\( \require{mhchem} \)
Το υποβρωμιώδες οξύ (αγγλικά: hypobromous acid) είναι ανόργανη χημική ένωση, που περιέχει υδρογόνο, βρώμιο και οξυγόνο, με μοριακό τύπο HOBr (ενίοτε γράφεται ως HBrO ή και ως BrOH). Είναι ασθενές και ασταθές οξύ, που υπάρχει μόνο σε μορφή διαλύματος και έχει χημικές και φυσικές ιδιότητες πολύ παρόμοιες με αυτές του υποχλωριώδους οξέος (HOCl). Σε υδατικό διάλυμα, το υποβρωμιώδες οξύ διίσταται σε υποβρωμιώδη ανιόντα (OBr-) και υδρογονοκατιόντα (H+):
| Υποβρωμιώδες οξύ | |
|---|---|
 |
|
 |
|
| Γενικά | |
| Όνομα IUPAC | Υποβρωμιώδες οξύ |
| Άλλες ονομασίες | Βρωμανόλη Υδροξειδοβρωμίνη |
| Χημικά αναγνωριστικά | |
| Χημικός τύπος | HOBr |
| Μοριακή μάζα | 96,911 amu |
| Αριθμός CAS | 13517-11-8 |
| SMILES | OBr |
| InChI | 1S/BrHO/c1-2/h2H |
| PubChem CID | 83547 |
| ChemSpider ID | 75379 |
| Δομή | |
| Φυσικές ιδιότητες | |
| Χημικές ιδιότητες | |
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |
\( {\displaystyle \mathrm {HOBr{\stackrel {H_{2}O}{\rightleftarrows }}H^{+}+OBr^{-}} } \)
Παραγωγή
Αν προστεθεί (στοιχειακό) βρώμιο σε νερό παράγεται (αμφίδρομα) υποβρωμιώδες οξύ και υδροβρωμικό οξύ:
\( {\displaystyle \mathrm {Br_{2}+H_{2}O\rightleftarrows HBr+HOBr} } \)
Επειδή η αντίδραση είναι αμφίδρομη, όταν είναι επιθυμητή η απομόνωση διαλύματός του, προστίθεται οξείδιο του υδραργύρου (HgO), που καταβυθίζει τα βρωμιούχα ανιόντα με τη μορφή βρωμιούχου υδραργύρου (HgBr), και έτσι μετατοπίζει τη χημική ισορροπία προς τα δεξιά[1]:
\( {\displaystyle \mathrm {3Br_{2}+3HgO+H_{2}O{\xrightarrow {}}HgBr\cdot 2HgO+2HOBr} } \)
Χαρακτηριστικά
Το υποβρωμιώδες οξύ σχηματίζει επίσης άλατά του, με τη μορφή κιτρινόχρωμων διαλυμάτων με αρωματική οσμή[1]. Τόσο το οξύ όσο και τα άλατά του είναι ασταθεί και τείνουν να δυσαναλογοποιηθούν, συμπαράγοντας βρωμικό και υδροβρωμικό οξύ ή τα αντίστοιχα άλατά τους:
\( {\displaystyle \mathrm {3HBrO{\xrightarrow {}}2HBr+HBrO_{3}} } \)
Γι' αυτό παραγωγή, η αποθήκευση και η μεταφορά τους γίνεται στους 0 ° C.
Το δυναμικό οξειδοαναγωγής HBrO/Br- ανέρχεται σε 1,34 Volt[1].
Δίνει αντιδράσεις προσθήκης, για παράδειγμα με αλκένια[2]:
\( {\displaystyle \mathrm {RCH=CH_{2}+BrOH{\xrightarrow {}}RCH(OH)CH_{2}Br} } \)
Εφαρμογές
Το υποβρωμιώδες οξύ χρησιμοποιείται ως λευκαντικό, ως οξειδωτικό μέσο, ως αποσμητικό και ως απολυμαντικό, εξαιτίας της ικανότητάς του να σκοτώνει τα κύτταρα πολλών παθογόνων. Η ένωση παράγεται (φυσιολογικά) από θερμόαιμους σποδυλωτούς οργανισμούς, ιδιαίτερα από τα ηωσινόφιλα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία την παράγουν με τη δράση της ηωσινοφιλυπεροξειδάσης, που είναι ένα ένζυμο που «προτιμά» να χρησιμοποεί βρώμιο[3]. Χρησιμοποιείται επίσης σε εγκαταστάσεις υδρομασάζ και ιαματικές πηγές ως μικροβιοκτόνο μέσο. Ουσιαστικά χρησιμοποιείται και εδώ ως οξειδωτικό μέσο, δηλαδή με παρόμοια δράση με αυτήν της υπεροξειδάσης στα ηωσινόφιλα. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με υποχλωριώδες οξύ.
Αναφορές και σημειώσεις
A. F. Holleman, E. Wiberg, N. Wiberg: Lehrbuch der Anorganischen Chemie. 101. Auflage. de Gruyter, Berlin 1995, ISBN 3-11-012641-9 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.4.
Mayeno, AN; Curran, AJ; Roberts, RL; Foote, CS (1989). «Eosinophils preferentially use bromide to generate halogenating agents -- Mayeno et al. 264 (10): 5660 -- Journal of Biological Chemistry». The Journal of Biological Chemistry 264 (10): 5660–8. PMID 2538427. Ανακτήθηκε στις 2008-01-12.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License