.
Ο διαβήτης είναι το βασικότερο γεωμετρικό όργανο μετά τον κανόνα για την χάραξη σχημάτων ή για μετρήσεις. Οι διαβήτες χρησιμοποιούνται κυρίως στην γεωμετρία και στην ναυσιπλοΐα, αλλά έχουν και άλλες εφαρμογές.
Φυσικά χαρακτηριστικά
Ένας τυπικός διαβήτης είναι κατασκευασμένος από ανθεκτικό πλαστικό και μέταλλο, αλλά υπάρχουν και μεγάλου μεγέθους διαβήτες από ξύλο (συνηθίζονται σε σχολικές τάξεις). Ο διαβήτης αποτελείται από δύο σκέλη, τα οποία ενώνονται μέσω ενός συνδέσμου στο ένα άκρο τους και μπορουν να κινούνται ελεύθερα στο επίπεδο που ορίζουν. Στο συνήθη γεωμετρικό διαβήτη το ένα από τα σκέλη έχει στην άκρη του μια αναλώσιμη μύτη από γραφίτη, ενώ το άλλο μια σιδερένια αιχμή. Προαιρετικά μπορεί να υπάρχει ένας μικρός κοχλίας στο μέσον των δύο σκελών, ώστε να αποφεύγεται η ανεπιθύμητη αλλαγή ακτίνας και έτσι η σχεδίαση να είναι πιο σταθερή. Αντίθετα στον ναυτιλιακό ή ναυτικό διαβήτη τον λεγόμενο κοινώς "κουμπάσσο" (αγγλικά divider) και τα δύο σκέλη του καταλήγουν σε αιχμηρές άκρες.
Χειρισμός γεωμετρικού
Η σχεδίαση κύκλων γίνεται με τα παρακάτω βήματα:
Η απόσταση των σκελών προσαρμόζεται στην επιθυμητή ακτίνα σχεδίασης.
Ο σχεδιαστής ακουμπάει την αιχμή του διαβήτη πάνω στην επιφάνεια στην οποία θέλει να χαράξει τον κύκλο. Αν η επιφάνεια είναι λεπτή σε σχέση με την αιχμηρότητα του διαβήτη, συνηθίζεται να προστίθεται ανάμεσα σε αυτήν και στην αιχμή ένα μικρό κομματάκι ανθεκτικού υλικού, συνήθως σελοτέιπ.
Ο σχεδιαστής ακουμπάει την μύτη του διαβήτη στην επιφάνεια και εκτελεί με αυτόν μια περιστροφή 360 μοιρών, με σταθερή πάντα την αιχμή.
Χειρισμός ναυτικού
Ο ναυτικός διαβήτης κοινώς κουμπάσσο μοιάζει σχετικά με τους κοινούς διαβήτες με τη μόνη διαφορά ότι και τα δύο άκρα των σκελών του καταλήγουν σε αιχμές. Χρησιμοποιείται κυρίως για τη μέτρηση απόστασης επί των ναυτικών χαρτών αλλά και για διάφορες άλλες μετρήσεις π.χ. γεωγραφικών συντεταγμένων, υποτύπωσης στόχων κ.λπ. Χρησιμοποιείται δε δια της μιας χειρός διατηρουμένης της άλλης ελεύθερης για άλλες δυνατότητες. Με μικρή πείρα αυτό γίνεται εύκολο οπότε και η υποτύπωση ή η μέτρηση γίνεται γρηγορότερα.
Για την μέτρηση αποστάσεων, αρκεί να προσαρμοστεί ο διαβήτης σε ένα επιθυμητό άνοιγμα των σκελών του, διάστημα μήκους. Η μέτρηση γίνεται ακουμπώντας εναλλάξ τις αιχμές, επί της διεύθυνσης που έχει προηγουμένως χαραχθεί με τον κανόνα, μέχρις να καλυφθεί η μετρούμενη απόσταση. Ο αριθμός των επαναλήψεων επί το διάστημα μήκους, προστιθέμενης της τελευταίας υπολοιπόμενης δίνει χονδρικά την απόσταση.
Οι κοινοί διαβήτες με γραφίδα, καλούμενοι κόμπας, εκ του αγγλικού όρου, χρησιμοποιούνται από τους ναυτικούς κυρίως για χαράξεις περιφερειών κύκλων ασφαλείας (αγκυροβολίου, ορατότητας φάρων, παραζενιθιακών, πεδίων ασκήσεων, κ.λπ.)
Ιδιαίτερη προσοχή:Γιά τις μετρούμενες αποστάσεις στους ναυτικούς χάρτες χρησιμοποιείται η κλίμακα πλάτους των χαρτών που φέρεται στο δεξιό και αριστερό περιθώριό τους και συνήθως έναντι του σημείου μέτρησης και ποτέ η κλίμακα μήκους που φέρεται στο πάνω και κάτω περιθώριο αυτών.
Δείτε ακόμη
Κανόνας (μαθηματικά)
Κατασκευή με κανόνα και διαβήτη
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
