Ο γραφίτης (αγγλ. graphite) είναι ορυκτή πολυμορφική μορφή του άνθρακα. Το όνομά του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό γράφειν, λόγω της ιδιότητάς του να αποβάφει όταν τρίβεται σε μαλακή επιφάνεια. Τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν επίπεδα "φύλλα", με δεσμούς πολύ ισχυρούς μεταξύ των ατόμων του ίδιου φύλλου, οι δεσμοί, όμως, μεταξύ των φύλλων είναι ασθενείς. Ως συνέπεια, ο γραφίτης εμφανίζεται μαλακός και σχίζεται σε φυλλάρια (νιφάδες) πολύ εύκολα, ενώ οι συνήθεις σχηματισμοί του στη φύση είναι επίσης πλακώδεις. Εμφανίζεται, όμως, και σε στηλοειδείς, ακτινωτές και ακανόνιστες συμπαγείς μάζες.
| Γενικά | |
|---|---|
| Κατηγορία | Αυτοφυή στοιχεία |
| Χημικός τύπος | C |
| Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά | |
| Πυκνότητα | 2,2 gr/cm3 |
| Χρώμα | Σιδηρομέλαν έως χαλυβδόφαιο |
| Σύστημα κρυστάλλωσης | Εξαγωνικό |
| Κρύσταλλοι | Εξαγωνικοί λεπτοπλακώδεις, συχνά κεκαμμένοι |
| Υφή | Φυλλώδης, ενίοτε κοκκώδης ή γαιώδης |
| Διδυμία | Ολισθήσεως με πιθανό επίπεδο {1121} |
| Σκληρότητα | 1 - 2 |
| Σχισμός | Τέλειος {0001} |
| Θραύση | Λεπιδωτή |
| Λάμψη | Μεταλλική. Θαμπή σε γεηρά συσσωματώματα |
| Γραμμή κόνεως | Σιδηρομέλαινα έως καστανομέλαινα, στίλβουσα |
| Πλεοχρωισμός | Ισχυρός, σε ερυθρό χρώμα |
| Διαφάνεια | Αδιαφανής, ημιδιαφανής σε πολύ λεπτά φυλλάρια |
Ανευρίσκεται σε ζώνες καθολικής μεταμόρφωσης ή μεταμόρφωσης επαφής εντός γνευσίων, σχιστολίθων (κρυσταλλοσχιστώδη) αλλά και μεταμορφωμένων ασβεστολίθων. Ανευρίσκεται, επίσης, σε υδροθερμικές φλέβες και σε μερικούς σιδηρομετεωρίτες καθώς και σε ορισμένες περιφερειακές ζώνες ανθρακωρυχείων, προερχόμενος από μεταμόρφωση άλλων μορφών ορυκτού άνθρακα, ενώ έχει ανευρεθεί και ως συστατικό πυριγενών πετρωμάτων. Συνδέεται με χαλαζία, ασβεστίτη, μαρμαρυγίες και ορυκτά της ομάδας του τουρμαλίνη.
Παρά το ότι χημικά είναι όμοιος σε σύσταση με το διαμάντι, οι διαφορές τους είναι αξιοσημείωτες και οφείλονται στην διαφορετική διάταξη των ατόμων του άνθρακα. Εκτός από την σκληρότητα, ο γραφίτης είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, αδιαφανής, και χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε λιπαντικά (π.χ. γραφιτούχος βαλβολίνη, η οποία περιορίζει τους θορύβους σε συστήματα μετάδοσης οχημάτων).
Χρησιμοποιείται, υπό μορφή παχέων πλακών, στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, ως επιβραδυντής νετρονίων. Είναι, επίσης, το βασικό συστατικό για την κατασκευή των κοινών μολυβιών. Σημαντικές χρήσεις του είναι, επίσης, η κατασκευή ηλεκτροδίων (η ηλεκτρόλυση αλουμίνας για την παρασκευή αργιλίου πραγματοποιείται με ηλεκτρόδια από γραφίτη), στην βιομηχανία χάλυβα και ορειχάλκου, στην κατασκευή μπαταριών (οι κοινές μπαταρίες έχουν ηλεκτρόδιο ανόδου από γραφίτη) και στην κατασκευή πυρίμαχων υλικών.
Απαντά σε πολλές περιοχές του κόσμου. Οι περιοχές που ανευρίσκονται μεγάλοι κρύσταλλοι και είναι, επίσης, οικονομικά εκμεταλλεύσιμος, είναι στην Καρελία και στο Τουρουκάνσκ (Turukhansk) (επί του ποταμού Ιενεσέη) της Ρωσίας, στο Κεμπέκ (Καναδάς) , στην Σρι Λάνκα (μεγάλο κοίτασμα με εξαιρετικής ποιότητας γραφίτη), στο Μεξικό (περιοχή της Σονόρα), προερχόμενος από μεταμόρφωση λιθανθρακοφόρων κοιτών, και στην πολιτεία της Νέας Υόρκης (Μονρόε και Τικοντερόγκα) των ΗΠΑ.
Πηγές
Τμήμα Γεωλογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Mindat.org
Galleries.net
Mineral Web, University of Manchester
Handbook of Mineralogy(pdf)
Βιβλιογραφία
James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks READ BOOKS, 2008 ISBN 1-4437-4224-4
Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 0-395-91096-X
Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0-395-51137-2
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
