.
Οι Εξετάσεις αίματος και ούρων ή άλλων υγρών του σώματος είναι μια εργαστηριακή εξέταση που πραγματοποιείται σε αίμα που έχει προηγουμένως απομονωθεί από μια φλέβα στο αντιβράχιο με τη χρήση μιας βελόνας. Έχει σαν σκοπό την μέτρηση ουσιών και βιοχημικών παραγόντων, με σκοπό τη διάγνωση ασθενειών. Ορισμένες εξετάσεις είναι απλές και κοινές, και γίνονται σε καθημερινή βάση σε όλα τα μικροβιολογικά εργαστήρια, ενώ ορισμένες είναι εξειδικευμένες, απαιτούν ειδικό και πανάκριβο εξοπλισμό και γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα επί τούτου εργαστήρια. Τέτοιες εξετάσεις είναι π.χ. οι ιολογικές αναλύσεις (εργαστήρια Pasteur), η ανάλυση DNA, ο έλεγχος γονιδιακών ανωμαλιών, κλπ. Αν και χρησιμοποιείται ο όρος Εξετάσεις αίματος εντούτοις οι περισσότερες εξετάσεις ρουτίνας γίνονται στο Πλάσμα (αίματος), αντί να χρησιμοποιηθούν κύτταρα αίματος.
Απομόνωση αίματος
Ο φλεβοκαθετηριασμός είναι μια πολύ χρήσιμη μέθοδος απομόνωσης αίματος, καθώς είναι μια σχετικά μη επεμβατική μέθοδος προκειμένου να απομονωθούν κύτταρα και εξωκυττάριο υγρό από το σώμα για εργαστηριακό έλεγχο. Επειδή το αίμα κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, λειτουργώντας σαν μέσο παροχής Οξυγόνου και θρεπτικών στοιχείων και οδηγώντας τις ουσίες που πρέπει να αποβληθούν στα εκκριτικά συστήματα, το κυκλοφορικό σύστημα επηρεάζει ή επηρεάζεται από πολλές παθολογικές καταστάσεις. Για αυτό το λόγο οι εξετάσεις αίματος είναι οι συχνότερα απαιτούμενες εργαστηριακές εξετάσεις. Οι νοσηλευτές/νοσηλεύτριες είναι συνήθως αυτοί που εκτελούν την πράξη της αιμοληψίας, σε ειδικές περιπτώσεις όμως μπορούν να προβούν σε αυτή και γιατροί.[1]
Eξετάσεις Αιματολογικές
Γενική εξέταση αίματος
Βιταμίνη Β12 επίπεδα ορού
Φερριτίνη (Fer)
Φυλικό Οξύ επίπεδα ορού
Οροαντίδραση Coobs
Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης
Σίδηρος Ορού (Fe+++)
Ταχύτητα Καθιζήσεως Ερυθρών (ΤΚΕ)
Χρόνος Ροής-Πήξεως (Lee-White)
Χρόνος Προθρομβίνης (Quick)
Βιοχημικές εξετάσεις
Με τις βασικές αιματολογικές εξετάσεις είναι δυνατόν να μετρηθεί το Νάτριο, το Κάλιο, το Χλώριο, τα διττανθρακικά, η Ουρία αίματος, το Μαγνήσιο, η Κρεατινίνη και η Γλυκόζη στο αίμα. Μερικές φορές περιλαμβάνεται και το Ασβέστιο.
Μερικές εξετάσεις αίματος, όπως είναι αυτές για τη μέτρηση της Γλυκόζης ή της Χοληστερίνης, απαιτούν νηστεία οχτώ με δώδεκα ώρες πριν την αιμοληψία.
Στην πλειονότητα των εξετάσεων αίματος, το αίμα απομονώνεται από τη φλέβα του ασθενούς. Παρόλα αυτά άλλες πιο ειδικές δοκιμασίες, όπως η μέτρηση αερίου αρτηριακού αίματος, απαιτούν αίμα αρτηριακής προέλευσης. Η ανάλυση των αερίων του αρτηριακού αίματος χρησιμεύει στον έλεγχο των επιπέδων του αίματος σε Διοξείδιο του άνθρακα και Οξυγόνο, που σχετίζονται με την πνευμονική λειτουργία, αλλά και στη μέτρηση του PΗ του αίματος.
Αλδολάση (Αldolase, ADL)
Αλβουμίνη Oρού (ALB)
Aμινοτρανσφεράση Ασπαρτική (AST, SGOT)
Αμινοτρανσφεράση Αλανίνης (ALT, SGPT)
Αμυλάση (Amylase, AMS): Aυξημένες τιμές δείχνουν Παγκρεατίτιδα
Γαλακτική Δεϋδρογενάση LDH + Ισοένζυμα
Γάμμα Γλουταμυλική Τρανσπεπτιδάση γ-GT,ήGGT
Γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος (GLU)
Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη (ΦΤ USA<7, ΦΤ ΕU<6,2)
Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης
Κρεατινική Κινάση (CK)
Κρεατινική Φωσφοκινάση (CPK)
Κρεατική Φωσφοκινάση MB
Κρεατινίνη αίματος (CRE)
Λιπάση Ορού (LPS)
Ολική δεσμευτική ικανότητα Σιδήρου (TIBC)
Ουρία αίματος (URE)
Ουρικό Οξύ ορού (URCA)
Tριγλυκερίδια Ορού (ΤRI)
Φερριτίνη oρού (FER)
Φωσφατάση Όξινη Ολική (ACP)
Φωσφατάση Οξινη Προστατική Ορού
Χολερυθρίνη Ορού Ολική (ΤΒL)
Χολερυθρίνη Ορού Αμεση (DBL)
Χολερυθρίνη Ορού Εμμεση (ΙΒL )
Χολινεστεράση Ορού (Cholinesterase)
Χοληστερόλη Ορού (Cholesterol)
Χοληστερόλη LDL
Χοληστερόλη HDL
Εξετάσεις Λοιμώξεων
Αντισώματα Αντιεχινοκκοκικά (EGA, Εξέταση Wienberg)
Αντισώματα έναντι Brucella Melitensis
Αντισώματα έναντι ιού HIV (HIV-I και HIV-II) με την μέθοδο ELISA
Αντισώματα έναντι ιού HIV με την μέθοο Western Blot (RNA)
Ηπατίτιδος Α Αντίσωμα (HAV)
Ηπατίτιδας Β Αντιγόνο Επιφανείας (ΗBsAg)
Ηπατίτιδας Β Aντίσωμα Eπιφανείας (Αnti-HBs)
Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Αnti-HBc-IgM)
Hπατίτιδας B Aντιγόνο e (HBeAg )
Hπατίτιδας Β Aντιγόνο DNA (HBV DNA)
Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Anti-HBc-IgG)
Ηπατίτιδας Β Aντίσωμα e (Anti-HBe)
Hπατίτιδας C Αντίσωμα (Αnti-HCV)
Ηπατίτιδας D Αντίσωμα (Anti-HDV)
Καλλιέργεια Πύου-Αντιβιόγραμμα
Καλλιέργεια αίματος-Αντιβιόγραμμα
Οροαντίδραση Wright (Brucella Melitensis / Abortus Slide Test)
Oροαντίδραση Rose Bengal (για Βρουκέλλωση)
Οροαντίδραση Widal (Salmonella Typhi/ Paratyphi Slide Test)
Οροαντίδραση RPR (Τreponema Συφιλίδος)
Οροαντίδραση VDRL (Treponema Συφιλίδος)
Μέταλλα, Ηλεκτρολύτες, Ιχνοστοιχεία, Τοξικά βαρέα μέταλλα
Κάλιο ορού (Κ+)
Mαγνήσιο αίματος (Mg++)
Νάτριο ορού (Νa+)
Χλώριο (Cl-)
Aσβέστιο του Ορού (Ca++)
Φωσφόρος Ορού (P)
Σελήνιο ορού
Μόλυβδος ορού (Pb)
Αρσενικό ορού (As)
Υδράργυρος ορού (Hg)
Οστικοί δείκτες
(A) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής εναλλαγής περιλαμβάνουν τους δείκτες οστικής παραγωγής (bone formation) στο αίμα και συγκεκριμένα:
Ολική Αλκαλική φωσφατάση ALP (SAp),
Οστικό κλάσμα της αλκαλικής φωσφατάσης (ΒΑLΡ),
Oστεοκαλσίνη (ΒGp),
Ν-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνουτύπου Ι (ΡΙΝΡ),
C-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνου τύπου Ι (ΡΙCp).
(B) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής απορρόφησης (bone resorption) στο αίμα περιλαμβάνουν:
Ν-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (ΝΤΧ),
C-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (CTX),
Ανθεκτικό στο τρυγικό άλας κλάσμα όξινης φωσφατάσης ΑCP (ΤRAp 5b).
(C) Η οστική απορρόφηση στα ούρα εκφράζεται με τους κάτωθι λόγους (πηλίκα): 1. Ασβέστιο/Κρεατινίνη, (Ca/Cr) 2. Υδροξυπρολίνη/Κρεατινίνη, (ΟΗΡ/Cr) 3. Πυριδινολίνη /Κρεατινίνη, (ΡΥD/Cr) 4. Δεοξυπυριδινολίνη/Κρεατινίνη, (DΡD/Cr) 5. NTX /Kρεατινίνη, (ΝΤΧ/Cr) [2]
Ρευματολογικές - Ανοσολογικές Εξετάσεις
Aντιγόνo Ιστοσυμβατότητας HLAB27: Χρησιμοποιείται γιά διάγνωση της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλίτιδος (Νόσος Marie Strumbell - Bechterew)
Αντιπυρηνικός Παράγων (ANF-Antinuclear Factor)
Αντισώματα DNA-DS Διπλής Eλικος (Double-Stranded, Native, High Avidity)
Αντισώματα DNA-SS Μονής Ελικας (Denatured, Low Avidity, a-d-DNA)
Αντισώματα ANA (Αντιπυρηνικά, Antinuclear Antibodies)
Aντισώματα Eκχύλισης Πυρήνος (ENA-SM, Extractable Nuclear Antigen)
Aντισώματα Ριβονουκλεοπρωτείνης (ENA-RNP, Ribonucleoprotein)
Αντισώματα Αντιμιτοχονδριακά (AMA)
Αντισώματα Καρδιολιπίνης Ro (RoA)
Aντισώματα Καρδιολιπίνης La (LaA) (για μυοκαρδίτιδα)
C-Αντιδρώσα Πρωτείνη (CRP)
Πρωτείνες Oλικές (Λευκώματα) ορού
Ηλεκτροφόρηση Πρωτεϊνών Ορού SEPP
Ηλεκτροφόρηση Σφαιρινών ορού SEPS
Hλεκτροφόρηση Ανοσοσφαιρινών SEPIG
Κύτταρα Ερυθηματώδους Λύκου (LE Cell Test)
Κρυοσφαιρίνες Ορού (Serum Cryoglobulines)
Ρευματοειδής Παράγων, Ra Test, RF
Συμπλήρωμα, Κλάσμα C3
Συμπλήρωμα, Κλάσμα C4
Ταχύτητα Καθιζήσεως Ερυθρών (ΤΚΕ)
Tίτλος Αντιστρεπτολυσίνης (ΑSTO)
SCL70
Anti-TPO
Νεοπλασματικοί - Καρκινικοί Δείκτες
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι ανεβασμένες τιμές Νεοπλασματικών δεικτών δεν σημαίναι απαραιτήτως και διάγνωση Καρκίνου. Η χρησιμότητά τους έγκειται περισσότερο στην παρακολούθηση θεραπείας νεοπλασιών παρά στην διάγνωση.
AFP (a-Fetal-Protein) Aλφα Εμβρυϊκή Σφαιρίνη
CA 12-5: Ovarian Ca, Breast Ca
CA 15-3: Ovarian Ca, Breast Ca
CA 19-9: Δείκτης Peptic Ca
CA 50: Δείκτης Peptic Ca+Uterine Ca+Lung Ca
CA 72-4: Δείκτης Peptic Ca + Lung Ca.
GASTRIN (Γαστρίνη): Peptic Ca.
ΝSE: Neuron Specific Enolass: Δείκτης Lung Ca
PSA: Prostatic Serum Antigen (Δείκτης Ca προστάτη).
SCC: Squamous Cell Ca: (Lung Ca + Peptic Ca + Uterine Ca)
TPA: Δείκτης Ca ουροδόχου
CEA: Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο.
Ορμόνες Αίματος
Aυξητική Ορμόνη Αίματος-Σωματο τροπίνη (STH)
Θυροξίνη Ολική Ορού (Thyroxine Total-TT4)
Θυροξίνη Ελεύθερη Ορού (Thyroxine Free Serum - FT4)
Θυρεοειδοτρόπος Ορμόνη (TSH)
Παραθορμόνη Ορού ( PTH)
Tριϊωδοθυρονίνη ορού ( Τ3 )
Προλακτίνη Ορού (έλεγχος για προλακτίνωμα)
Τεστοστερόνη ορού (έλεγχος υπογοναδισμού)
FSH (Θυλακιοτρόπος)
LH (Ωχρινοτρόπος)
Ορμονικός έλεγχος αίματος επί προ-κλιμακτηριακών γυναικών: Γίνεται την 2-5η μέρα της περιόδου
Τ3, T4, TSH αίματος
Tεστοστερόνη αίματος
Προλακτίνη αίματος
Θειϊκή DEA
FSH αίματος
LH αίματος
Oιστραδιόλη αίματος
Οιστρόνη (Ε1)
Οιστριόνη (Ε2)
Προγεστερόνη
Εξετάσεις Ούρων
Ασβέστιο ούρων 24ώρου
Γενική ούρων
Λεύκωμα Bence-Jones ούρων, για Πολλαπλούν Μυέλωμα
Ουρικό Οξύ ούρων 24ώρου
Ομογεντισικό Οξύ Ούρων (Homogentisic Acid ) για Ωχρονοσία
Ηλεκτροφόρηση Βλενοπολυσακχαριδών ούρων
Καλλιέργεια ούρων - Αντιβιόγραμμα
Εξέταση Αρθρικού Υγρού
Λευκά (WBC) αρθρικού υγρού:
Σάκχαρο αρθρικού υγρού:
RF αρθρικού υγρού:
Kρύσταλλοι αρθρικού υγρού:
Απλή Καλλιέργεια αρθρικού υγρού:
Καλλιέργεια γιά Koch αρθρικού υγρού
Μελλοντικές εναλλακτικές
Εξετάσεις σιέλου
Το 2008 επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι λιγότερο δαπανηρές αναλύσεις σιέλου θα αντικαταστούσαν τελικά κάποιες εξετάσεις αίματος, αφού στη σίελο περιέχεται περίπου το 20% των πρωτεινών που εντοπίζονται στο αίμα.[3]
Μικρογαλάκτωμα
Το Φεβρουάριο του 2011 Καναδοί ερευνητές ανέπτυξαν ένα μικροτσιπ που μπορεί να χρησιμεύσει στις εξετάσεις αίματος. Ονομάζεται μικρογαλάκτωμα, μια σταγόνα αίματος η οποία παγιδεύεται στο στρώμα μιας άλλης ουσίας. Μπορεί να καθοριστεί το ακριβές μέγεθος των σταγονιδίων. Το νέο τεστ μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, την ακρίβεια και την ταχύτητα των εργαστηριακών εξετάσεων με χαμηλό κόστος.Το μικροτσιπ κοστίζει περίπου 20 €.
SIMBAS
Το Μάρτιο του 2011 μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλευ, του Δουβλίνου και του Βαλπαραΐσο ανέπτυξαν μια συσευή που ενσωματώνει ένα ή περισσότερα εργαστηριακά τεστ σε ένα τσιπ λίγων χιλιοστών που μπορεί να διαγνώσει ασθένειες σε περίπου 10 λεπτά χωρίς τη χρήση εξωτερικών σωλήνων ή επιπλέον στοιχείων. Η πρωτότυπη ονομασία του είναι SIMBAS (Self-powered Integrated Microfluidic Blood Analysis System) που χρησιμοποιεί μικροσκοπικές αυλακώσεις για να διαχωρίσει κύτταρα του αίματος από το πλάσμα (99% των κυττάρων του αίματος απομωνόθηκαν με αυτή τη μέθοδο κατά τη διάρκεια πειραμάτων). Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πλαστικά υλικά για να μειώσουν το κόστος κατασκευής.[4][5]
Παραπομπές
«Εσωτερική Παθολογία» των μελών ΔΕΠ του Τομέα Παθολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ε.Π. Κοκκινάκης, Ορθοπεδικός, Δ/ντής Ορθοπεδικής Κλινικής Ευαγγελισμού: "Τι νεότερο στήν Οστεοπόρωση": Νοσοκομειακά Χρονικά 515-520, Αθήνα, 2009
«Press TV - Saliva test to substitute blood test». Presstv.ir. Ανακτήθηκε στις 2011-08-09.
Taylor, Kate (2011-03-18). «Blood analysis chip detects diseases in minutes». Ανακτήθηκε στις 2011-03-26.
Dailey, Jessica (2011-03-22). «New SIMBAS Blood Analysis Biochip Can Diagnose Diseases In Minutes». Inhabitat.com. Ανακτήθηκε στις 2011-03-26.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
