Ο γιββσίτης (αγγλ. gibbsite), αποκαλούμενος επίσης και υδραργιλλίτης είναι ορυκτό υδροξείδιο του αργιλίου. Αποτελεί ένα από τα τρία κύρια συστατικά του πετρώματος βωξίτη (τα άλλα δύο είναι ο βαιμίτης και το διάσπορο). Αποτελεί, κατά συνέπεια, ένα από τα βασικότερα ορυκτά του αργιλίου. Το όνομά του προέρχεται από τον Αντισυνταγματάρχη Τζωρτζ Γκιμπς (George Gibbs, 1776 - 1833), έναν από τους πρώτους συλλέκτες ορυκτών στις ΗΠΑ, του οποίου τη συλλογή απέκτησε το Πανεπιστήμιο Γέιλ στις αρχές του 19ου αιώνα.
| Γενικά | |
|---|---|
| Κατηγορία | Οξείδια, υδροξείδια |
| Χημικός τύπος | Al(OH)3 |
| Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά | |
| Πυκνότητα | 2,4 gr/cm3 |
| Χρώμα | Άχρουν, λευκό, γκρίζο, υποκίτρινο, ανοικτό ερυθρό, ανοικτό πράσινο |
| Σύστημα κρυστάλλωσης | Μονοκλινές[1] |
| Κρύσταλλοι | Ψευδοεξαγωνικοί, λεπιδοειδείς ή βελονοειδείς |
| Υφή | Σταλακτιτική, συμπαγής, γαιώδης. Πισσολιθική σε συσσωματώσεις βωξίτη |
| Διδυμία | Συχνή κατά {001}, σπανιότερη κατά {100} και {110} |
| Σκληρότητα | 2,5 - 3 |
| Σχισμός | Τέλειος {001} |
| Θραύση | Ανώμαλη |
| Λάμψη | Υαλώδης, μαργαριτώδης σε λεπτές τομές, αλαμπής σε συσσωματώσεις |
| Γραμμή κόνεως | Λευκή |
| Διαφάνεια | Διαφανής. |
| Παρατηρήσεις | Αναδίδει οσμή αργίλου όταν δεχτεί θερμή υγρή εκπνοή ανθρώπου |
Εμφάνιση, παραγενέσεις
Δομικά έχει την ιδιομορφία να μοιάζει με τους μαρμαρυγίες, καθώς η βασική του δομή σχηματίζει στρώσεις συνδεδεμένων οκταέδρων υδροξειδίου του αργιλίου: Τα οκτάεδρα σχηματίζονται από ιόντα Al+3 συνδεδεμένα με οκταεδρικά διατεταγμένα ιόντα ΟΗ-. Κάθε ΟΗ-, όμως, συνδέεται με δύο μόνο άτομα αργιλίου. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ηλεκτρικά ουδέτερων παράλληλων στρώσεων, που, ελλείψει σχετικών δυνάμεων, συγκρατούνται ασθενώς, εξ ού και ο έντονος σχισμός που εμφανίζει το ορυκτό. Από αφυδάτωση του γιββσίτη προέρχεται το κορούνδιο (Al2O3), στη δομή του οποίου το ΟΗ- αντικαθίσταται από Ο−2. Στην περίπτωση αυτή κάθε "στρώση" δεν είναι ηλεκτρικά ουδέτερη, οι στρώσεις συγκρατούνται από ισχυρές ηλεκτρικές δυνάμεις, εξ ου και η έλλειψη σχισμού και η υψηλότατη σκληρότητα του κορουνδίου.
Σχηματίζεται σε λατεριτικές συνθήκες εξαλλοίωσης αργιλικών ορυκτών: Υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, έντονη υγρασία, ισχυρές βροχοπτώσεις. Σχηματίζεται, επίσης σε χαμηλών θερμοκρασιών υδροθερμικές αποθέσεις καθώς και σε περιβάλλοντα χαμηλής μεταμόρφωσης, υποκαθιστώντας άλλα ορυκτά του αργιλίου.
Σχετίζεται με καολινίτη διάσπορο, βαιμίτη, κορούνδιο, γκετίτη ενώ παραλλαγές του αποτελούν ο μπαγιερίτης, ο νορστραντίτης και ο ντοϊλεϊτης (όλα με την ίδια χημική σύσταση).
Η εμφάνισή του είναι κοινότατη σε όλη τη Γη, καθώς αποτελεί συστατικό του βωξίτη. Σε αυτοτελή μορφή απαντά στις ΗΠΑ (Πενσιλβάνια, Μασσαχουσέτη, Καλιφόρνια, Τζώρτζια, Βόρεια Καρολίνα, στη Βραζιλία (Minas Gerais, αλλά και σε άλλες περιοχές), στη Νορβηγία (περιοχή του Λάρβικ), στα Ουράλια όρη (περιοχή Ζλάτουστ, Ρωσία), στη Γερμανία (ομόσπονδο κρατίδιο Βάδη-Βυρτεμβέργη, την Ινδία, τη Μαδαγασκάρη, την Τασμανία και την Κίνα.
Στην Ελλάδα αποτελεί κοινό ορυκτό σχεδόν σε όλα τα μεταλλεία Λαυρίου (Καμάριζα, Σούνιο, Μεγάλα Πεύκα, Σιγιά, Σουρέζα) και στο ορυχείο βωξίτη "Νησί" της Λοκρίδας (Νομός Φθιώτιδας).
Πηγές
Handbook of Mineralogy
Mindat.org
Galleries.com
Webmineral.com
Δείτε επίσης
Κατάλογος ορυκτών
Κατάλογος ορυκτών των μεταλλείων Λαυρίου
Βιβλιογραφία
James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372
Σημειώσεις
Στο Handbook of Mineralogy αναφέρεται και το τρικλινές
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
