VLC media player

 

 

.

Το VLC είναι ελεύθερο και ανοιχτού κώδικα πρόγραμμα αναπαραγωγής πολυμέσων και multimedia framework που αναπτύσσεται και συντηρείται από το εγχείρημα VideoLAN (VideoLAN project).

Το VLC είναι ένα φορητό πρόγραμμα αναπαραγωγής πολυμέσων, κωδικοποιητής, και streamer υποστηρίζοντας πολλά codec ήχου και βίντεο καθώς και DVDs, VCDs, και διάφορα πρωτόκολλα streaming. Είναι ικανό να κάνει stream πάνω από δίκτυα, καθώς και να επανακωδικοποιεί αρχεία πολυμέσων και να τα αποθηκεύει σε διάφορες μορφές. Τα αρχικά VLC σήμαιναν VideoLAN Client, αλλά επειδή το VLC δεν είναι πια ένας απλός πελάτης, το αρκτικόλεξο δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτικό αλλά ένα απλό όνομα. [6][7]

Το VLC διαθέτει εκδόσεις για πολλές πλατφόρμες, με εκδόσεις για τα Microsoft Windows, το Mac OS X, το GNU/Linux, το BeOS, το MorphOS, το BSD, το Solaris, το iOS και το eComStation.[8]

Η προεπιλεγμένη διανομή του VLC περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό από ελεύθερες βιβλιοθήκες κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης, αποφεύγοντας έτσι την ανάγκη για εύρεση κατάλληλων ιδιόκτητων πρόσθετων. Πολλά από τα codec του VLC προέρχονται από τη βιβλιοθήκη του προγράμματος FFmpeg, κυρίως όμως χρησιμοποιεί τους δικούς του πολυπλέκτες και αποπολυπλέκτες. Ακόμη διακρίθηκε ως το πρώτο λογισμικό αναπαραγωγής που υποστηρίζει αναπαραγωγή κρυπτογραφημένων DVDs σε Linux χρησιμοποιώντας τη βιβλιοθήκη αποκρυπτογράφησης DVD libdvdcss.
Ιστορία

Το εγχείρημα VideoLAN ξεκίνησε σαν ακαδημαϊκό πρόγραμμα το 1996. Σκοπός του ήταν να κάνει stream βίντεο σε μια πανεπιστημιούπολη χρησιμοποιώντας έναν εξυπηρετητή και έναν πελάτη. Το VLC ήταν ο πελάτης για το πρόγραμμα VideoLAN, με τα αρχικά VLC να σημαίνουν VideoLAN Client, δηλαδή πελάτης του VideoLAN. Αρχικά αναπτύχθηκε από φοιτητές του École Centrale Paris, όμως πλέον αναπτύσσεται από εθελοντές σε όλο τον κόσμο και συντονίζεται από τον μη-κερδοσκοπικό οργανισμό VIdeoLAN.

Ξαναγράφτηκε από την αρχή το 1998, και την 1 Φεβρουαρίου 2001 κυκλοφόρησε με την άδεια GPL. Η λειτουργικότητα του προγράμματος εξυπηρετητή (VideoLAN Server, VLS), εντάχθηκε στο VLC, και έκτοτε η ανάπτυξη του VLS εγκαταλείφθηκε.[9] Το όνομα του προγράμματος άλλαξε σε VLC επειδή δεν υπήρχε πια η διάκριση πελάτη/εξυπηρετητή.

Το εικονίδιο του κώνου που χρησιμοποιείται στο VLC είναι μια αναφορά στους κώνους κυκλοφορίας που συλλέγονται από την Ένωση Δικτυωμένων Φοιτητών του École Centrale.[10] Το εικονίδιο του κώνου άλλαξε από ένα σχέδιο χαμηλής ανάλυσης ζωγραφισμένο στο χέρι[11] σε ένα σχέδιο υψηλής ανάλυσης CGI το 2006, φιλοτεχνημένο από τον Richard Øiestad.[12]

Μετά από 13 χρόνια ανάπτυξης, την 7 Ιουλίου 2009 κυκλοφόρησε η έκδοση 1.0.0 του VLC.[13] Η έκδοση 2.0.0 του VLC κυκλοφόρησε στις 18 Φεβρουαρίου 2012.[14]

Το VLC είναι το πρόγραμμα με τις περισσότερες λήψεις στο αποθετήριο ελεύθερου λογισμικού sourceforge.net.[15] Το VLC ήταν διαθέσιμο για iPad, iPhone και iPod Touch από το AppStore της Apple, αλλά αφαιρέθηκε εξαιτίας σύγκρουσης ανάμεσα στις άδειες του VLC και του καταστήματος iTunes.[16]
Αρχές σχεδιασμού
Εξαρτήσεις

Το VLC 1.0.0 έχει πάνω από 380 ενότητες.[17] Το VLC, όπως και τα περισσότερα πλαίσια πολυμέσων, έχει ένα αρθρωτό σχέδιο το οποίο κάνει ευκολότερη την ενσωμάτωση ενοτήτων/πρόσθετων για νέες μορφές αρχείων, codec ή μεθόδους streaming.

Ο πυρήνας του VLC δημιουργεί δυναμικά το δικό του διάγραμμα με ενότητες ανάλογα με την κατάσταση: πρωτόκολλο εισόδου, μορφή αρχείου εισόδου, codec εισόδου, δυνατότητες κάρτας γραφικών και άλλες παράμετροι. Στο VLC σχεδόν τα πάντα είναι μια ενότητα, όπως οι διεπαφές, οι έξοδοι ήχου και βίντεο, οι διακόπτες, οι codecs και τα φίλτρα ήχου και βίντεο.
Διεπαφές
Το VLC με διεπαφή wxWidgets, στο KDE

Στο VLC, οι διεπαφές είναι ενότητες, το οποίο σημαίνει ότι ο πυρήνας του VLC μπορεί να ξεκινήσει μία ή πολλές διεπαφές, ή και καμία.

Το προεπιλεγμένο γραφικό περιβάλλον χρήστη είναι βασισμένο σε Qt 4 για Windows και Linux, Cocoa για Mac OS X, και Be API για BeOS, όλα όμως έχουν παρόμοια διεπαφή. Το παλιό γραφικό περιβάλλον χρήστη ήταν βασισμένο σε wx για Windows και Linux.[18]

Η διεπαφή περιέχει ένα "πασχαλινό αβγό" το οποίο αλλάζει το λογότυπο του VLC, τον κώνο κυκλοφορίας, έτσι ώστε κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων να φοράει σκούφο του Άγιου Βασίλη. Το λογότυπο αλλάζει στις 18 Δεκεμβρίου, μια εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα, και επανέρχεται στην κανονική του εμφάνιση στις 1 Ιανουαρίου.

Το VLC υποστηρίζει προσαρμόσιμα skins διαμέσου της διεπαφής skins2, επίσης υποστηρίζει skins για Winamp 2 και XMMS. Το χαρακτηριστικό των προσαρμόσιμων skins μπορεί να δυσλειτουργήσει ανάλογα με την έκδοση που χρησιμοποιείται.
Το VLC με το δημοφιλές θέμα eDark
Το VLC με διεπαφή ncurses, στο Mac OS X

Για χρήση από την κονσόλα, το VLC έχει μια διεπαφή απομακρυσμένου ελέγχου και μια διεπαφή ncurses. Επειδή το VLC μπορεί να λειτουργεί σαν εξυπηρετητής streaming, παρά σαν αναπαραγωγός πολυμέσων, μπορεί να είναι χρήσιμο να τον ελέγχουμε από μια απομακρυσμένη τοποθεσία αφού υπάρχουν διεπαφές που το επιτρέπουν. Η διεπαφή απομακρυσμένου ελέγχου είναι μια διεπαφή βασισμένη σε κείμενο.Επίσης υπάρχουν διεπαφές που χρησιμοποιούν telnet και HTTP(Ajax).
Χειρισμός

Εκτός από τις διεπαφές, είναι πιθανό να χειριστούμε το VLC με διαφορετικούς τρόπους:

Με διαμορφώσιμα κουμπιά
Με χειρονομίες του ποντικιού
Με LIRC και χειριστήρια υπερύθρων
Με D-Bus
Με κινήσεις του φορητού υπολογιστή
Με εφαρμογές για λειτουργικά συστήματα, όπως για Android και iOS (iPad, iPhone, iPod Touch)

Χαρακτηριστικά

Επειδή το VLC είναι λογισμικό αναπαραγωγής πολυμέσων βασισμένο σε πακέτα, μπορεί να αναπαράγει περιεχόμενο ακόμη και σε κατεστραμμένα, ατελή ή ημιτελή βίντεο. (Για παράδειγμα αρχεία που ακόμη 'κατεβαίνουν' μέσω ομότιμων δικτύων (P2P)). Επίσης μπορεί να αναπαράγει m2t MPEG transport streams (.TS) αρχεία την ώρα που τα αρχεία ακόμη ψηφιοποιούνται από μια HDV κάμερα διαμέσου ενός FireWire καλωδίου. Ακόμα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη βιβλιοθήκη libcdio για να έχει πρόσβαση σε .iso αρχεία έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να αναπαράγουν αρχεία σε μια εικόνα δίσκου, ακόμη και αν το λειτουργικό του χρήστη δεν μπορεί να δουλέψει απευθείας με αρχεία .iso.

Το VLC υποστηρίζει όλες τις μορφές ήχου και βίντεο και όλες τις μορφές αρχείων που υποστηρίζονται από τις βιβλιοθήκες libavcodec και libavformat. Αυτό σημαίνει ότι το VLC μπορεί να αναπαράγει H.264 ή MPEG-4 βίντεο καθώς και να υποστηρίζει μορφές αρχείων FLV ή MXF από την αρχή χρησιμοποιώντας τις βιβλιοθήκες του FFmpeg. Εναλλακτικά, το VLC έχει ενότητες για codecs που δεν είναι βασισμένες στις βιβλιοθήκες του FFmpeg. Είναι επίσης ένας από τους αναπαραγωγείς DVD ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού κώδικα, που αγνοεί την κωδικοποίηση περιοχής DVD σε συσκευές με υλικολογισμικό RPC-1, κάνοντας τον αναπαραγωγέα ανεξαρτήτου περιοχής. Όμως δεν κάνει το ίδιο σε συσκευές με υλικολογισμικό RPC-2. Το VLC διαθέτει μερικά φίλτρα που μπορούν να στρεβλώσουν, να περιστρέψουν, να χωρίσουν, να καθρεφτίσουν το βίντεο, ή να προσθέσουν ένα λογότυπο πάνω από το βίντεο. Ακόμη μπορεί να παράγει σαν βίντεο χαρακτήρες ASCII.

Χρησιμοποιώντας μια σύνδεση με καλώδια FireWire ανάμεσα σε έναν υπολογιστή και μια HDTV το VLC μπορεί να κάνει stream τα αρχεία των χρηστών χωρίς κρυπτογράφηση. Το VLC μπορεί παρουσιάσει το βίντεο που αναπαράγεται σαν ταπετσαρία στην επιφάνεια εργασίας, όπως το Windows DreamScene, χρησιμοποιώντας DirectX, διαθέσιμο μόνο σε λειτουργικά συστήματα Windows. Το VLC μπορεί να καταγράψει την επιφάνεια εργασίας. Στις περισσότερες πλατφόρμες, το VLC μπορεί να συντονιστεί και να δει DVB-C, DVB-T και DVB-S κανάλια. Στο Mac OS X χρειάζεται το ξεχωριστό πρόσθετο EyeTV, ενώ στο Windows χρειάζεται τους BDA οδηγούς κάρτας.

Το VLC μπορεί να εγκατασταθεί ή να τρέξει απευθείας από usb stick ή άλλο εξωτερικό δίσκο ενώ μπορεί και να επεκταθεί μέσω σεναρίων. Χρησιμοποιεί τη γλώσσα σεναρίου Lua [19] Το VLC μπορεί να αναπαράγει βίντεο σε μορφή AVCHD, μια μορφή υψηλής συμπίεσης που χρησιμοποιείται στις κάμερες HD τελευταίας τεχνολογίας. Το VLC μπορεί να παράγει έναν αριθμό από μουσικές οπτικοποιήσεις.
Χρήση του VLC με άλλα προγράμματα
API
libVLCΥπευθ. ανάπτυξης πρόγραμμα VideoLAN
Κατηγορία Βιβλιοθήκη πολυμέσων
Λειτουργικό πολλαπλής πλατφόρμας
Πλατφόρμα Native, .NET, Java, Python, Go, Cocoa[20]
Γραμμένο σε C
Διαθέσιμο σε 53 γλώσσες
Άδεια χρήσης GNU General Public License
Ιστότοπος
https://www.videolan.org/vlc/

Αρκετά APIs μπορούν να συνδεθούν με το VLC και να χρησιμοποιήσουν την λειτουργικότητα του:

libVLC, ο οποίος είναι ο πυρήνας του VLC, για C, C++, C#
VLCKit, ένα πλαίσιο σε Objective-C για Mac OS X
JavaScript API, το οποίο είναι η εξέλιξη του ActiveX API
διακόπτες D-Bus
Go binding[21]
διεπαφή C#
διακόπτες Python[22]
Java API[23]
φίλτρα DirectShow[24]
Delphi/Pascal API: PasLibVlc από τον Robert Jędrzejczyk[25]

Πρόσθετα Φυλλομετρητή

Σε Windows, Linux, Mac, και μερικές άλλες πλατφόρμες Unix, ο VLC παρέχει ένα πρόσθετο NPAPI,[26] το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να δουν QuickTime, Windows Media, MP3 και Ogg αρχεία ενσωματωμένα σε ιστοσελίδες χωρίς πρόσθετα προϊόντα. Υποστηρίζει πολλούς φυλλομετρητές συμπεριλαμβανομένου του Firefox, του Mozilla Application Suite και άλλους φυλλομετρητές βασισμένους σε πρόσθετα Netscape, Safari, Chrome, WebKit καθώς και τον Opera. Η Google χρησιμοποίησε αυτό το πρόσθετο για να φτιάξει το πρόσθετο Google Video πριν αλλάξει σε Adobe Flash.[27]

Ξεκινώντας με την έκδοση 0.8.2, το VLC παρέχει ακόμη ένα ActiveX πρόσθετο, που αφήνει τους χρήστες να δουν QuickTime (MOV), Windows Media, MP3 και Ogg αρχεία ενσωματωμένα σε ιστοσελίδες όταν χρησιμοποιούν τον Internet Explorer.
Εφαρμογές που χρησιμοποιούν το πρόσθετο VLC

Το VLC μπορεί να χειριστεί ατελή αρχεία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προεπισκόπηση αρχείων ενώ εκείνα ακόμα "κατεβαίνουν". Αρκετά προγράμματα κάνουν χρήση των προηγούμενων, συμπεριλαμβανομένου του eMule και KCeasy. Η ελεύθερη/ανοιχτού κώδικα εφαρμογή διαδικτυακής τηλεόρασης Miro χρησιμοποιεί επίσης κώδικα του VLC. Η εφαρμογή κωδικοποίησης και ανοιχτού κώδικα HandBrake, φορτώνει την βιβλιοθήκη libdvdcss από το VLC.
Υποστήριξη μορφών
Το VLC σε KDE
Αναγνώσιμες μορφές

Το VLC μπορεί να διαβάσει αρκετές μορφές, ανάλογα με το λειτουργικό σύστημα στο οποίο βρίσκεται.[28]

Είσοδος
UDP/RTP unicast ή multicast, HTTP, FTP, MMS, RTSP, RTMP, DVDs, VCD, SVCD, CD Audio, DVB, Video acquisition (μέσω V4l και DirectShow), RSS/Atom Feeds, και από αρχεία αποθηκευμένα στον υπολογιστή του χρήστη.

Μορφές δοχείου
3GP,[29] ASF, AVI, FLV, Matroska, Musical Instrument Digital Interface (.mid/.midi),[30] QuickTime, MP4, Ogg, OGM, WAV, MPEG-2 (ES, PS, TS, PVA, MP3), AIFF, Raw audio, Raw DV, MXF, VOB.

Μορφές βίντεο
Cinepak, Dirac, DV, H.263, H.264/MPEG-4 AVC (8-bit; δοκιμαστικές εκδόσεις επίσης έχουν υποστήριξη για 10-bit H.264), HuffYUV, Indeo 3,[31] MJPEG, MPEG-1, MPEG-2, MPEG-4 Part 2, RealVideo 3&4,[32] Sorenson (επιτρέποντας έτσι την απευθείας αναπαραγωγή του τροποποιημένου Sorenson H.263 για κωδικοποιημένα βίντεο 'κατεβασμένα' από YouTube),Theora, VC-1,[33] VP5,[33] VP6,[33] VP8, and some WMV.

Υπότιτλοι
DVD, SVCD, DVB, OGM, SubStation Alpha, SubRip, Advanced SubStation Alpha, MPEG-4 Timed Text, Text file, Vobsub, MPL2,[34] Teletext.[34]

Μορφές ήχου
[35] AAC, AC3, ALAC, AMR,[29] DTS, DV Audio, XM, FLAC, MACE, Mod, MP3, PLS, QDM2/QDMC, RealAudio,[36] Speex, Screamtracker 3/S3M, TTA, Vorbis, WavPack,[37] WMA (WMA 1/2, WMA 3 μερικώς).[35]

Μορφές εξόδου για streaming/κωδικοποίηση

Το VLC μπορεί να επανακωδικοιεί σε αρκετές μορφές ανάλογα με το λειτουργικό σύστημα.

Μορφές δοχείου
ASF, AVI, FLV,[34] Fraps,[34] MP4, Ogg, Wav, MPEG-2 (ES, PS, TS, PVA, MP3), MPJPEG, FLAC, QuickTime, Matroska

Μορφές βίντεο
H.263, H.264/MPEG-4 AVC, MJPEG, MPEG-1, MPEG-2, MPEG-4 Part 2, VP5,[33] VP6, VP8,[33] Theora, DV

Μορφές ήχου
AAC, AC3, DV Audio, FLAC, MP3,[38] Speex, Vorbis

Πρωτόκολλα streaming
UDP, HTTP, RTP, RTSP, MMS

Νομιμότητα

Το αρχείο εγκατάστασης του VLC για τις πλατφόρμες Mac OS X και Windows περιλαμβάνουν τη βιβλιοθήκη αποκρυπτογράφησης DVD libdvdcss, αν και η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη είναι νομικά περιορισμένη σε ορισμένες δικαιοδοσίες.[39]
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Τουλάχιστον μια πρόσφατη κυκλοφορία του VLC είναι ικανή να αναπαράγει βίντεο και ήχο από DVD που ενσωματώνει Content Scramble System (CSS), ένα είδος κρυπτογραφίας, χωρίς ωστόσο να έχει την αντίστοιχη άδεια για αυτή τη λειτουργία.[40]
Αναφορές

Επίσημη ιστοσελίδα λήψης του VLC
https://addons.videolan.org/p/1154045/
«VideoLAN internationalization». VideoLAN. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2017.
«VLC engine relicensed to LGPL». VideoLAN. 21 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2017.
«VLC reaches 2.1.2». VideoLAN. 10 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2017.
Jean-Baptiste Kempf (23 Νοεμβρίου 2006). «VLC Name». Yet another blog for JBKempf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2007.
«Intellectual Properties». VideoLAN Wiki. VideoLAN Team. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2007.
«VLC playback Features». VideoLAN. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2010.
«VideoLAN - The streaming solution». Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2009.
Jon Lech Johansen (23 Ιουνίου 2005). «VLC cone». So sue me: Jon Lech Johansen’s blog. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2007.
«vlc48x48.png». VideoLAN Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PNG) στις 4 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2010.
«vlc48x48.png». VideoLAN Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PNG) στις 4 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2010.
«VLC 1.0 officially released after more than 10 years of work». Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2009.
«Une nouvelle version du lecteur multimédia VLC, dix ans après sa création» [New version of VLC media player 10 years after its first creation]. Le Monde (στα Γαλλικά). 20 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2012.
[1] SourceForge.net.
«Apple pulls VLC media player from the App Store». MacNN. 7 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2011.
«VLC media player List of modules». VLC media player trac system. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2011.
Jean-Baptiste Kempf (10 Φεβρουαρίου 2007). «Qt4 Interface». Yet another blog for JBKempf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2007.
Addons for VLC. Retrieved on 2011-22-5.
«libVLC - VideoLAN Wiki». Wiki.videolan.org. 9 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.
«Go binding Project». Github.com. 25 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.[νεκρός σύνδεσμος]
«Python bindings - VideoLAN Wiki». Wiki.videolan.org. 30 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.
«Java binding Project». Wiki.videolan.org. 25 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.
Anderson, Dean· Lamberson, Jim (2008). «Using VideoLan VLC in DirectShow». An open source bridge from VLC to DirectShow. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2019.
Prog.olsztyn.pl libvlc for Delphi and FreePascal. Ανακτήθηκε στις 2011-05-22.
«Chapter 4. Advanced use of VLC». Videolan.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.
«Open Source Patches and Mirrored Packages - Google Code». Code.google.com. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2010.
«VLC features list». VideoLAN Project. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2007.
To use AMR as audio codec, VLC and FFmpeg must be compiled with AMR support. This is because the AMR license is not compatible with the VLC license.
This feature needs sound fonts and might not work on every OS
Indeo 4 and 5 codecs are not supported
from 0.9.9 and over
This is from the 0.8.6 version.
This is present in 0.9.0 and newer version.
VideoLAN team. «VLC playback Features». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2010.
Real Audio playback is provided through the FFmpeg library which only supports the Cook (RealAudio G2 / RealAudio 8) decoder at the moment.
As of 2010, only supported in mono and stereo, so no multichannel support.
VLC must be compiled with mp3lame support
«VideoLAN - VideoLAN - Frequently Asked Questions». VideoLAN. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2010.
Horton, Steve (17 Ιουλίου 2009). «VLC Video Player's New DVD-Copying Feature Could Run Afoul of the MPAA - PCWorld». PCWorld. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2010.

Εγκυκλοπαίδεια Πληροφορικής

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License