.
Καταρράκτης ονομάζεται συνηθέστερα το τμήμα ποταμού, τα νερά του οποίου πέφτουν απότομα από μεγάλο ύψος σε χαμηλότερο επίπεδο. Αυτό είναι δυνατό να συμβαίνει λόγω απότομης και μεγάλης κλίσης της κοίτης του ποταμού, είτε λόγω κάθετης υδατόπτωσης σε κοίτη χαμηλότερου επιπέδου.
Καταρράκτες Ιγκουασού (Αργεντινή)
Γενικά
Καταρράκτης
Σε πολλούς ποταμούς το επίπεδο της κοίτης μεταβάλλεται πολλές φορές από ψηλότερα σε χαμηλότερα. Η πτώση του νερού προκαλείται, όταν το νερό του ποταμού κατά την πορεία του, διερχόμενο πάνω από ανθεκτικό στη διάβρωση πέτρωμα, συναντά λιγότερο ανθεκτικό πέτρωμα το οποίο και στη συνέχεια παρασύρει δημιουργώντας ανισόπεδες κοίτες, ή όσες φορές, ενώ ρέει σε κοίτη από ανθεκτικά πετρώματα, συναντά καθίζηση εδάφους που έχει προκληθεί από οιαδήποτε άλλη αιτία.
Οι καταρράκτες διακρίνονται, είτε λόγω του μεγάλου ύψους κατακρήμνισης του νερού και της θεαματικότητάς τους, που παρέχουν, είτε λόγω του μεγάλου όγκου των κατακρημνιζόμενων νερών και αποτελούν ένα από τα πιο θεαματικά φυσικά φαινόμενα. Η δύναμη, με την οποία πέφτουν τα νερά των καταρρακτών, αποδίδοντας πολύτιμο έργο, έδωσε στους ανθρώπους την ιδέα να κατασκευάσουν υδροηλεκτρικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα την εγκατάσταση βιομηχανικών οικισμών κοντά στους καταρράκτες.
Στοιχεία - είδη
Κύρια στοιχεία ενός καταρράκτη είναι το εύρος του χείλους του, το ύψος του, (ύψος υδατόπτωσης), η κλίση του και ο όγκος του καταρρέοντος νερού ανά ώρα, ή 12ωρο, ή 24ωρο.
Από τα παραπάνω στοιχεία ορίζονται και τα είδη των καταρρακτών καθώς και η δυνατότητα υδροηλεκτρικής εκμετάλλευσής των. Κυριότερα είδη καταρρακτών είναι οι κάθετοι, οι περισσότερο θεαματικοί, οι επικλινείς που η υδατόπτωση συνεχίζεται σε επικλινές σκληρό πέτρωμα, και οι βαθμιδωτοί όπου η υδατόπτωση γίνεται τμηματικά, κατά βαθμίδες.
Ανεξάρτητα των παραπάνω υπάρχουν και οι τεχνητοί καταρράκτες που δημιουργούνται στα μεγάλα υδατοφράγματα μέχρι και οι πολύ μικροί τεχνητοί, με ανακύκλωση του νερού για διακοσμήσεις υπαίθριων και εσωτερικών χώρων.
Σημειώνεται ότι η αρχαιότερη αναφορά σε καταρράκτες αφορούσε τον Νείλο ποταμό, η κοίτη του οποίου παρουσίαζε μικρές ανωμαλίες, ασήμαντες σε σύγκριση με τους σήμερα γνωστούς.
Σημαντικότεροι καταρράκτες
.
Οι καταρράκτες της Έδεσσας
Ο ψηλότερος καταρράκτης στον πλανήτη μας είναι o Καταρράκτης του Έιντζελ (Πεμόν Kerepakupai-merú) στον ποταμό Καρόνι στο Μπολίβαρ της Ν.Α. Βενεζουέλας, που κατακρημνίζεται από επίπεδο κοίτης από χαλαζία και χύνεται σε δύο βαθμίδες από ύψος 980 μέτρων. Οι μεγάλοι καταρράκτες Βικτωρίας στον ποταμό Ζαμβέζη στη Ροδεσία έχουν πλάτος περίπου 1 1/2 χλμ. και ύψος 122 μέτρα. Οι καταρράκτες του Νιαγάρα και της Βικτωρίας θεωρούνται οι μεγαλύτεροι από άποψη όγκου χυνόμενου νερού. Οι καταρράκτες Γκρέητ του Μιζούρι και Σπίνιγκαν του ποταμού Αγίου Μαυρικίου, παρέχουν μεγάλες ποσότητες υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Οι σημαντικότεροι καταρράκτες της Ελλάδας είναι οι καταρράκτες του ποταμού Εδεσσαίου (Βόδα) της Έδεσσας των οποίων η υδατόπτωση χρησιμοποιείται στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο ψηλότερος καταρράκτης στην Ελλάδα, ο Μάστορας, βρίσκεται στην Κρήτη και ονομάζεται Μάστορας. Έχει ύψος 215μ και χύνεται μέσα στο φαράγγι του Χα[1], κοντά στην Ιεράπετρα.
Παραπομπές
«Φαράγγι του Χα».
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
