Ηλιογράφος

Ο Ηλιογράφος (Sunshine recorder) ανήκει στα επίγεια Μετεωρολογικά όργανα και πρόκειται για αυτόνομο όργανο που μετρά την ημερήσια ηλιοφάνεια, δηλαδή πόσες ώρες οι ακτίνες του ηλιακού φωτός δεν εμποδίζονταν από σύννεφα στη διάρκεια μιας ημέρας.

Περισσότερο διαδεδομένοι σε χρήση ηλιογράφοι είναι του Campell Stokes και του Marvin τα ονόματα των οποίων και φέρουν.

Ηλιογράφος Cambell

Ο ηλιογράφος Cambell ή Cambell-Stokes αποτελείται από μια γυάλινη σφαίρα που φέρεται επί μεταλλικού στελέχους σε μεταλλική βάση. Η σφαίρα αυτή από το πίσω μέρος και σε μικρή απόσταση σχεδόν περιβάλλεται από μια ομόκεντρη σφαιρική ζώνη σε μορφή ζωδιακού που μπροστά όμως παραμένει ανοικτή. Στο εσωτερικό αυτής της σφαιρικής ζώνης τοποθετείται ειδική χάρτινη ταινία συνήθως χρώματος ανοικτού γαλάζιου.

Κατά την διάρκεια της ημέρας όταν οι ακτίνες του ήλιου δεν εμποδίζονται από σύννεφα η θερμική ενέργεια του Ήλιου που συγκεντρώνεται στην κυρία εστία της σφαίρας που αντανακλά στη χάρτινη ταινία καίει αυτή σχηματίζοντας έτσι μια συνεχή γραμμή ή τόξο (σύνολο ίχνους καμένων σημείων). Αν αντίθετα κατά την διάρκεια της ημέρας εμποδίζεται περιοδικά τότε περιοδικά καμένα τμήματα θα παρουσιάζει και η ταινία. Όταν τύχει ημέρα νεφοσκεπής τότε η χάρτινη ταινία δεν θα περιέχει ούτε ένα ίχνος καμένου σημείου.

* Η ταινία του ηλιογράφου φέρει 8 κάθετες διαγραμμίσεις που αντιστοιχούν σε 9 ώρες με ενδιάμεσες της ημίσειας ώρας ενώ τα οριζόντια καμένα τμήματα λαμβάνουν λατινικά γράμματα π.χ. Α, Β, C, κ.λπ. Εύλογο θεωρείται ότι η ταινία αυτή αντικαθίσταται καθημερινά μετά την δύση του Ηλίου.

* Ο ηλιογράφος τοποθετείται με τέτοιο προσανατολισμό ώστε οι ηλιακές ακτίνες καθ΄ όλη την ημέρα προσπίπτοντας στη σφαίρα ν΄ αντανακλώνται στη ταινία. Επειδή τα μεσημβρινά ύψη του Ηλίου και τα ημερήσια τόξα του δεν είναι τα ίδια για κάθε ημέρα στο εσωτερικό της σφαιρικής ζώνης υπάρχουν τρεις αυλακώσεις για την τοποθέτηση της κατάλληλης ταινίας κατά εποχή.

Ηλιογράφος Marvin

Ο Ηλιογράφος Marvin μοιάζει με μικρή διαφανή ευθύγραμμη λάμπα φθορίου. Στηρίζεται από κάθετο στέλεχος στο οποίο και στερεώνεται από το μέσον του οργάνου σχεδόν σε οριζόντια θέση. Η καταγραφή της ηλιοφάνειας στο όργανο αυτό γίνεται με ηλεκτρική μέθοδο.

Παρατηρήσεις

Η Ηλιοφάνεια είναι σπουδαίος κλιματικός παράγοντας. Όσο μεγαλύτερη η διάρκειά της σ΄ ένα τόπο τόσο και μεγαλύτερα τα ποσά της ηλιακής ακτινοβολίας που προσλαμβάνει αυτός. Τα ποσά αυτά είναι εκείνα που ρυθμίζουν τη θερμική κατάσταση της Γης και των στρωμάτων της ατμόσφαιρας. Η μέτρηση της ηλιοφάνειας χρησιμεύει ακόμη και στον υπολογισμό της ηλιακής ενέργειας όταν κάποιοι Μετεωρολογικοί Σταθμοί μπορεί να μη διαθέτουν ανάλογα όργανα μέτρησής της.

Αγγλική ορολογία: Προσοχή

Η λέξη "Heliograph" στα αγγλικά χρησιμοποιείται και για σύστημα επικοινωνίας με καθρέφτες, ενώ ο ηλιογράφος που περιγράφουμε εδώ ονομάζεται "Sunshine recorder" (καταγραφέας ηλιοφάνειας).