκόπιο του υποβρυχίου διαπερνά το κατάστρωμα και φθάνει στο κεντρικό διαμέρισμα διακυβέρνησης του σκάφους, ή στον πυργίσκο. Τούτο είναι στρεπτό καθ΄ όλη την περιφέρεια κύκλου δηλαδή 360° προκειμένου να καθίσταται έτσι δυνατή η επισκόπηση όλου του ορίζοντα (επιφάνειας θαλάσσης και ουρανού).
Η αρχή λειτουργίας του περισκοπίου βασίζεται κυρίως στην ανάκλαση των φωτεινών ακτίνων. Συγκεκριμένα οι φωτεινές ακτίνες, (δέσμη), που προέρχονται από μια παρατήρηση αντικειμένου προσπίπτουν στο φακό του άνω άκρου πίσω από τον οποίο υφίσταται πρισματικός φακός ολικής ανάκλασης κατά διεύθυνση κατακόρυφη (προς τα κάτω).
Διαμέσου μιας πρώτης σειράς φακών εσωτερικά και κατά μήκος του άνω τμήματος του περισκοπίου (λεπτότερου σωλήνα) που χαρακτηρίζεται "πρωτεύον σύστημα φακών περισκοπίου" οι ακτίνες περνούν στο δεύτερο "κύριο σύστημα φακών περισκοπίου", που βρίσκεται στο μεγαλύτερης διαμέτρου σωλήνα του περισκοπίου και στη συνέχεια καταλήγουν στο λεγόμενο "προσοφθάλμιο σύστημα φακών" όπου βρίσκεται έτερος πρισματικός φακός ολικής ανάκλασης ακριβώς σε αντίθετη διάταξη από εκείνο του άνω άκρου, του αντικειμενικού. Οι δε εξερχόμενες τελικά ακτίνες είναι αισθητά παράλληλοι όπως αρχικά προσέπεσαν στον πάνω αντικειμενικό φακό.
Χρήση περισκοπίου
Τα σύγχρονα υποβρύχια φέρουν δύο ή τρία διαφορετικά περισκόπια, είτε κατά πλευρά , είτε κατά σειρά μεταξύ τους. Το μεν ένα χρησιμοποιείται περισσότερο σε πλοήγηση – παρατήρηση, σε περιπολίες, καλούμενο "περισκόπιο πλοήγησης", το έτερο για αναγνώριση, σκόπευση και ανάλογους χειρισμούς, καλούμενο "περισκόπιο μάχης" ή σκόπευσης, και το τρίτο καλούμενο "περισκόπιο νυκτός" που φέρεται στον πυργίσκο του υποβρυχίου και χρησιμοποιείται περισσότερο κατά το λυκαυγές και το λυκόφως, λόγω της μείζονος ορατότητας αυτού εκ της μείζονος διαμέτρου του. Αποφεύγεται να χρησιμοποιείται την ημέρα.
Η ύψωση και η ύφεση του περισκοπίου γίνεται ηλεκτρικά ή υδραυλικά. Με κατάλληλη βαθμονόμηση οριζόντια και κάθετη που φέρεται στον προσοφθάλμιο φακό επιτρέπει τον προσδιορισμό της απόστασης από το παρατηρούμενο στόχο.
Τέλος στο κάτω μέρος του περισκοπίου φέρονται δύο αντιτακτές λαβές για την στρέψη αυτού και βαθμονομημένους κύκλους για σκόπευση και πυροδότηση τορπίλης.
Ιστορία
Πρώτη χρήση ναυτικού πτυσσόμενου περισκοπίου έγινε το 1901 από τον εφευρέτη αυτού Σάιμον Λέικ με αρχικές ονομασίες: "ομνησκόπιο", ή "σκαλομνησκόπιο". Παράλληλα αναφέρεται και μια ιταλική εφεύρεση ένα χρόνο πριν που μάλλον είχε μείνει στο σχεδιασμό. Το πρώτο περισκόπιο άρματος μάχης εφευρέθηκε από τον Πολωνό Ροδόλφο Γκάντλαχ το 1936 που έφερε πολωνικό άρμα μάχης.
Σημείωση
Στα τελευταίου τύπου υποβρύχια το κλασικό περισκόπιο αντικαθίσταται πλέον από τις υπερσύγχρονες φωτονικές ή οπτρονικές συσκευές που είναι πτυσσόμενες κεραίες – ιστοί στην άκρη των οποίων φέρονται ηλεκτρονικές και θερμικές κάμερες δια των οποίων διαβιβάζονται οι εικόνες από την επιφάνεια της θάλασσας στο κέντρο – γέφυρα του υποβρυχίου (κέντρο πληροφοριών μάχης).
Δείτε επίσης
Βάθος περισκοπίου ή περισκοπικό βάθος.
Πηγές
"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.Κ΄, σελ.30.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
