.
Η οροσειρά είναι γεωγραφική περιοχή η οποία περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό βουνών τα οποία συνδέονται μεταξύ τους. Ορεινά συστήματα που περιλαμβάνουν πολλές οροσειρές αποκαλούνται κορδιλιέρες. Οι οροσειρές συνήθως κατακερματίζονται από υψίπεδα, ορεινά περάσματα και κοιλάδες. Τα επιμέρους βουνά μιας οροσειράς δεν έχουν αναγκαστικά την ίδια γεωλική δομή και πετρολογία. Μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από διαφορετικές γεωλογικές διαδικασίες, όπως για παράδειγμα σύγκρουση τεκτονικών πλακών, δράση ρηγμάτων ή να είναι ηφαίστεια, με αποτέλεσμα μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών πετρωμάτων.
Μεγάλες οροσειρές
Οι περισσότερες γεωλογικά νεαρές οροσειρές στην επιφάνεια της Γης σχετίζονται είτε με το Αλπικό τόξο, το οποίο εκτείνεται από την Ευρώπη μέχρι την Ινδονησία, ή με το Δακτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού. Το Δακτυλίδι της Φωτιάς περιλαμβάνει τις Άνδεις στη Νότια Αμερική, εκτείνεται μέσα τη Κορδιλιέρα της Βόρειας Αμερικής, τις Αλεούτιες, την Καμτσάτκα, την Ιαπωνία, την Ταϊβάν, τις Φιλιππίνες, την Παπούα-Νέα Γουινέα μέχρι τη Νέα Ζηλανδία.[1] Οι Άνδεις έχουν μήκος περίπου 7.000 χιλιόμετρα και θεωρούνται συχνά η μακρύτερη οροσειρά του κόσμου.[2] Το Αλπικό τόξο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Ιμαλάια και τις Άλπεις.[3] Τα Ιμαλάια αποτελούνται από τα ψηλότερα βουνό στο κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του όρους Έβερεστ, με ύψος 8.848 μέτρα,[4] και άλλες 13 κορυφές με ύψος μεγαλύτερο από οχτώ χιλιόμετρα.
Οροσειρές εκτός αυτών των δύο συστημάτων περιλαμβάνουν την Αρκτική Κορδιλιέρα, την βορειότερη οροσειρά του κόσμου. Αν ο ορισμός διευρηνθεί για να περιλαμβάνει και υποθαλάσσια βουνά, τότε οι ωκεάνιες ράχες αποτελούν το μακρύτερο συνέχες ορεινό σύστημα στη Γη, με μήκος 65.000 χιλιόμετρα[5].
Δημιουργία
Οι οροσειρές μπορούν να δημιουργηθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Η κορδιλιέρα Νεοβολκάνικα στο Μεξικό αποτελείται από νεαρά σβηστά και ενεργά ηφαίστεια όπως το Πίκο ντε Ορισάμπα, το Ποποκατέπετλ και το Ιστακσίουατλ[6]. Τα ηφαίστεια με τη σειρά τους δημιουργήθηκαν από την καταβύθιση της πλάκας Κόκος κάτω από τη τεκτονική πλάκα της Βόρειας Αμερικής. Η πλάκα Κόκος έλιωσε και το μάγμα ανήλθε στην επιφάνεια και σχημάτισε τα ηφαίστεια της οροσειράς.
Άλλες οροσειρές είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών. Όταν δύο πλάκες με ίδια πυκνότητα πλησιάζουν μεταξύ τους και, επειδή η μία δεν μπορεί να καταβυθιστεί κάτω από την άλλη, διπλώνουν και θρυμματίζονται λόγω των τεράστιων δυνάμεων και πιέσεων που βρίσκουν δίοδο προς τα πάνω σχηματίζοντας οροσειρές. Μια οροσειρά που δημιουργήθηκε με αυτό το τρόπο είναι τα Ιμαλάια, η οποία δημιουργήθηκε όταν η Ινδοαυστραλιανή πλάκα συγκρούστηκε με την πλάκα της Ευρασίας ανυψώνοντας τον ωκεάνιο φλοιό. Με παρόμοιο τρόπο δημιουργήθηκαν και οι Άλπεις. Αν η μία πλάκα είναι πυκνότερη από την άλλη, τότε θα καταβυθιστεί από κάτω και θα οδηγήσει στην ανύψωση του άκρου της πλάκας που βρίσκεται από πάνω, ενώ υλικό από την πλάκα που βυθίζεται προστίθεται στην επιπλέουσα πλάκα αυξάνοντας το πάχος της. Με αυτό το τρόπο δημιουργήθηκαν οι Άνδεις.[7]
Επίδραση στο κλίμα
Οι οροσειρές επηρεάζουν το κλίμα με τον εξής μηχανισμό. Μια ροή αέρα που φυσιολογικά θα κινούταν σε τάξη αναγκάζεται να αλλάξει κατεύθυνση ώστε να τις ξεπεράσει, αναγκάζοντάς τον να ανυψωθεί, με αποτέλεσμα να ψυχθεί και να συμπυκνωθεί και έτσι να σχηματίσει νέφη τα οποία θα δώσουν κατακρημνίσεις, όπως βροχή και χιόνι. Ο αέρας σε μεγάλο υψόμετρο είναι πιο αραιός απ'ότι σε χαμηλότερο, με αποτέλεσμα οι συγκρούσεις ανάμεσα στα μόρια να είναι λιγότερες, παράγοντας λιγότερη θερμότητα. Ο αέρας που θα καταφέρει να περάσει την οροσειρά θα είναι πιο ξηρός, και η απάνεμη πλευρά να έχει λιγότερες βροχοπτώσεις και να είναι θερμότερη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της επίδρασης είναι η έρημος Ατακάμα και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, τα οποία χωρίζονται από τις Άνδεις. Ο υγρός αέρας από τα ανατολικά φτάνει στις Άνδεις, όπου συμπυκνώνεται με αποτέλεσμα την αύξηση των βροχοπτώσεων στα ανατολικά, ενώ ο αέρας που καταφέρνει στα δυτικά, όπου βρίσκεται η Ατακάμα, είναι ξηρός. Δεδομένης της ποικίλης μορφολογίας των οροσειρών, είναι δυνατή η ύπαρξη πολλών διαφορετικών μικροκλιμάτων σε αυτές.[8]
Παραπομπές
Rosenberg, Matt. «Pacific Ring of Fire». About.com.
Thorpe, Edgar (2012). The Pearson General Knowledge Manual. Pearson Education India, σελ. A-36.
Chester, Roy (2008). Furnace of Creation, Cradle of Destruction. AMACOM Div American Mgmt Assn, σελ. 77.
«Nepal and China agree on Mount Everest's height». BBC. 8 Απριλίου 2010.
«The mid-ocean ridge is the longest mountain range on Earth». US National Oceanic and Atmospheric Service. 11 Jan 2013.
Cordillera Neo-Volcánica Encyclopædia Britannica Online
Mountain Ranges platetectonics.com
The Mountain Environment and Effects on World Climate
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
