Καρκίνος του προστάτη

.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένα είδος καρκίνου, που αναπτύσσεται στον προστάτη αδένα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Οι περισσότεροι καρκίνοι αναπτύσσονται αργά, ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις επιθετικού καρκίνου [1]. Τα καρκινικά κύτταρα είναι δυνατό να κάνουν μετάσταση (εξαπλωθούν) και σε άλλα μέρη του σώματος, όπως στα οστά και στους λεμφαδένες. Ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκολία στην ούρηση, προβλήματα κατά τη συνουσία και στυτική δυσλειτουργία. Άλλα συμπτώματα είναι πιθανό να εκδηλωθούν σε μεταγενέστερα στάδια της ασθένειας.

Καρκίνος του προστάτη
Ταξινόμηση και εξωτερικές πηγές
Ταξινόμηση ICD-10	C61
Ταξινόμηση ICD-9	185
OMIM	176807
DiseasesDB	10780
MedlinePlus	000380
eMedicine	radio/574
MeSH	D011471

Οι ρυθμοί ανίχνευσης του καρκίνου του προστάτη ποικίλουν ανά την υφήλιο, με την Νοτιοανατολική Ασία να παρουσιάζει χαμηλά ποσοστά, ενώ η Ευρώπη και οι ΗΠΑ υψηλότερα. Ο καρκίνος του προστάτη τείνει να εμφανίζεται σε άνδρες με ηλικία άνω των 50 ετών. Παγκοσμίως είναι η έκτη αιτία θανάτου (που σχετίζεται με καρκίνο) στους άνδρες. Ωστόσο, πολλοί άνδρες με καρκίνο του προστάτη δεν εμφανίζουν συμπτώματα, δεν εφαρμόζουν κάποια θεραπεία και τελικά πεθαίνουν εξαιτίας άλλων αιτιών. Πολλοί παράγοντες, κυρίως γενετικοί και διατροφικοί, έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη αυτού του είδους καρκίνου. Η παρουσία καρκίνου του προστάτη καθορίζεται από τα συμπτώματα, τις σωματικές εξετάσεις, το PSA τεστ και από τη βιοψία [2].

Σημεία και Συμπτώματα

Ο πρώιμος καρκίνος του προστάτη δεν προκαλεί συμπτώματα. Μερικές φορές, ωστόσο, εμφανίζονται συμπτώματα, που είναι παρόμοια με άλλων ασθενειών, όπως είναι η καλοήθης προστατική υπερπλασία[3]. Σε αυτά περιλαμβάνονται η συχνουρία, νυκτουρία (αυξημένη ούρηση τη νύχτα), αιματουρία (αίμα στα ούρα) και δυσουρία (πόνος κατά την ούρηση)[4]. Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών, που θα διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη, εμφανίζει ένα ή περισσότερα τέτοια συμπτώματα, ενώ τα δύο τρίτα δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα [5].

Ο καρκίνος του προστάτη σχετίζεται με τη δυσλειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, καθώς ο προστάτης περιβάλλει την προστατική μοίρα της ουρήθρας. Επομένως, οποιαδήποτε μεταβολή στον προστάτη επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του ουροποιητικού. Επίσης, επειδή ο προστάτης συμμετέχει στο σχηματισμό του σπέρματος, ενδέχεται ο καρκίνος να προκαλέσει προβλήματα στη σεξουαλική λειτουργία και απόδοση, όπως αδυναμία στύσης και επώδυνη εκσπερμάτιση [6].

Ο προχωρημένος καρκίνος του προστάτη μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος, προκαλώντας επιπρόσθετα συμπτώματα. Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι ο πόνος των οστών, όπως τα οστά της σπονδυλικής στήλης, της πυέλου (λεκάνης) και των πλευρών. Η μετάσταση του καρκίνου σε άλλα οστά, όπως το μηριαίο οστό, συμβαίνει συνήθως στο εγγύτερο μέρος του οστού. Επίσης, η μετάσταση του προστατικού καρκίνου στη σπονδυλική στήλη μπορεί να προκαλέσει τη συμπίεση της, με αποτέλεσμα την αδυναμία των κάτω άκρων, καθώς και ακράτεια ούρων ή/και κοπράνων[7].
Αίτια

Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου [8] είναι η παχυσαρκία [9], η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ ασυνήθιστος σε άντρες μικρότερους των 45, αλλά γίνεται πιο διαδεδομένος με την αύξηση της ηλικίας. Άντρες, που έχουν συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομα με καρκίνο του προστάτη, εμφανίζουν διπλάσια πιθανότητα να παρουσιάσουν την ασθένεια σε σχέση με άτομα χωρίς ιστορικό [10]. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τους άντρες που έχουν έναν καρκινοπαθή αδερφό, παρά έναν καρκινοπαθή πατέρα. Επιπλέον, είναι πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη άντρες με υψηλή αρτηριακή πίεση [11] και έλλειψη άσκησης [12].
Γενετικά Αίτια

Το γενετικό υπόβαθρο μπορεί να συμβάλλει στο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη [13] , όπως υποδηλώνεται από συσχετίσεις με το γένος, την οικογένεια και συγκεκριμένες γονιδιακές παραλλαγές. Άνδρες που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με καρκίνο του προστάτη έχουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και άνδρες με δύο συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο του προστάτη έχουν πενταπλάσιο κίνδυνο από άνδρες χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη [14] . Στις ΗΠΑ οι μαύροι άνδρες συνήθως έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη σε σύγκριση με τους λευκούς ή τους ισπανόφωνους και σε αυτούς συνήθως ο καρκίνος είναι θανατηφόρος [15]. Έρευνες σε δίδυμα στη Σκανδιναβία υποδεικνύουν ότι 40% της εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες [16].

Για την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη δεν είναι ένα μοναδικό γονίδιο υπεύθυνο, αλλά εμπλέκονται πολλά γονίδια. Μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 [17] , τα οποία είναι σημαντικοί γονιδιακοί παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο των ωοθηκών και του στήθους στις γυναίκες, συνδέονται με τον καρκίνο του προστάτη [18] . Άλλα γονίδια που έχουν σχέση με τον καρκίνο του προστάτη είνaι το HPC1 (Hereditary Prostate cancer gene 1), ο υποδοχέας ανδρογόνων και ο υποδοχέας βιταμίνης D. Η οικογένεια γονιδίων TMPRSS2-ETS και ειδικά τα γονίδια TMPRSS2-ERG , TMPRSS2-ETV1/4 προωθούν την καρκινική κυτταρική ανάπτυξη [19].

Η απώλεια ογκοκατασταλτικών γονιδίων έχει εντοπιστεί στα χρωμοσώματα 8p, 10q, 13q και 16q. Μεταλλάξεις στο γονίδιο του P53 στον καρκίνο του προστάτη είναι λίγες σχετικά και πιο συχνά βρίσκονται σε θέσεις μεταστάσεων και για αυτό οι μεταλλάξεις του p53 είναι ένα όψιμο γεγονός στην παθολογία του καρκίνου του προστάτη. Άλλα ογκοκατασταλτικά γονίδια που θεωρούνται ότι έχουν κάποιο ρόλο στον καρκίνο του προστάτη είναι το PTEN και το KAI1. Το 70% των ανδρών με καρκίνο του προστάτη έχει χάσει ένα αντίγραφο του γονιδίου PTEN τη στιγμή της διάγνωσης. Σχετικά συχνή απώλεια της Ε-καντχερίνης και του CD44 έχει επίσης παρατηρηθεί [20].
Διατροφικά Αίτια

Ενώ κάποιοι διατροφικοί παράγοντες έχουν συνδεθεί με τον καρκίνο του προστάτη [21] , δεν έχει αποδειχθεί πλήρως αυτή η σύνδεση [22]. Το κόκκινο κρέας και το επεξεργασμένο κρέας έχουν μικρό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου, όπως φαίνεται σε κάποιες έρευνες , ενώ σε άλλες συσχετίζεται η υψηλή κατανάλωση κρέατος με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου [23]. Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα αλλά και η λήψη πολυβιταμινών περισσότερες από επτά φορές την εβδομάδα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη [24]. Το 2009 μία έρευνα έδειξε τη σχέση των συμπληρωμάτων φολικού οξέος με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας αυτής [25].
Φαρμακευτικά Αίτια

Υπάρχει επίσης κάποια σύνδεση μεταξύ του καρκίνου του προστάτη και κάποιων φαρμάκων, ιατρικών διαδικασιών και ιατρικών καταστάσεων [26]. Η χρήση φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης[27], γνωστά ως στατίνες [28] πιθανολογείται ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη [29]. Λοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη (προστατίτιδα) μπορεί να αυξάνει την πιθανότητα για καρκίνο του προστάτη, ενώ μία άλλη έρευνα δείχνει ότι, η λοίμωξη πιθανόν να βοηθάει στην πρόληψη του, καθώς αυξάνει το αίμα στην περιοχή. Συγκεκριμένα, λοίμωξη από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα: χλαμύδια, γονόρροια ή σύφιλη φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο [30]. Τέλος, η παχυσαρκία [31] και αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης [32] στο αίμα μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο. Υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της απολίνωσης των σπερματικών πόρων και του καρκίνου του προστάτη, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να αποδειχθεί ότι είναι μια σχέση αιτίου-αιτιατού [33].
Ιογενή αίτια

Το 2006 οι ερευνητές συσχέτισαν έναν άγνωστο έως τότε ρετροιό XMRV ( Xenotropic MuLV-releated virus ) με τους ανθρώπινους προστατικούς όγκους [34]. Μεταγενέστερες αναφορές για τον ιό υπήρξαν αντιφατικές. Μία ομάδα από Αμερικανούς ερευνητές εντόπισαν πρωτεϊνική έκφραση του XMRV σε ανθρώπινους προστατικούς όγκους, ενώ Γερμανοί επιστήμονες δεν βρήκαν ειδικά αντισώματα για τον XMRV ή ειδικές αλληλουχίες του νουκλεικού οξέος του XMRV σε προστατικούς όγκους [35]. Επίσης, σε μια μεταγενέστερη έρευνα, στην οποία είχαν πάρει μέρος αρκετοί από τους συγγραφείς της έρευνας του 2006, ανέφερε ότι το αρχικό αποτέλεσμα που συσχέτιζε τον XMRV και τον καρκίνο του προστάτη δεν μπορούσε να επαναληφθεί και ότι οφειλόταν σε επιμόλυνση που δεν είχε εντοπιστεί αρχικά [36].
Παθοφυσιολογία
Prostatelead.jpg

Ο προστάτης αποτελεί τμήμα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος και βοηθάει στην παραγωγή και αποθήκευση του σπέρματος. Στους ενήλικες άνδρες, ο τυπικός προστάτης έχει μήκος περίπου 3 εκατοστά και ζυγίζει περί τα 20 γραμμάρια. Βρίσκεται στην πύελο, κάτω από την ουροδόχο κύστη και μπροστά από το ορθό (τελικό τμήμα του παχέος εντέρου) [37] . Εξαιτίας της θέσης του, οι παθήσεις του προστάτη συχνά επηρεάζουν την ούρηση, την εκσπερμάτιση και σπανίως την αφόδευση. Ο προστάτης περιέχει πολλούς μικρούς αδένες, οι οποίοι παράγουν περίπου το 20% του υγρού του σπέρματος. Στον καρκίνο του προστάτη, τα κύτταρα αυτών των αδένων μεταλλάσσονται σε καρκινικά.

Ο καρκίνος του προστάτη ταξινομείται ως αδενοκαρκίνωμα [38]. Η περιοχή του προστάτη, όπου το αδενοκαρκίνωμα είναι πιο συχνό, είναι η περιφερική ζώνη. Αρχικά, μικρές συμπαγείς μάζες καρκινικών κυττάρων παραμένουν περιορισμένες από τους φυσιολογικούς αδένες. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα καρκινικά κύτταρα ξεκινούν να πολλαπλασιάζονται και να εξαπλώνονται στον περιβάλλον προστατικό ιστό, δημιουργώντας έναν όγκο. Τελικά, ο όγκος αναπτύσσεται αρκετά και τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν σε γειτονικά όργανα, όπως οι σπερματοδόχες κύστεις και το ορθό, ή ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και του λεμφικού συστήματος. Ο καρκίνος του προστάτη θεωρείται κακοήθης όγκος [39].

Ο προστάτης είναι ένα όργανο που συγκεντρώνει ψευδάργυρο και παράγει κιτρικό οξύ, το οποίο αποτελεί σημαντικό συστατικό του σπέρματος. Η πρωτείνη ZIP1 είναι υπεύθυνη για την ενεργό μεταφορά του ψευδάργυρου μέσα στα κύτταρα του προστάτη. Ο ψευδάργυρος με τη σειρά του συμμετέχει στην παραγωγή κιτρικού οξέος. Όμως, τα καρκινικά κύτταρα στερούνται ψευδαργύρου. Αυτό τους επιτρέπει να μη σπαταλούν ενέργεια για την παραγωγή κιτρικού, αλλά να τη χρησιμοποιούν ώστε να αυξηθούν και να εξαπλωθούν [40] . Η απουσία ψευδαργύρου, πιστεύεται ότι, προκύπτει μέσω της απενεργοποίησης του γονιδίου που παράγει την πρωτείνη ZIP1. Η αιτία της απενεργοποίσης του γονιδίου παραμένει άγνωστη [41].
Διάγνωση

Σκόπιμο είναι να γνωρίζουμε τις δύο κύριες διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες μπορούν να μας βοηθήσουν τόσο στην πρώιμη (και ως εκ τούτου σωτήρια για τη ζωή του ασθενούς) διάγνωση, όσο και στη διαφορική διάγνωση από άλλες παθήσεις αυτού του μικροσκοπικού οργάνου του ανθρώπινου σώματος.

Η πιο απλή και σύντομη μέθοδος διάγνωσης είναι η δακτυλική εξέταση [42], που διενεργείται από τον ουρολόγο ή παθολόγο μέσω του πρωκτού του ασθενούς, ο οποίος ξαπλώνει σε θέση που ευνοεί τον ψηλαφισμό του αδένα, στο πρόσθιο τμήμα του εντέρου. Με τη δακτυλική διερεύνηση της περιοχής ο γιατρός εκτιμά τυχόν αύξηση του μεγέθους ή της υφής του προστάτη και είναι σε θέση να προσδιορίσει σε μεγάλο ποσοστό εάν η κατάστασή είναι απολύτως φυσιολογική, ή αν υπάρχει κάποια υπερτροφία, καλοήθης ή κακοήθης. Το επόμενο βήμα -που συχνά απαιτείται να συνυπάρχει με την δακτυλική εξέταση- είναι η μέτρηση του επιπέδου του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (PSA) στο αίμα του ασθενούς [43].

Αξίζει να τονιστεί ότι, σύμφωνα με νέες μελέτες, η παρουσία της πρωτεΐνης Engrailed-2 (EN2) στα ούρα αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη [44]. Και αυτό διότι, η ΕΝ2 ανευρίσκεται στα ούρα μόνον των ασθενών, αλλά ποτέ στα ούρα των υγιών ατόμων ή ατόμων με άλλες παθήσεις του προστάτη, όπως προστατίτιδα ή καλοήθης υπερπλασία. Βέβαια, το μόνο τεστ που μπορεί να επιβεβαιώσει πλήρως τον καρκίνο του προστάτη είναι η βιοψία, κατά την οποία λαμβάνονται μικρά τεμάχια του αδένα, τα οποία στη συνέχεια διατίθενται για μικροσκοπική εξέταση.
Απεικόνιση του προστάτη

Ο υπέρηχος [45] και η μαγνητική τομογραφία [46] είναι οι δύο κύριες απεικονιστικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Οι ουρολόγοι χρησιμοποιούν διορθικό υπέρηχο κατά τη διάρκεια της βιοψίας, όμως ο υπέρηχος παρουσιάζει κακής ποιότητας ανάλυση του ιστού κι έτσι δεν χρησιμοποιείται γενικά. Αντιθέτως, η μαγνητική τομογραφία του προστάτη παρουσιάζει σε ανώτερη ποιότητα τον ιστό.
Βιοψία

Κατά τη βιοψία ο ουρολόγος παίρνει μικρά δείγματα ιστού από τον προστάτη μέσω του ορθού. Ένα "πιστόλι βιοψίας" εισάγει και στη συνέχεια απομακρύνει ειδικές μικρές βελόνες σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Οι βιοψία του προστάτη αποτελεί διαδικασία ρουτίνας και σπάνια απαιτεί νοσηλεία στο νοσοκομείο. Το 55% των ανδρών αναφέρουν δυσφορία κατά τη διάρκεια της βιοψίας του προστάτη [47].
Σύστημα βαθμολόγησης Gleason

Τα δείγματα ιστού στη συνέχεια εξετάζονται στο μικροσκόπιο, ώστε να καθοριστεί η παρουσία και τα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων. Το προστατικό ειδικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη που υπερεκφράζεται στον καρκινικά κύτταρα του προστάτη και σχετίζεται με υψηλά αποτελέσματα στο σύστημα Gleason [48].
Πρόληψη

Υπάρχει σε μεγάλο βαθμό συσχέτιση μεταξύ του τρόπου ζωής και της πρόληψης του καρκίνου του προστάτη [49].
Διαιτολόγιο

Είναι σημαντικό, για κάποιον που θέλει να προλάβει την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη, να διατηρεί το βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα [50], να έχει στο διαιτολόγιό του πολλά χορταρικά και να περιορίσει την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και αλκοόλ [51].
Συχνότητα εκσπερμάτισης

Η συχνή εκσπερμάτιση είναι ικανή να μειώσει τον κίνδυνο ένας άνδρας να εκδηλώσει καρκίνο του προστάτη. Μελέτες έδειξαν ότι, άνδρες, που εκσπερμάτιζαν 3-5 φορές τη βδομάδα στην ηλικία 15-19, είχαν μειωμένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη σε μεγάλη ηλικία, ενώ άλλες μελέτες δεν έχουν δείξει κανένα όφελος [52]. Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα αντίστοιχα αποτελέσματα παλαιότερων μελετών, που δήλωναν ότι, η συχνή σεξουαλική δραστηριότητα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη έως και 40% [53]. Μια βασική διαφορά είναι ότι οι παλαιότερες μελέτες όριζαν τη σεξουαλική δραστηριότητα ως σεξουαλική επαφή, ενώ οι νεότερες εστιάζουν στον αριθμό των εκσπερματίσεων, είτε υπάρχει επαφή με άλλο άτομα, είτε όχι. Μια εξήγηση σε αυτήν την ασυμφωνία ίσως είναι ότι η σεξουαλική επαφή αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, που με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη [54].
Αντιμετώπιση

Η πρώτη απόφαση που πρέπει να παρθεί στη διαχείριση του καρκίνου του προστάτη είναι αν είναι απαραίτητη η θεραπεία του. Ο καρκίνος του προστάτη και ειδικά ο πιο συνηθισμένος που εμφανίζεται στον τυπικό ηλικιωμένο ασθενή, συνήθως αναπτύσσεται τόσο αργά, που δεν χρειάζεται καμία θεραπεία. Η θεραπεία ,επίσης, μπορεί να είναι ακατάλληλη ή και αδύνατη, εάν ο ασθενής έχει άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας ή δεν αναμένεται να ζήσει μέχρι να εμφανιστούν τα συμπτώματα [55].

Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της ασθένειας , το σύστημα διαβάθμισης κατά Gleason και το επίπεδο του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) . Άλλοι σημαντικοί παράγοντες είναι η ηλικία, η κατάσταση του ασθενούς και η γνώμη του για τις πιθανές θεραπείες και τις παρενέργειές τους. Επειδή όλες οι θεραπείες μπορεί να έχουν παρενέργειες , όπως δυσλειτουργία στύσης και ακράτεια ούρων, συνήθως οι συζητήσεις εστιάζονται στην εξισορρόπηση των στόχων της θεραπείας με τις αλλαγές του τρόπου ζωής. Ένας συνδυασμός τρόπων θεραπείας συνίσταται για τον καρκίνο του προστάτη [56].

Η επιλογή της θεραπείας περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, εάν η ακτινοθεραπεία εφαρμοστεί πρώτα και αποτύχει , μετά η ριζική προστατεκτομή, που είναι μία τεχνικά δύσκολη επέμβαση, δεν θα είναι εφικτή. Από την άλλη πλευρά, η ακτινοθεραπεία μετά από μια χειρουργική αποτυχία μπορεί να έχει πολλές επιπλοκές [57].
Ενεργή Παρακολούθηση

Πολλοί άνδρες με καρκίνο του προστάτη χαμηλού κινδύνου επιλέγονται για ενεργή παρακολούθηση [58]. Ο όρος αυτός σημαίνει ότι ο όγκος του ασθενούς θα παρακολουθείται προσεκτικά , με σκοπό την έναρξη θεραπείας, εάν υπάρχουν σημάδια ανάπτυξης του καρκίνου. Η ενεργή παρακολούθηση συμπεριλαμβάνει παρακολούθηση του όγκου για σημάδια αύξησης ή εμφάνισης συμπτωμάτων,μέσω επαναλαμβανόμενων PSA τεστ, φυσικής εξέτασης του προστάτη και/ή επαναλαμβανόμενων βιοψιών. Ο στόχος της παρακολούθησης είναι να αποφευχθεί η θεραπεία σε περιπτώσεις όγκων που δεν θα προκαλούσαν ποτέ πρόβλημα στον ασθενή και οι παρενέργειες , που κάποιες φορές είναι σοβαρές και μόνιμες. Αυτή η προσέγγιση δεν χρησιμοποιείται σε επιθετικούς καρκίνους [59].
Επιθετικός Καρκίνος

Θεραπεία για τον επιθετικό καρκίνο του προστάτη περιλαμβάνουν εγχείρηση [60] ( π.χ. ριζική προστατεκτομή), ακτινοθεραπεία συμπεριλαμβανομένης της βραχυθεραπείας (προστατική βραχυθεραπεία) και της εξωτερικής δέσμης ακτινοθεραπεία.

Χάρη στο PSA τεστ, περίπου στο 90% των περιπτώσεων γίνεται διάγνωση έγκαιρα και η χειρουργική επέμβαση ή η ακτινοθεραπεία οδηγεί σε θεραπεία. Παρ’ όλα αυτά, σε ποσοστό 50% μέχρι 75% αυτών των ασθενών , ο καρκίνος δεν θα είχε επηρεάσει την επιβίωση τους ακόμα και χωρίς θεραπεία, ενώ με τη θεραπεία έχουν υψηλό κίνδυνο για παρενέργειες στη σεξουαλική ζωή, στην ούρηση και στην εντερική λειτουργία. Για παράδειγμα, τα δύο τρίτα των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία δεν έχουν επαρκή στύση για συνουσία και περίπου το ένα τρίτο έχει διαρροή ούρων.

Εάν ο καρκίνος εξαπλωθεί πέραν του προστάτη, οι θεραπευτικές επιλογές αλλάζουν σημαντικά και οι περισσότεροι γιατροί χρησιμοποιούν μία ποικιλία νομογραμμάτων για να προβλέψουν την πιθανότητα εξάπλωσης. Η θεραπεία με ενεργή παρακολούθηση, εξωτερικής δέσμης ακτινοβολία, βραχυθεραπεία, κρυοχειρουργική, υψηλής έντασης εστιασμένων υπερήχων και χειρουργική επέμβαση εφαρμόζεται κυρίως σε άνδρες στους οποίους ο καρκίνος παραμένει στον προστάτη. Ορμονική θεραπεία και χημειοθεραπεία συνήθως χρησιμοποιούνται σε καρκίνους που έχουν εξαπλωθεί πέραν του προστάτη. Παρόλα αυτά, υπάρχουν εξαιρέσεις :η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάποιους εκτεταμένους όγκους και η ορμονική θεραπεία για κάποιους όγκους σε πρώιμο στάδιο χρησιμοποιείται. Η κρυοθεραπεία , η ορμονική θεραπεία και ι χημειοθεραπεία εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις που η αρχική θεραπεία αποτυγχάνει και ο καρκίνος συνεχίζει να αναπτύσσεται [61] . Ένα εμβόλιο, το sipuleucel-T έχει βρεθεί ότι ωφελεί τους άνδρες με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη [62].
Πρόγνωση

Τα ποσοστά καρκίνου του προστάτη είναι υψηλότερα και οι προβλέψεις είναι χειρότερες στις ανεπτυγμένες χώρες από ότι στον υπόλοιπο κόσμο. Πολλοί από τους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη είναι πιο διαδεδομένοι στον ανεπτυγμένο κόσμο. Στους παράγοντες αυτούς συμπεριλαμβάνονται το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και οι δίαιτες με μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρέατος. (Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, επίσης, τείνουν να καταναλώνουν λιγότερες μερίδες φρούτων και λαχανικών. Δεν είναι προς το παρόν σαφές εάν και οι δύο από αυτούς τους παράγοντες, ή απλά ο ένας από αυτούς, συμβάλλουν στην εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη [63].) Επίσης, όπου υπάρχει μεγαλύτερη πρόσβαση σε προγράμματα προ-συμπτωματικού ελέγχου, υπάρχει και υψηλότερο ποσοστό ανίχνευσης. Ο καρκίνος του προστάτη είναι η ένατη πιο κοινή μορφή καρκίνου στον κόσμο.

Σε ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία, οι πιο σημαντικοί κλινικοί προγνωστικοί δείκτες της έκβασης της νόσου είναι το προ-θεραπείας επίπεδο PSA, και ο βαθμός Gleason. Σε γενικές γραμμές, όσο υψηλότερος είναι ο βαθμός και το στάδιο, τόσο χειρότερη η πρόγνωση. Νομογραφήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό του εκτιμώμενου κινδύνου του ασθενούς μεμονωμένα. Οι προβλέψεις είναι με βάση την εμπειρία των μεγάλων ομάδων των ασθενών που πάσχουν από καρκίνο σε διάφορα στάδια [64].
Επιδημιολογία
Prostate cancer world map - Death - WHO2004.svg

Από το 2011, ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος που διαγιγνώσκεται και η έκτη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες σε όλο τον κόσμο. Τα ποσοστά του καρκίνου του προστάτη ποικίλλουν ευρέως σε όλο τον κόσμο. Παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των χωρών, είναι λιγότερο συχνός στη Νότια και Ανατολική Ασία, πιο συχνός στην Ευρώπη και ακόμα πιο κοινός στις Ηνωμένες Πολιτείες [65] . Ο καρκίνος του προστάτη αναπτύσσεται κυρίως σε άντρες άνω των πενήντα.

Το Prostate Cancer Prevention Trial διαπίστωσε ότι η φιναστερίδη μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά 30% .Υπήρχε μια διαμάχη στο ότι αυτό μπορούσε να αυξήσει το ρίσκο για πιο επιθετικές μορφές καρκίνων, αλλά πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί [66].

Περισσότερο από το 80% των ανδρών θα αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη από την ηλικία των 80. Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, θα είναι αργός στην ανάπτυξη και ακίνδυνος. Σε τέτοιες περιπτώσεις η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη αποκαλείται υπερδιάγνωση και η θεραπεία σε αυτούς μπορεί να τους εκθέσει σε πολλές ανεπιθύμητες παρενέργειες, χωρίς δυνατότητα παράτασης της ζωής τους [67].
Ιστορία

Παρά το γεγονός ότι ο προστάτης περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Ενετό ανατόμο Niccolò Massa το 1536, και παρουσιάστηκε από τον Φλαμανδό ανατόμο Andreas Vesalius το 1538, ο καρκίνος του προστάτη δεν είχε εντοπιστεί μέχρι το 1853. Ο καρκίνος του προστάτη θεωρήθηκε αρχικά μια σπάνια ασθένεια, πιθανώς λόγω του μικρότερου προσδόκιμου ζωής και των φτωχότερων μεθόδων ανίχνευσης τον 19ου αιώνα. Οι πρώτες θεραπείες του καρκίνου του προστάτη ήταν χειρουργικές επεμβάσεις για την ανακούφιση της ουροποιητικής απόφραξης [68]. Η αφαίρεση του αδένα ολόκληρου (ριζική προστατεκτομή), παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1904 από τον Hugh H. Young στο Νοσοκομείο Johns Hopkins. Η χειρουργική αφαίρεση των όρχεων (ορχεκτομή) για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1890, αλλά με περιορισμένη επιτυχία. Διουρηθρική εκτομή του προστάτη (ασθενείς με διουρηθρική προστατεκτομή) αντικατέστησε τη ριζική προστατεκτομή για τη συμπτωματική ανακούφιση της απόφραξης στα μέσα του 20ου αιώνα, διότι θα μπορούσε να διατηρήσει την καλύτερη στυτική λειτουργία του πέους. Η ριζική προστατεκτομή αναπτύχθηκε το 1983 από τον Patrick Walsh [69]. Αυτή η χειρουργική προσέγγιση επέτρεψε την αφαίρεση του προστάτη και των λεμφαδένων με τη διατήρηση της λειτουργίας του πέους.

Το 1941, ο Charles B. Huggins δημοσίευσε μελέτες, στις οποίες γινόταν χρήση οιστρογόνων για να προβάλλουν αντίσταση στην παραγωγή τεστοστερόνης, σε άνδρες με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη. Με την ανακάλυψη του "χημικού ευνουχισμού" κέρδισε ο Huggins το 1966 Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής. Ο ρόλος της GnRH στην αναπαραγωγή προσδιορίστηκε από τον Andrzej W. Schally και τον Roger Guillemin, οι οποίοι κέρδισαν το 1977 το Νόμπελ Ιατρικής για το έργο αυτό. Οι GnRH αγωνιστές υποδοχείς, όπως λευπρολίδη και γοσερελίνη, αναπτύχθηκαν στην συνέχεια και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη [70].

Η ακτινοθεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και αρχικά αποτελούνταν από ενδοπροστατικά εμφυτεύματα ραδίου. Η εξωτερική ακτινοθεραπεία έγινε πιο δημοφιλής, όταν ισχυρότερες [X-ray] πηγές ακτινοβολίας έγιναν διαθέσιμες στα μέσα του 20ου αιώνα. Βραχυθεραπεία με εμφύτευση σπόρων (για τον καρκίνο του προστάτη) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1983 [71].

Η συστηματική χημειοθεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη είχε μελετηθεί πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970. Η αρχική θεραπευτική αγωγή της κυκλοφωσφαμίδης και 5-φθοριοουρακίλης γρήγορα ενώθηκε με πολλαπλά σχήματα χρησιμοποιώντας μια σειρά από άλλα συστημικά φάρμακα χημειοθεραπείας [72].
Κύτταρο προέλευσης

Μια σειρά από μελέτες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science, εμπλέκει ιούς που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο στα κύτταρα του προστάτη: AKT, ERG,και AR εισήχθησαν σε απομονωμένα δείγματα των βασικών κυττάρων και των κυττάρων του αυλού του προστάτη ποντικών. Μετά από 16 εβδομάδες, κανένα από τα δείγματα που είχε κύτταρα αυλού δεν είχε υποστεί κακοήθη μετάλλαξη, ενώ τα βασικά δείγματα είχαν μεταλλαχθεί και είχαν αναπτυχθεί στη συνέχεια σε κακοήθεις καρκινικούς όγκους, οι οποίοι εμφανίστηκαν πανομοιότυποι με ανθρώπινα δείγματα υπό μεγέθυνση. Αυτό οδήγησε στο συμπέρασμα ότι τα βασικά κύτταρα του προστάτη μπορεί να είναι η πιο πιθανή αιτία προέλευσης του καρκίνου του προστάτη.
Κοινωνία και πολιτισμός

Οι άνθρωποι που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη αντιμετωπίζουν γενικά σημαντικές διαφορές στην ευαισθητοποίηση, τη χρηματοδότηση, την ειδησεογραφική κάλυψη και την έρευνα-και ως εκ τούτου, κατώτερου επιπέδου θεραπεία και φτωχότερα αποτελέσματα, σε σύγκριση με άλλες μορφές καρκίνου [73]. Το 2001, η εφημερίδα The Guardian σημείωσε ότι η Βρετανία είχε 3.000 νοσηλευτές που ειδικεύονται στον καρκίνο του μαστού, σε σύγκριση με μόνο έναν για τον καρκίνο του προστάτη. Επίσης, ανακάλυψε ότι ο χρόνος αναμονής μεταξύ παραπομπής και διάγνωσης ήταν δύο εβδομάδες για τον καρκίνο του μαστού, αλλά τρεις μήνες για τον καρκίνο του προστάτη [74]. Μια έκθεση του 2007 από το National Prostate Cancer Coalition ανέφερε ότι για κάθε φάρμακο για τον καρκίνο του προστάτη στην αγορά, υπήρχαν επτά που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Οι διαφορές επίσης επεκτείνονται σε τομείς όπως η ανίχνευση, με τις κυβερνήσεις να μη χρηματοδοτούν τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του προστάτη, ενώ υποστηρίζουν πλήρως τα προγράμματα του καρκίνου του μαστού. Ο καρκίνος του προστάτη βιώνει επίσης σημαντικά μικρότερη κάλυψη από τα ΜΜΕ σε σχέση με άλλες, εξίσου διαδεδομένες μορφές καρκίνου, με μια μελέτη από το Prostate Coalition να δείχνει ότι 2.6 ιστορίες καρκίνου του μαστού αντιστοιχούν σε κάθε μια που καλύπτει τον καρκίνο του προστάτη [73].
Έρευνα
Μοντέλα προστατικού καρκίνου

Οι επιστήμονες έχουν καθιερώσει μερικές κυτταρικές σειρές καρκίνου του προστάτη για να διερευνηθεί ο μηχανισμός που εμπλέκεται στην εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη. Οι LNCaP, PC-3, και DU-145 χρησιμοποιούνται ευρέως ως κυτταρικές σειρές καρκίνου του προστάτη. Η LNCaP κυτταρική σειρά δημιουργήθηκε από μία μεταστατική βλάβη σε ένα ανθρώπινο λεμφαδένα του προστατικού αδενοκαρκινώματος. Οι PC-3 και DU-145 σειρές έχουν δημιουργηθεί από μεταστάσεις ενός ανθρώπινου προστατικού αδενοκαρκινώματος στα οστά και στον εγκέφαλο, αντιστοίχως. Τα LNCaP κύτταρα εκφράζουν τον υποδοχέα ανδρογόνων (AR) Ωστόσο,τα PC-3 και DU-145 κύτταρα εκφράζουν πολύ λίγη ή καθόλου AR. Ο AR, ένας ανδρογόνο-ενεργοποιημένος παράγοντας μεταγραφής, ανήκει στην στεροειδή οικογένεια των πυρηνικών υποδοχέων. Ανάπτυξη του προστάτη εξαρτάται από ανδρογόνα σηματοδότηση μεσολαβούμενη από τον AR, και ο AR είναι επίσης σημαντικός κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη. Ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων LNCaP είναι ανδρογονο-εξαρτώμενος αλλά ο πολλαπλασιασμός των PC-3 και DU-145 κυττάρων είναι ανδρογονο-μη εξαρτώμενος. Ανύψωση της έκφρασης του AR συχνά παρατηρείται σε ασθενείς με προχωρημένους όγκους του προστάτη [75][76][77][78][79].
Διάγνωση

Προς το παρόν, ένας ενεργός τομέας των μη κλινικά εφαρμοσμένων ερευνών περιλαμβάνει μη επεμβατικές μεθόδους ανίχνευσης καρκίνου του προστάτη. Αδενοϊοί τροποποιημένοι για τη μόλυνση κυττάρων όγκου με αβλαβή ακόμη διακριτά γονίδια (όπως λουσιφεράση) έχουν αποδειχθεί ικανοί για έγκαιρη ανίχνευση. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, αυτή η περιοχή της έρευνας έχει δοκιμαστεί μόνο σε ζωικά και LNCaP μοντέλα κυττάρων [80].

PCA3

Μια άλλη πιθανή μη επεμβατική μέθοδος έγκαιρης διάγνωσης όγκου του προστάτη είναι μέσω μιας μοριακής δοκιμής που ανιχνεύει την παρουσία του mRNA που κωδικεύεται από το γονίδιο PCA3. Το PCA3 mRNA εκφράζεται σχεδόν αποκλειστικά από κύτταρα του προστάτη και έχει αποδειχθεί ότι υπερ-εκφράζεται σε καρκινικά κύτταρα του προστάτη. Το αποτέλεσμα της δοκιμής επί του παρόντος αναφέρεται ως μία αναλογία δείγματος PCA3 mRNA προς mRNA PSA. Αν και δεν είναι μια αντικατάσταση για το επίπεδο του PSA, η εξέταση PCA3 είναι ένα πρόσθετο εργαλείο για να αποφασίσει αν, σε άνδρες με υποψία καρκίνου του προστάτη (ειδικά αν η αρχική βιοψία αποτύχει να εξηγήσει την αυξημένη PSA ορού), μια βιοψία είναι πραγματικά αναγκαία . Όσο υψηλότερη είναι η έκφραση του PCA3 στο δείγμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα μια θετική βιοψία, δηλαδή, η παρουσία των κυττάρων του καρκίνου του προστάτη [81].

Αντιγόνο-2 για τον πρώιμο καρκίνο προστάτη

Μια νέα εξέταση αίματος ανίχνευσης αντιγόνου-2 για τον πρώιμο καρκίνο του προστάτη μπορεί να προειδοποιήσει τους άνδρες αν έχουν καρκίνο του προστάτη και πόσο επιθετικός θα είναι. Η Θρομβοφλεβίτιδα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη και μπορεί να είναι ένας καλός τρόπος για τους γιατρούς να υποπτευτούν τους ασθενείς με θρομβοφλεβίτιδα και για καρκίνο του προστάτη, καθώς αυτά τα δύο συνδέονται στενά μεταξύ τους [82].

Prostasomes

Τα επιθηλιακά κύτταρα του προστάτη εκκρίνουν prostasomes καθώς και PSA. Τα prostasomes είναι περιβαλλόμενα από μεμβράνη, οργανίδια που εμφανίζονται εξωκυτταρικά, και μία από τις φυσιολογικές λειτουργίες τους είναι να προστατεύσουν το σπέρμα από επιθέσεις από το ανοσοποιητικό σύστημα του θήλεος. Καρκινικά κύτταρα προστάτη συνεχίζουν να συνθέτουν και να εκκρίνουν prostasomes, και μπορούν να θωρακίζονται έναντι ανοσολογικών επιθέσεων [83].
Βιβλιογραφία

Jemal A, Bray F, Center MM, Ferlay J, Ward E, Forman D (2011). "Global cancer statistics". CA: A cancer journal for clinicians 61 (2): 69–90. doi:10.3322/caac.20107. PMID 21296855.

"IARC Worldwide Cancer Incidence Statistics—Prostate". JNCI Cancer Spectrum. Oxford University Press. December 19, 2001. Archived from the original on February 5, 2006. Retrieved on 5 April 2007 through the Internet Archive

Jemal A, Siegel R, Ward E, Hao Y, Xu J, Murray T, Thun MJ (March 2008). "Cancer Statistics, 2008". CA Cancer J Clin 58 (2): 71–96. doi:10.3322/CA.2007.0010. PMID 18287387.

Redman MW, Tangen CM, Goodman PJ, Lucia MS, Coltman CA, Thompson IM (August 2008). "Finasteride Does Not Increase the Risk of High-grade Prostate Cancer: A Bias-adjusted Modeling Approach". Cancer Prev Res (Phila Pa) 1 (3): 174–81. doi:10.1158/1940-6207.CAPR-08-0092. PMC 2844801. PMID 19138953.

Gine Kolata (June 15, 2008). "New Take on a Prostate Drug, and a New Debate". NY Times. Retrieved 15 June 2008.

Bostwick, David G.; Eble, John N. (2007). Urological Surgical Pathology. St. Louis: Mosby. p. 468. ISBN 0-323-01970-6.

Woloshin, Steve; Schwartz, Lisa A. (2011). Overdiagnosed: Making People Sick in the Pursuit of Health. USA: Beacon Press. pp. 45–60. ISBN 0-8070-2200-4.

Adams J (1853). "The case of scirrhous of the prostate gland with corresponding affliction of the lymphatic glands in the lumbar region and in the pelvis". Lancet 1.[page needed]

Lytton B (June 2001). "Prostate cancer: a brief history and the discovery of hormonal ablation treatment". The Journal of Urology 165 (6 Pt 1): 1859–62. doi:10.1016/S0022-5347(05)66228-3. PMID 11371867.

Young HH (1905). "Four cases of radical prostatectomy". Johns Hopkins Bull. 16.

Walsh PC, Lepor H, Eggleston JC (1983). "Radical prostatectomy with preservation of sexual function: anatomical and pathological considerations". The Prostate 4 (5): 473–85. doi:10.1002/pros.2990040506. PMID 6889192.

Huggins CB, Hodges CV (1941). "Studies on prostate cancer: 1. The effects of castration, of estrogen and androgen injection on serum phosphatases in metastatic carcinoma of the prostate". Cancer Res 1.[page needed]

Schally AV, Kastin AJ, Arimura A (November 1971). "Hypothalamic follicle-stimulating hormone (FSH) and luteinizing hormone (LH)-regulating hormone: structure, physiology, and clinical studies". Fertility and Sterility 22 (11): 703–21. PMID 4941683.

Tolis G, Ackman D, Stellos A, Mehta A, Labrie F, Fazekas AT, Comaru-Schally AM, Schally AV (March 1982). "Tumor growth inhibition in patients with prostatic carcinoma treated with luteinizing hormone-releasing hormone agonists". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A 79 (5): 1658–62. doi:10.1073/pnas.79.5.1658. PMC 346035. PMID 6461861.

Denmeade SR, Isaacs JT (May 2002). "A history of prostate cancer treatment". Nature Reviews. Cancer 2 (5): 389–96. doi:10.1038/nrc801. PMID 12044015.

Scott WW, Johnson DE, Schmidt JE, Gibbons RP, Prout GR, Joiner JR, Saroff J, Murphy GP (December 1975). "Chemotherapy of advanced prostatic carcinoma with cyclophosphamide or 5-fluorouracil: results of first national randomized study". The Journal of Urology 114 (6): 909–11. PMID 1104900.

Goldstein AS, Huang J, Guo C, Garraway IP, Witte ON (July 2010). "Identification of a cell of origin for human prostate cancer". Science 329 (5991): 568–71. doi:10.1126/science.1189992. PMC 2917982. PMID 20671189.

Browne, Anthony (2001-10-07). "Cancer bias puts breasts first". The Guardian (London).

Arnst, Catherine (2007-06-13). "A Gender Gap in Cancer". Businessweek.com. Retrieved 2011-08-29.
ClinicalTrials.gov listing of MDV3100 articles
[4][νεκρός σύνδεσμος]

Iyer M, Salazar FB, Lewis X, Zhang L, Wu L, Carey M, Gambhir SS (February 2005). "Non-invasive imaging of a transgenic mouse model using a prostate-specific two-step transcriptional amplification strategy". Transgenic Res. 14 (1): 47–55. doi:10.1007/s11248-004-2836-1. PMID 15865048.

Bourdoumis A, Papatsoris AG, Chrisofos M, Efstathiou E, Skolarikos A, Deliveliotis C (2010). "The novel prostate cancer antigen 3 (PCA3) biomarker". Int Braz J Urol 36 (6): 665–8; discussion 669. PMID 21176272.

Hansel DE, DeMarzo AM, Platz EA, Jadallah S, Hicks J, Epstein JI, Partin AW, Netto GJ (May 2007). "Early prostate cancer antigen expression in predicting presence of prostate cancer in men with histologically negative biopsies". J. Urol. 177 (5): 1736–40. doi:10.1016/j.juro.2007.01.013. PMID 17437801. Lay summary – Newsweek.

van Weert HC, Pingen F (2009). "Recurrent thromboflebitis as a warning sign for cancer: a case report". Cases J 2. doi:10.1186/1757-1626-2-153. PMC 2783109. PMID 19946524.

Nilsson BO, Carlsson L, Larsson A, Ronquist G (2001). "Autoantibodies to prostasomes as new markers for prostate cancer". Ups. J. Med. Sci. 106 (1): 43–9. doi:10.3109/2000-1967-171. PMID 11817562.

Παραπομπές

http://www.udlaser.gr/page.php?id=70&lang=gr | Καρκίνος του προστάτη
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2939952/ | Screening for prostate cancer: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2740 | Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη: Ποια θεραπεία είναι η καλύτερη;
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2967 | Καρκίνος του προστάτη: Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα;
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12973840 | Prostate carcinoma presentation, diagnosis, and staging: an update form the National Cancer Data Base
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=959 | Η σεξουαλική λειτουργία μετά από καρκίνο του προστάτη
http://www.jurology.com/article/S0022-5347(05)60035-3/abstract | COMPARISON OF SCREEN DETECTED AND CLINICALLY DIAGNOSED PROSTATE CANCER IN THE EUROPEAN RANDOMIZED STUDY OF SCREENING FOR PROSTATE CANCER, SECTION ROTTERDAM
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=3270 | Καρκίνος του προστάτη και οι παράγοντες που ευνοούν την πρόκλησή του
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=3350 | Γιατί η έντονη σωματική άσκηση προστατεύει από καρκίνο του προστάτη;
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/cncr.11262/abstract;jsessionid=EE13DBA09654FDFCF397EAD12A8D139F.d02t04 | Empiric risk of prostate carcinoma for relatives of patients with prostate carcinoma
http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10552-009-9477-x | Blood pressure and risk of prostate cancer: cohort Norway (CONOR)
http://www.ejcancer.info/article/S0959-8049(10)00706-9/abstract | State of the epidemiological evidence on physical activity and cancer prevention
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2666 | Γονίδια που προκαλούν καρκίνο: Πώς επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής;
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/pros.2990170409/abstract | Family history and the risk of prostate cancer
http://jnci.oxfordjournals.org/content/93/5/388 | Racial and Ethnic Differences in Advanced-Stage Prostate Cancer: the Prostate Cancer Outcomes Study
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200007133430201 | Environmental and Heritable Factors in the Causation of Cancer — Analyses of Cohorts of Twins from Sweden, Denmark, and Finland
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=1913 | Γονίδια του καρκίνου και λαχανικά
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199705153362001 | The Risk of Cancer Associated with Specific Mutations of BRCA1 and BRCA2
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S116670870900178X | Fusion genes and prostate cancer. From discovery to prognosis and therapeutic perspectives
http://www.naturalnews.com/011005.html | Scientists discover anti-cancer mechanism that arrests early prostate cancer
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2905 | Δίαιτα και καρκίνος του προστάτη: 'Άντρες προσέξτε, η διατροφή επηρεάζει τη γένεση, εξέλιξη και πρόγνωση του καρκίνου του προστάτη
http://www.nature.com/nrurol/journal/v7/n8/full/nrurol.2010.102.html | Diet and prostate cancer: mechanisms of action and implications for chemoprevention
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2987772/ | A review and meta-analysis of prospective studies of red and processed meat intake and prostate cancer
http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10937400701873548 | Role of Hormonal and Other Factors in Human Prostate Cancer
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2657096/ | Folic Acid and Risk of Prostate Cancer: Results From a Randomized Clinical Trial
http://jnci.oxfordjournals.org/content/97/13/975 | A Large Cohort Study of Aspirin and Other Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs and Prostate Cancer Incidence
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=1968 | Η ψηλή χοληστερόλη προκαλεί καρκίνο προστάτη;
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2640 | Η χοληστερόλη, η τεστοστερόνη, ο καρκίνος του προστάτη, το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) και οι στατίνες
http://aje.oxfordjournals.org/content/162/4/318 | Statins and Prostate Cancer Risk: A Case-Control Study
http://www.goldjournal.net/article/S0090-4295(02)01637-0/abstract | Epidemiologic association between prostatitis and prostate cancer
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa021423 | Overweight, Obesity, and Mortality from Cancer in a Prospectively Studied Cohort of U.S. Adults
http://jnci.oxfordjournals.org/content/88/16/1118 | Prospective Study of Sex Hormone Levels and Risk of Prostate Cancer
http://prostatecancer.about.com/od/riskfactors/a/vasectomylink.htm | The Association Between Vasectomy and Prostate Cancer
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=1921 | Καρκίνος προστάτη: Προκαλείται από ιό;
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2770519/ | Lack of evidence for xenotropic murine leukemia virus-related virus(XMRV) in German prostate cancer patients
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3445615/ | In-Depth Investigation of Archival and Prospectively Collected Samples Reveals No Evidence for XMRV Infection in Prostate Cancer
http://medicissues.blogspot.gr/2010/12/blog-post.html | Ανατομία και φυσιολογία του ανδρικού ουρογεννητικού συστήματος
http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=246 | Καρκίνος του προστάτη: Παθογένεια και σταδιοποίηση
http://www.webcitation.org/5yHQ19Rrp | Prostate Neoplasms
http://www.molecular-cancer.com/content/5/1/17 | The clinical relevance of the metabolism of prostate cancer; zinc and tumor suppression: connecting the dots
http://www.livestrong.com/article/386483-prostate-cancer-and-zinc/ | PROSTATE CANCER AND ZINC
[1][νεκρός σύνδεσμος] | ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΡΘΙΚΗ ΒΙΟΨΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2796 | Καρκίνος του προστάτη: Ανίχνευση με ετήσιες εξετάσεις για το ειδικό προστατικό αντιγόνο PSA
http://www.nhs.uk/news/2011/03March/Pages/new-prostate-cancer-test-studied.aspx | New prostate cancer test shows promise
http://www.uronet.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=54:diorthikos-yperhhos&catid=1:medical-news&Itemid=50 | Ο διορθικός υπέρηχος
http://www.cityportal.gr/articles_det1.asp?subcat_id=16&article_id=27931 | Καρκίνος του προστάτη: Ο ρόλος του Μαγνητικού Τομογράφου στην έγκαιρη διάγνωση
https://sites.google.com/site/urologypatras/parousiaseis/diorthike-biopsia-prostate | ΔΙΟΡΘΙΚΗ ΒΙΟΨΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ
http://www.uromed.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=402:to-systima-vathmologisis-gleason&catid=68:iatriki-prosegisi&Itemid=167 | Το σύστημα βαθμολόγησης Gleason
http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=2121200 | The Second World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research Expert Report. Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: A Global Perspective
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2267 | Δραματική αύξηση θανάτων λόγω παχυσαρκίας στους ασθενείς με καρκίνο προστάτη
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19279075 | Health effects of vegan diets
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=1036 | Η σχέση μεταξύ καρκίνου προστάτη και αυνανισμού
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=1289 | Συχνή εκσπερμάτωση, σεξ και καρκίνος
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1464-410X.2008.08030.x/abstract | Sexual activity and prostate cancer risk in men diagnosed at a younger age
http://www.nytimes.com/2011/11/22/health/cancer-by-any-other-name-would-not-be-as-terrifying.html?_r=0 | ‘Cancer’ or ‘Weird Cells’: Which Sounds Deadlier?
http://www.urologiconcology.org/article/S1078-1439(09)00283-X/abstract | The multi-disciplinary management of high-risk prostate cancer
http://www.nature.com/pcan/journal/v9/n1/full/4500853a.html | Salvage prostate cryoablation after primary interstitial brachytherapy failure: a feasible approach
http://www.medicinepg.com/el/2283.html | Τι είναι η ενεργητική παρακολούθηση για τον καρκίνο του προστάτη?
[2][νεκρός σύνδεσμος] | Active Surveillance May Be Preferred Option in Some Men with Prostate Cancer
http://www.medlook.net.cy/article.asp?item_id=2445 | Καρκίνος προστάτη: Χειρουργική επέμβαση προσφέρει τις καλύτερες ελπίδες επιβίωσης
http://www.shavemagazine.com/body/health/090401/2 | Prostate Cancer At A Glance
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21923608 | Cancer immunotherapy: sipuleucel-T and beyond
http://www.cancer.org/cancer/prostatecancer/detailedguide/prostate-cancer-risk-factors | What are the risk factors for prostate cancer?
http://www.seminoncol.org/article/S0093-7754(03)00351-8/abstract | Predicting clinical end points: treatment nomograms in prostate cancer
http://www.cdc.gov/cancer/prostate/statistics/race.htm | Prostate Cancer Rates by Race and Ethnicity
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2844801/ | Finasteride Does Not Increase the Risk of High-grade Prostate Cancer: A Bias-adjusted Modeling Approach
[3][νεκρός σύνδεσμος] | Overdiagnosis of Prostate Cancer Widespread, Study Finds
http://www.jurology.com/article/S0022-5347(05)66228-3/abstract | PROSTATE CANCER: A BRIEF HISTORY AND THE DISCOVERY OF HORMONAL ABLATION TREATMENT
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/pros.2990040506/abstract | Radical prostatectomy with preservation of sexual function: Anatomical and pathological considerations
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC346035/ | Tumor growth inhibition in patients with prostatic carcinoma treated with luteinizing hormone-releasing hormone agonists
http://www.nature.com/nrc/journal/v2/n5/full/nrc801.html | A history of prostate cancer treatment
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1104900 | Chemotherapy of advanced prostatic carcinoma with cyclophosphamide or 5-fluorouracil: results of first national randomized study
http://www.businessweek.com/stories/2007-06-13/a-gender-gap-in-cancerbusinessweek-business-news-stock-market-and-financial-advice | A Gender Gap in Cancer
http://www.guardian.co.uk/society/2001/oct/07/cancercare | Cancer bias puts breasts first
http://cancerres.aacrjournals.org/content/61/9/3550.long | Amplification and Overexpression of Androgen Receptor Gene in Hormone-Refractory Prostate Cancer
http://www.jurology.com/article/S0022-5347(05)62940-0/abstract | Androgen Receptor Gene Amplification and Protein Expression in Recurrent Prostate Cancer
http://cancerres.aacrjournals.org/content/54/6/1566.long | Increased Androgen Receptor Activity and Altered c-myc Expression in Prostate Cancer Cells after Long-Term Androgen Deprivation1
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC38139/ | Human prostate tumor growth in athymic mice: inhibition by androgens and stimulation by finasteride
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/pros.20285/abstract | Role of androgen receptor in the progression of human prostate tumor cells to androgen independence and insensitivity
http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11248-004-2836-1 | Non-invasive imaging of a transgenic mouse model using a prostate-specific two-step transcriptional amplification strategy
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21176272 | The novel prostate cancer antigen 3 (PCA3) biomarker
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2783109/ | Recurrent thromboflebitis as a warning sign for cancer: a case report

http://informahealthcare.com/doi/abs/10.3109/2000-1967-171 | Autoantibodies to Prostasomes as New Markers for Prostate Cancer

Δικτυακοι τόποι

Christopher Logothetis, The Basis of Therapy Resistance in Prostate Cancer Ομιλία (στα Αγγλικά)
, English Wikipedia

Εγκυκλοπαίδεια Ιατρικής

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License