.
Οι Σφηνακοδοντίδες είναι μία οικογένεια ανεπτυχμένων, σαρκοφάγων πελυκόσαυρων με μικρό έως μεγάλο μέγεθος που έζησε στην αρχή και το μέσο της πέρμιας περιόδου. Οι πρωτόγονες μορφές σφηνακοδοντίδων, όπως ο Απτόδους ήταν γενικά μικρά σε μέγεθος (60 cm έως 1 μέτρο), αλλά στο τελευταίο μέρος της αρχής του πέρμιου έγιναν σταδιακά μεγαλύτερα (3 μέτρα ή και μεγαλύτερα), για να γίνουν τα κορυφαία αρπακτικά του περιβάλλοντός τους. Απολιθώματά τους έχουν βρεθεί μόνο στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Χαρακτηριστικά
| Σφηνακοδοντίδες Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: Late Carboniferous–Middle Permian
|
||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
.
|
||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Γένη & κλάδοι | ||||||||||||
|
Κτενορχακής
|
||||||||||||
Το κρανίο είναι μακρύ, βαθύ και στενό, μία προσαρμογή για πιο δυνατούς μύες των σαγονιών. Τα μπροστινά δόντια είναι μεγάλα και μοιάζουν με στιλέτα, ενώ τα πλαϊνά δόντια είναι πολύ μικρότερα (εξού και το όνομα του γένους διμετρόδοντας).
Πολλά μεγάλα και εξελιγμένα μέλη των σφηνακοδοντίδων (ο Κτενοσπόνδυλος, ο Σφηνακόδοντας, ο Σεκοδοντόσαυρος και ο Διμετρόδοντας) ξεχωρίζουν από το ψηλό ιστίο στην πλάτη τους, που αποτελείται από επιμηκισμένους σπόνδυλους, και που όταν ζούσαν πρέπει να καλυπτόταν από δέρμα και αιμοφόρα αγγεία και λογικά λειτουργούσε σαν θερμορυθμιστική κατασκευή. Όμως το ιστίο δεν φαίνεται να είναι απαραίτητο για όλα αυτά τα ζώα, καθώς κάποιες ομάδες δεν είχαν εξελίξει αυτό το ιστίο.
Ταξινόμηση
Οι Σφηνακοδοντίδες είναι στην πραγματικότητα παραφυλετική οικογένεια, καθώς αυτά τα ζώα αποτελούν το συνδετικό κρίκο που ενώνει τα πρωτόγονα συναψίδια με τα πρώτα θηριαψιδωτά. Ο κλάδος Σφηνακοδόντια χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει την ομάδα που περιλαμβάνει τους σφηνακοδοντίδες και όλους τους απογόνους τους (μαζί με τα θηλαστικά), ενώ οι Σφηνακοδοντίδες είναι μόνο οι ειδικευμένοι πελυκόσαυροι, και όχι πιο πρωτόγονα μέλη όπως ο Απτόδους, η Παλαιοχαττέρια, ο Παντελόσαυρος και η Κουτλέρια. Ο κλάδος Σφηνακοδοντείδεα χρησιμοποιείται από τους Laurin και Reisz 1997 για να προσδιορίσει τον πιο πρόσφατο πρόγονο των Σφηνακοδοντίδων και των Θηριαψιδωτών και όλους τους απογόνους τους, και καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του κρανίου.
Παραπομπές
Carroll, R. L. (1988), Vertebrate Paleontology and Evolution, WH Freeman & Co.
Colbert, E. H., (1969), Evolution of the Vertebrates, John Wiley & Sons Inc (2nd ed.)
Laurin, M. and Reisz, R. R., 1997, Autapomorphies of the main clades of synapsids
Reisz, R. R., 1986, Handbuch der Paläoherpetologie – Encyclopedia of Paleoherpetology, Part 17A Pelycosauria Verlag Dr. Friedrich Pfeil, ISBN 3-89937-032-5
Romer, A. S., (1947, revised ed. 1966) Vertebrate Paleontology, University of Chicago Press, Chicago
Romer, A. S. and Price, L. I., (1940), Review of the Pelycosauria, Geological Society of American Special Papers, No 28
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Synapsida: Sphenacodontia
Deuterostoma/Chordata/Synapsida/Pelycosauria/Sphenacodontidae.htm Sphenacodontidae - list of species
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
