Στρατόσφαιρα

Στρατόσφαιρα (Stratosphere), ονομάζεται το δεύτερο από της επιφάνειας της Γης στρώμα της ατμόσφαιρας αμέσως μετά τη τροπόπαυση όπου είναι και το τέλος της τροπόσφαιρας. Η στρατόσφαιρα φθάνει σε ύψος περίπου τα 55 χλμ. όπου και καταλήγει στη στρατόπαυση, θεωρητική ζώνη οριοθέτησης, ελάχιστου πάχους. Το επόμενο στρώμα, έξω από την στρατόπαυση είναι η μεσόσφαιρα. Η θερμοκρασία στη στρατόσφαιρα στην αρχή και μέχρι του μισού ύψους της (30-35χλμ) παραμένει σταθερή, στη συνέχεια όμως αυξάνει μέχρι τα 55χλμ.

Νέφη και άλλα μετεωρολογικά φαινόμενα όπως εκείνα που παρατηρούνται στη τροπόσφαιρα δεν παρατηρούνται σ΄ αυτήν. Επικρατούν όμως άνεμοι ισχυροί, πολύ καλή ορατότητα, ενώ η πυκνότητα της ατμόσφαιρας είναι μικρή και οι αναταράξεις ελάχιστες.

Τα σύγχρονα αεροπορικά ταξίδια πραγματοποιούνται στη στρατόσφαιρα λόγω της μεγαλύτερης ταχύτητας και άνεσης που παρέχει. Επίσης και για οικονομικούς λόγους. Ο αέρας εδώ είναι αραιότερος, συνεπώς παρουσιάζει μικρότερη αντίσταση. Τούτο σημαίνει αφενός οικονομία στα καύσιμα, αφετέρου αύξηση φορτίου προς μεταφορά. Εξ αιτίας των χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στην στρατόσφαιρα τα καυσαέρια των κινητήρων των αεροσκαφών συμπυκνώνονται και δημιουργούν τις χαρακτηριστικές γραμμές από λεπτούς παγοκρυστάλλους που δίνουν την εντύπωση χάραξης του ουράνιου θόλου με λευκή κιμωλία.

Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι στη στρατόσφαιρα η θερμοκρασία μέχρι του ύψους των 35 χλμ. δεν παρουσιάζει ουσιώδη μεταβολή. Από το ύψος όμως αυτό αρχίζει ν΄ αυξάνει αντίθετα απ΄ ότι συμβαίνει στη τροπόσφαιρα. Το φαινόμενο αυτό καλείται θερμοκρασιακή αναστροφή ή απλά αναστροφή.

Η θερμοκρασία στην στρατόσφαιρα αρχίζει από τους -60° C και ανεβαίνοντας πάνω από τα 35 χλμ. βαθμιαία αυξάνει με τιμή που εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, φθάνει δε μέχρι τους 15° C. Η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας οφείλεται κυρίως στην απορρόφηση μεγάλου μέρους της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ήλιου από το όζον.

Παρατηρήσεις

Η στρατόσφαιρα παίζει σπουδαίο προστατευτικό ρόλο για την ζωή του ανθρώπου γενικότερα. Και τούτο διότι στη μάζα της περιέχει το Όζον (Ο₃) και σε τόση ποσότητα που να παρέχει την δυνατότητα λειτουργίας του ως θαυμάσιος ηλεκτονικός ηθμός, που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας που είναι τόσο καταστρεπτική σε οποιονδήποτε ζωντανό οργανισμό. Συγχρόνως όμως συμβάλλει στη θερμική ισορροπία της ατμόσφαιρας. Παρά ταύτα επιτρέπει την δίοδο μικρού μόνο μέρους της εν λόγω ακτινοβολίας που είναι απαραίτητη στην υγιεινή διαβίωση των γήινων ζωντανών οργανισμών.