Άγνοια ελέγχου (ignoratio elenchi ή «μη σχετικό συμπέρασμα») αποκαλείται η λογική πλάνη κατά την οποία παρουσιάζεται ένα επιχείρημα το οποίο ίσως αυτό καθ' αυτό να είναι αληθές αλλά το οποίο αποδεικνύει ή υποστηρίζει διαφορετική πρόταση από την οποία υποτίθεται ή διατείνεται ότι υποστηρίζει. Εδώ ο αρχαιοελληνικός όρος «έλεγχος» χρησιμοποιείται με την έννοια του αντεπιχειρήματος.

Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η άγνοια ελέγχου αποτελεί σφάλμα από μέρος του θέτοντος την ερώτηση στην προσπάθειά του να ανταπαντήσει στο επιχείρημα του ερωτώμενου. Tο απεκάλεσε άγνοια του τι αποτελεί αντίκρουση επιχειρήματος.

Εξαπάτηση

Όταν αυτή η λογική πλάνη χρησιμοποιείται εκούσια ώστε να προκαλέσει σύγχυση ή αντιπερισπασμό, τότε ονομάζεται εξαπάτηση.

Ένας σατιρικός τύπος εξαπάτησης είναι και η "Υπεράσπιση Τσουμπάκα". Ο όρος απαντά συχνά στα φόρουμ συζητήσεων του Διαδικτύου

Παραδείγματα

* «Η φορολογική πολιτική του πρωθυπουργού ίσως ακούγεται ελκυστική, αλλά εγώ υποψιάζομαι ότι στόχος του είναι να κρατήσει κλειστό το στόμα κάποιας αθέμιτης σχέσης του. Ας το ερευνήσει ο τύπος!» (εδώ ο ομιλητής προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από την φορολογία αναφερόμενος στο άσχετο ζήτημα κάποιας υποτιθέμενης ερωτικής σχέσης. Είναι αξιομνημόνευτο, ότι εάν εδώ το ζήτημα ήταν η δημόσια ηθική του πρωθυπουργού αντί για την πολιτική του, τότε το επιχείρημα θα ήταν έγκυρο)

Παράβαλε

* Ενθύμημα
* Υπεράσπιση Τσουμπάκα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• About.com: Fallacies of relevance
• Nizkor Project: Red Herring
• Fallacy Files: Red Herring
• The Art of Controversy: Diversion (δίγλωσσο κείμενο με το πρωτότυπο γερμανικό και την αγγλική μετάφραση. Του Σοπενάουερ
• Η εξαπάτηση σε πολιτικό λόγο