Ευσεβής πόθος είναι η πίστη και η λήψη αποφάσεων που έχουν βάση αυτό που θα ήθελε να φαντάζεται κάποιος ότι συμβαίνει ή θα συμβεί και όχι τις αποδείξεις ή τον ορθολογισμό.

Έχει αποδειχθεί με συνέπεια η τάση να αναμένεται το θετικό αποτέλεσμα, ακόμη και εάν οι πιθανότητες για οποιοδήποτε ενδεχόμενο είναι ίσες.

Ως Λογική Πλάνη

Εκτός από την υπόστασή της ως γνωσιακή μεροληψία και ως ατυχής μέθοδος λήψης αποφάσεων, ο ευσεβής πόθος αποτελεί λογική πλάνη όταν βρεθεί εντός επιχειρήματος, το οποίο προϋποθέτει ότι, εξαιτίας της επιθυμίας μας να είναι κάτι αληθές ή ψευδές, θα είναι τέτοιο. Η πλάνη έχει την εξής μορφή:

Θα ήθελα το Ρ να είναι αληθές/ψευδές.
Άρα το Ρ είναι αληθές/ψευδές.

Για παράδειγμα:

Το σημερινό διαγώνισμα ήταν υπερβολικά δύσκολο! Κανονικά η παιδεία δεν θα έπρεπε να προκαλεί τόσο άγχος.

Ίσως το απευκταίο να προκαλεί δυσφορία αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι ό,τι προκαλεί δυσφορία πρέπει να αποφεύγεται. Οι ευσεβείς πόθοι κρύβουν πίσω τους την επίκληση στο συναίσθημα και αποτελεί πλάνη αγνοίας ελέγχου.

Ο αθεϊσμός διατείνεται ότι μεγάλο μέρος της θεολογίας και ειδικότερα η επιχειρηματολογία υπέρ της ύπαρξης του Θεού βασίζεται σε ευσεβείς πόθους, διότι εκλαμβάνει ως δεδομένο το ενδεχόμενο ότι «Ο Θεός υπάρχει» και αποπειράται να το αποδείξει με βάση μία πρόταση η οποία μπορεί να δεχθεί κριτική ως λογικά ατεκμηρίωτη, αν και παρουσιάζεται ως ελκυστική στον νου του πιστού. (Το αντίπαλο επιχείρημα ερείδεται στην πλάνη του ψευδούς διλήμματος). Επίσης, η ψευδοεπιστήμη συχνά προέρχεται και συντηρείται από ευσεβείς πόθους όσον αφορά τις ανθρώπινες δυνατότητες.

Σχετικές πλάνες είναι η πλάνη της αρνητικής απόδειξης και το Επιχείρημα από αγνοίας («δεν έχει αποδειχθεί ψευδές, άρα είναι αληθές» και αντιστρόφως). Επί παραδείγματι, κάποιος ο οποίος πιστεύει στην ύπαρξη των ΑΤΙΑ ίσως αποδεχθεί ότι οι περισσότερες φωτογραφίες με ΑΤΙΑ είναι απάτες, αλλά ταυτόχρονα να ισχυρίζεται ότι όσες δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί απάτες είναι αυθεντικές.

Βλέπε επίσης

Γνωσιακή μεροληψία. Εξαιτίας των συναισθηματικών προεκτάσεων των ευσεβών πόθων, η συναισθηματική μνήμη παίζει επίσης ρόλο. Οι ευσεβείς πόθοι επηρεάζουν επίσης την Ψυχολογία της μάζας, η οποία με την σειρά της επηρεάζει την λήψη αποφάσεων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* Μελέτη που δείχνει την σχέση των ευσεβών πόθων με την μνήμη