.
Χρόνια παγκρεατίτιδα είναι η χρόνια φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντα ή συχνό κοιλιακό πόνο, με ανεπάρκεια τόσο της εξωκρινούς, όσο και της ενδοκρινούς, μοίρας του παγκρέατος. Πιο συχνή αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας αποτελεί ο χρόνιος αλκοολισμός, και ακολουθεί η χολολιθίαση. Στη διάγνωση πιο σημαντικό ρόλο παίζουν απεικονιστικές μέθοδοι όπως ακτινογραφία, υπέρηχος, αξονική και μαγνητική τομογραφία, μέθοδοι μου μπορούν να εντοπίσουν αλλοιώσεις και βλάβες του παγκρέατος. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη διακοπή της αιτίας (που συχνά είναι το αλκοόλ) και χορήγηση παγκρεατικών ενζύμων. Η χορήγηση ινσουλίνης είναι απαραίτητη εάν υπάρχει σημαντική καταστροφή της ενδοκρινούς μοίρας του παγκρέατος.
Αιτιολογία
Κατάχρηση αλκοόλ
Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ ευθύνεται για την πλειοψηφία (70-90%) των περιπτώσεων χρόνιας παγκρεατίτιδας. Η κατανάλωση αλκοόλ που απαιτείται για την ανάπτυξη χρόνιας παγκρεατίτιδας ποικίλει, αλλά φαίνεται πως 150g ημερησίως για 5 έτη είναι ικανά να προκαλέσουν τη νόσο. 5-15% των αλκοολικών αναπτύσσουν χρόνια παγκρεατίτιδα. Ο μηχανισμός πρόκλησης είναι παρόμοιος με αυτόν της οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας. Επανειλημμένα επεισόδια οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας μπορεί επίσης να προκαλέσουν χρόνια παγκρεατίτιδα.[1]
Άλλες αιτίες
Άλλες αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας αποτελούν η χολολιθίαση, γενετικοί παράγοντες, τροπική παγκρεατίτιδα (πιθανότατα λόγω υποσιτισμού ή διατροφικών συνηθειών). Τέλος υπάρχει και η ιδιοπαθής χρόνια παγκρεατίτιδα όταν υπάρχει αδυναμία εύρεσης αιτίας, ή αν ο ασθενής αποκρύπτει κατάχρηση αλκοόλ.[1]
Διάγνωση χρόνιας παγκρεατίτιδας
Κλινική εικόνα
Ο πόνος είναι και εδώ κύριο σύμπτωμα της νόσου και εμφανίζεται στους περισσότερους ασθενείς. Eντοπίζεται στο επιγάστριο και μπορεί να έχει ζωστηροειδή κατανομή και αντανάκλαση στην οσφύ. Τον πόνο μπορεί να συνοδεύουν συμπτώματα όπως ναυτία και έμετοι. Στην αρχή ο πόνος εμφανίζεται κατά διαστήματα αλλά στη συνέχεια μπορεί να γίνει πιο μόνιμος και επίμονος. Συνήθως δεν υποχωρεί με φάρμακα. Κατά τη διάρκεια ενός οξέος επεισοδείου χρόνιας παγκρεατίτιδας μπορεί να δοθεί λανθασμένα η εντύπωση πως ο ασθενής έχει οξεία παγκρεατίτιδα.[1][2]
Μετά από κάποια χρόνια χωρίς θεραπεία, ο πόνος μπορεί να αρχίσει να υποχωρεί καθώς καταστρέφεται το παγκρεατικό παρέγχυμα. Όταν τα κύτταρα του παγκρέατoς που παράγουν ένζυμα μειωθούν σε κάτω από 10% τότε θα εμφανιστούν και συμπτώματα όπως στεατόρροια, κρεατόρροια και απώλεια βάρους.[3] Η εκτεταμένη καταστροφή του παγκρέατος τελικά θα προκαλέσει και σακχαρώδη διαβήτη λόγω καταστροφής των β-κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη.[4]
Εργαστηριακές εξετάσεις
Αυξημένες τιμές λιπάσης και αμυλάσης σε ορό και ούρα μπορεί να εμφανιστούν σε εξάρσεις της νόσου, αλλά η αύξηση αυτή δεν είναι διαγνωστική. Η μέτρηση θρυψινογόνου ορού μπορεί να έχει διαγνωστική αξία όταν είναι μικρότερη από 20 ng/ml αλλά αυτό συμβαίνει κυρίως σε προχωρημένη χρόνια παγκρεατίτιδα, η οποία μπορεί να διαγνωστεί και με άλλους τρόπους.[1]
Μέτρηση λίπους κοπράνων πάνω από 7γρ/ ημέρα για τρεις ημέρες υποδεικνύουν ύπαρξη χρόνιας παγκρεατίτιδας. Για αυτήν τη μέθοδο, ο ασθενής πρέπει να κάνει ειδική δίαιτα με 100γρ λίπος ημερησίως. Αυτή η μέθοδος όμως δεν χρησιμοποιείται συχνά επειδή δεν είναι ευχάριστη και εύκολη η διαδικασία αλλά και η ειδική δίαιτα. Άλλες μέθοδοι είναι η ανίχνευση λίπους στα κόπρανα (μέθοδος Soudan III), καθώς και μέτρηση επιπέδων ελαστάσης και χυμοθρυψίνης κοπράνων.[1][2]
Μέθοδος με αξιόλογη διαγνωστική ικανότητα είναι η συλλογή παγκρεατικού υγρού με τη χρήση ρινοδωδεκαδακτυλικού καθετήρα, και μέτρηση των ενζύμων και διττανθρακικών. Προηγείται ερεθισμός του παγκρέατος με σεκρετίνη (ή χολοκυστοκίνη). Ωστόσο, η εξέταση είναι ενοχλητική για τον ασθενή και δεν χρησιμοποιείται συχνά.[1]
Απεικονιστικές εξετάσεις
Πιο ευρεία εφαρμογή στη διάγνωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας έχουν οι απεικονιστικές εξετάσεις.
Απλή ακτινογραφία θώρακα: Μπορεί να αποκαλύψει επασβεστώσεις οι οποίες αποτελούν διαγνωστικό σημείο χρόνιας παγκρεατίτιδας. Ωστόσο οι επασβεστώσεις δεν εμφανίζονται παρά μόνο σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Η μέθοδος χρησιμοποιείται όμως επειδή είναι εύκολη.[1][2]
Υπερηχογράφημα (ΥΤ): Μπορεί να εντοπίσει βλάβες του παγκρέατος ή και επασβεστώσεις, χωρίς πολύ υψηλή διαγνωστική ακρήβεια (60%). Είναι όμως εύκολη και γρήγορη εξέταση.[1][2]
Αξονική τομογραφία (ΑΤ): Μπορεί να εντοπίσει επασβεστώσεις, αλλοιώσεις δομής, συλλογές υγρών κλπ, και είναι αρκετά ακριβής στη διάγνωση. Η χρήση σκιαγραφικού αυξάνει τη διαγνωστική ακρήβεια.[1][2]
Μαγνητική τομογραφία (ΜΤ): έχει παρόμοια διαγνωστική ακρίβεια με την ΑΤ. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα διενέργειας μαγνητικής χολάγγειο-παγκρεατογραφίας (MRCP) που δίνει λεπτομερείς εικόνες του παγκρεατικού παρεγχύματος και παγκρεατικού πόρου, γεγονός που βοηθάει στη διάγνωση.[1][2]
Ενδοσκοπικά: Η ενδοσκοπική παλίνδρομη χολάγγειο-παγκρεατογραφίας (ERCP) εντοπίζει παθολογικές αλλαγές του παγκρεατικού πόρου και έχει καλή διαγνωστική ακρίβεια. Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS) μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες τόσο για τον παγκρεατικό πόρο όσο και για το παγκρεατικό παρέγχυμα. Οι ενδοσκοπικές αυτοί μέθοδοι, αν και ακριβείς μπορεί να δώσουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις που υπάρχει ήδη κάποια καταπόνηση του παγκρέατος χωρίς όμως να υπάρχει απαραίτητα η νόσος όπως π.χ. σε ηλικιωμένους (λόγω φυσικής φθοράς), σε φάση ανάρρωσης μετά από οξεία παγκρεατίτιδα, σε πότες που δεν έχουν ακόμη χρόνια παγκρεατίτιδα κλπ.[1]
Επιπλοκές και θεραπεία
Επιπλοκές μπορεί να είναι ο διαβήτης, ο ίκτερος, η στένωση του δωδεκαδακτύλου και οι ψευδοκύστεις.
Η θεραπεία είναι συντηρητική (αντιμετώπιση του πόνου και του διαβήτη) ή χειρουργική.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Κωνσταντίνος Βαρυτιμιάδης. «Χρόνια παγκρεατίτιδα διαγνωστική προσέγγιση».
Saez, Luis Rodrigo. «Pancreatitis - Treatment and Complications».
Παραπομπές
Βώρος, Διονύσης Κ. (2014). Χειρουργική. Αθήνα: Επιστημονικές εκδώσεις Παρισάνου Α.Ε., σελ. 562-592. ISBN 978-960-394-976-3.
Σπανός, Π.; Δαλαΐνας, Β. (2012). ΕΠΙΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ / Τομέας Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, σελ. 662-674. ISBN 978-960-12-2086-4.
Freedman, Steven D.. «Chronic Pancreatitis - Symptoms and Signs».
«Pancreatitis Complications».
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
