.
Ο συνδετικός ιστός είναι ένα από τέσσερα βασικά είδη ζωικών ιστών και αποτελείται από φαινομενικά διαφορετικούς τύπους κυττάρων. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι διαθέτουν άφθονο μεσοκυττάριο στρώμα, κάτι που δεν ισχύει σε όλους τους άλλους ιστούς, και τα κύτταρα είναι διάσπαρτα μέσα του. Από λειτουργικής απόψεως, ο ρόλος του συνδετικού ιστού είναι να στηρίζουν τους άλλους ιστούς και να συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού, στη μεταφορά και αποθήκευση ουσιών, αποκατάσταση βλαβών κλπ.
Οι συνδετικοί ιστοί των ζώων εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Στο συνδετικό ιστό ανήκουν οι τένοντες, η δερμίς του δέρματος, τα οστά, ο χόνδρος, ο λιπώδης ιστός και το αίμα. Η ταξινόμησή τους γίνεται κυρίως βάση των μεσοκυττάριων χαρακτηριστικών τους και όχι βάσει των κυτταρικών τους στοιχείων. Τα μεσοκυττάρια χαρακτηριστικά μπορεί να είναι ίνες, άμορφη θεμέλια ουσία και υγρό των ιστών. Οι ίνες χωρίζονται σε κολλάγονες, που περιέχουν κολλαγόνο, δικτυωτές και ελαστικές. Οι περισσότεροι τύποι συνδετικού ιστού προέρχονται από το μεσόδερμα, που σχηματίζει το πολυδύναμο μεσέγχυμα.
Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη σειρά των διαφόρων υποδιαιρέσεων των τύπων συνδετικού ιστού, οι ακόλουθες κατηγορίες είναι γενικά αποδεκτές:
Πρώιμοι εμβρυικοί ιστοί (μεσεγχυματικός, βλεννώδης)
Ώριμοι συνδετικοί ιστοί (ιδίως συνδετικός ιστός, ειδικοί τύποι συνδετικού ιστού)
Μεσοκυττάρια συστατικά
Τα μεσοκυττάρια χαρακτηριστικά μπορεί να είναι ίνες, άμορφη θεμέλια ουσία και υγρό των ιστών. Ένα επιπλέον εξωκυττάριο στοιχείο είναι ο βασικός υμένας.
Ίνες
Ιστολογικώς υπάρχουν τρεις τύποι ινών, οι κολλαγόνες, οι δικτυωτές και οι ελαστικές ίνες.
Κολλαγόνες ίνες
Κύριο λήμμα: κολλαγόνο
Το κολλαγόνο αποτελεί τις αφθονότερες ίνες. Είναι ανελαστικό και αποτελείται από την ελικοειδώς διατεταγμένη πρωτεΐνη τροποκολλαγόνο που αποτελείται από τρεις αλυσίδες α. Οι κολλαγόνες ίνες διατίθενται σε ίνες ποικίλου πάχους που σχηματίζονται από μονάδες τροποκολλαγόνου. Οι μονάδες συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν εγκάρσια ινίδια. Εξαίρεση σε αυτό το σχηματισμό αποτελεί το κολλαγόνο τύπου IV, που απαντάται στους βασικούς υμένες. Κολλαγόνες ίνες υπάρχουν στο χορίο, στα οστά, στις κάψες οργάνων, στο χόνδρο, την οδοντίνη και την οστεΐνη.
Δικτυωτές ίνες
Οι δικτυωτές ίνες αποτελούνται από κολλαγόνο τύπου ΙΙΙ και είναι λεπτότερες από τις ίνες από κολλαγόνο τύπου Ι. Παρουσιάζουν υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και έχουν πολλές διακλαδώσεις. Σχηματίζουν λεπτά πλέγματα γύρω από λεία μυϊκά κύτταρα, ορισμένους τύπους επιθηλιακών κυττάρων, λιποκύτταρα, νευρικές ίνες και αιμοφόρα αγγεία. Επίσης αποτελούν το στηρικτικό στοιχείο ορισμένων οργάνων όπως το ήπαρ και ο σπλήνας.
Ελαστικές ίνες
Οι ελαστικές ίνες διαθέτουν μεγάλη ελαστικότητα και μπορούν να διαταθούν στο 150% του συνήθους μήκους τους χωρίς να υποστούν ρήξη. Οι ελαστικές ίνες αποτελούνται από μια άμορφη πρωτεΐνη, την ελαστίνη, η οποία περιβάλλεται από μικρονήματια, των οποίων το κύριο συστατικό είναι η ινιδίνη. Η ελαστίνη περιέχει δύο ασυνήθιστα αμινοξέα, τη δεσμοσίνη και την ισοδεσμοσίνη, στα οποία οφείλεται η ελαστικότητά τους. Επιμέρους μόρια ελαστίνης συνδέονται μεταξύ τους μέσω ριζών λυσίνης και σχηματίζουν ευμεγέθη πλέγματα μορίων. Οι ελαστικές ίνες δεν παρουσιάζουν περιοδικότητα και απαντώνται σε περιοχές του σώματος που απαιτούν σημαντική ευκαμψία και ελαστικότητα.
Θεμέλια ουσία
Η άμορφη θεμέλια ουσία αποτελεί το πηκτώδους συστάσεως στρώμα στο οποίο βρίσκονται τα κύτταρα και οι ίνες και διαμέσο του οποίου διαχέεται το υγρό των ιστών. Η θεμέλια ουσία αποτελείται από γλυκοσαμινογλυκάνες (GAGs), πρωτεογλυκάνες και γλυκοπρωτεϊνες. Οι πρωτεογλυκάνες είναι πρωτεΐνες που συνδέονται με μόρια πολύπλοκων, αρνητικά φορτισμένων πολυσακχαριτών, τις γλυκοσαμινογλυκάνες. Τα κύρια συστατικά των GAG είναι το υαλουρονικό οξύ, η θειϊκή χονδροϊτίνη, η θειϊκή δερματάνη, η θειϊκή κερατάνη και η θειϊκή ηπαρατάνη. Οι πρωτεΐνες που συνδέονται με υαλουρονικό οξύ σχηματίζουν τεράστια μόρια τεράστια μόρια που έλκουν κατιόντα, πχ. νατρίου. Αποτέλεσμα είναι να σχηματίζουν εντόνως ενυδατωμένα μόρια τα οποία ανθίστανται στην πίεση. Ο ρόλος της θεμέλειας ουσίας είναι να προσφέρει αντοχή στη συμπίεση και η πλήρωση του χώρου ανάμεσα στα κύτταρα.
Βασικός υμένας
Ο βασικός υμένας είναι ένα επιπλέον εξωκυττάριο στοιχείο το οποίο παρεμβάλλεται μεταξύ συνδετικού και επιθηλιακού ιστού. Τα κύρια συστατικά του βασικού υμένα, η λαμινίνη, η εκτακτίνη, και το κολλαγόνο τύπου IV έχουν επιθηλιακή προέλευση, ένα άλλα συστατικά, όπως η ινωδονεκτίνη και η περλακάνη προέρχονται πιθανώς από το συνδετικό ιστό. Ο βασικός υμένας συνδέεται συχνά με ένα δικτυωτό υμένα, ο οποίος είναι ένα πλέγμα δικτυωτών ινών προερχόμενων από τον υποκείμενο συνδετικό ιστό. Ο βασικός και δικτυωτός υμένας αποτελούν τη βασική μεμβράνη.
Κύτταρα
Τα κύτταρα του συνδετικού ιστού είναι:
Οι ινοβλάστες, ο κύριος τύπος κυττάρων του συνδετικού ιστού. Είναι υπεύθυνες για τη σύνθεση των κολλαγόνων, δικτυωτών και ελαστικών ινών και μεγάλο μέρος της θεμέλιας ουσίας. Η μορφολογία φαίνεται να εξαρτάται από την εκκριτική δραστηριότητά τους.
Τα σιτευτικά κύτταρα, που παρατηρούνται σε άμεση γειτνίαση με μικρά αιμοφόρα αγγεία. Φέρουν πολυάριθμα κοκκία που περιέχουν ισταμίνη και ηπαρίνη.
Τα περικύτταρα, που βρίσκονται σε στενή επαφή με μικρά αιμοφόρα αγγεία.
Τα λιποκύτταρα, που σχηματίζουν μικρές ομάδες μέσα στο χαλαρό συνδετικό ιστό. Αποταμιεύουν λιπίδια και σχηματίζουν το λιπώδη ιστό.
Επίσης, στον ιδίως συνθετικό ιστό βρίσκονται κύτταρα του αίματος, όπως μακροφάγα, πλασματοκύτταρα και λευκά αιμοσφαίρια.
Πέρα από τα αυτά τα κύτταρα, κύτταρα του συνδετικού ιστού μπορεί να θεωρηθούν τα κύτταρα ειδικών τύπων συνδετικού ιστού, δηλαδή κύτταρα του ερειστικού ιστού και κύτταρα του αίματος.
Πηγές
L. Gartner, J. Hiatt (2001). Εγχειρίδιο Ιστολογίας. εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ. ISBN 960-394-058-5.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
