.
Ο Νανοτύραννος (Nanotyrannus) είναι γένος τυραννοσαυρίδη δεινόσαυρου, γνωστός μόνο από δύο νεαρά δείγματα, τα οποία ενδέχεται να αναπαριστούν νεαρά δείγματα του σύγχρονού του είδους Tyrannosaurus rex.[1]
| Νανοτύραννος Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: Ύστερο Κρητιδικό, 68.5–65.5Ma
|
||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||||
| Nanotyrannus lancensis (Gilmore, 1946) [αρχικά Gorgosaurus] |
||||||||||||||||||
| Συνώνυμα | ||||||||||||||||||
|
Ιστορία
Ο Νανοτύραννος βασίζεται στο CMN 7541, ένα κρανίο που συνελέγη το 1942 από τον Ντέιβιντ Χόσμπρουκ Ντάνκλ και περιγράφηκε από τον Τσαρλς Γκίλμορ το 1946, ο οποίος το ταξινόμησε ως νέο είδος στο γένος Γοργόσαυρος ως G. lancensis.[2] Το 1988, το δείγμα επαναπεριγράφηκε από τους Ρόμπερτ Τ. Μπάκερ, Φιλ Κιουρί και Μάικλ Ουίλιαμς, διευθυντής παλαιοντολογίας τότε του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κλήβελαντ όπου βρίσκονταν το αυθεντικό δείγμα και όπου εκτίθεται ακόμα σήμερα. Η αρχική έρευνα έδειξε ότι τα οστά του κρανίου ήταν συνοστεωμένα, και ότι κατ' επέκτασιν αναπαριστούσε ενήλικο δείγμα. Κατ' επέκταση ο Μπάκερ και οι συνάδελφοί του ταξινόμησαν το κρανίο στο νέο γένος, που ονόμασαν Νανοτύραννος, λόγω του μικρού μεγέθους του. Το δείγμα υπολογίζεται ότι είχε μήκος γύρω στα 5,2 m όταν πέθανε.[3] Εντούτοις μία λεπτομερής ανάλυση του δείγματος από τον Τόμας Καρ το 1999 έδειξε ότι στην πραγματικότητα ήταν νεαρό άτομο, οδηγώντας τον Καρ και άλλους παλαιοντολόγους να τον θεωρούν νεαρό δείγμα Tyrannosaurus rex.[4][5]
Αντίγραφου του κρανίου της «Jane», Burpee Museum of Natural History
Το 2001, ανακαλύφθηκε ένα πιο ολοκληρωμένο τυραννοσαυροειδές (με το παρατσούκλι «Jane», αριθμός καταλόγου BMRP 2002.4.1), που ανήκε στο ίδιο είδος με το αρχικό δείγμα νανοτύραννου. Αυτή η ανακάλυψη ήταν η αιτία για ένα συνέδριο με θέμα τα τυραννοσαυροειδή επικεντρωμένο στα ζητήματα της εγκυρότητας του Νανοτύραννου, το οποίο έγινε στο Burpee Museum of Natural History το 2005. Αρκετοί παλαιοντολόγοι οι οποίοι είχαν προηγουμένως δημοσιεύσει απόψεις ότι ο N. lancensis ήταν έγκυρο είδος,[6] συμπεριλαμβανομένων των Currie και Williams, θεώρησαν την ανακάλυση της «Jane» ως την επιβεβαίωση ότι ο νανοτύραννος ήταν στην πραγματικότητα νεαρός T. rex.[1][7] Από την άλλη, κάποιοι, όπως ο Πίτερ Λάρσον, εξακολούθησαν να υποστηρίζουν την υπόθεση ότι ο Nanotyrannus lancensis ήταν ξεχωριστό αλλά στενά συγγενικό είδος.[8]
Αντίγραφου του κρανίου της «Jane», Burpee Museum of Natural History
Η επιστημονική μελέτη της «Jane» που είναι προγραμματισμένη να δημοσιευθεί από τους Bakker, Larson, και Currie, ενδέχεται να βοηθήσει στον καθορισμό του αν τελικά ο νανοτύραννος είναι έγκυρο γένος, αν απλώς είναι νεαρός T. rex, ή αν είναι νέο είδος κάποιου άλλου γνωστού γένους τυραννοσαυροειδούς.[9]
Διαφορές από τον Tyrannosaurus rex
Οι κύριες διαφορές που κάποιοι επιστήμονες χρησιμοποίησαν για να διαχωρίσουν τον Nanotyrannus lancensis από τον Tyrannosaurus rex έχουν να κάνουν κυρίως με τον αριθμό των δοντιών. Ο νανοτύραννος έχει περισσότερα δόντια στην άνω και κάτω γνάθο από ότι ένας ενήλικας Tyrannosaurus. Ο N. lancensis είχε 14-15 δόντια σε κάθε πλευρά της άνω γνάθου και 16 δόντια σε κάθε πλευρά της κάτω γνάθου. Ο T. rex από την άλλη είχε 11-12 δόντια στην άνω γνάθο και 11-14 στην κάτω. Τα ακριβή συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν από αυτή τη διαφορά στον αριθμό των δοντιών είναι αμφιλεγόμενα. Το 1999 σε μιά μελέτη των μοτίβων ανάπτυξης των τυραννοσαυροειδών, ο Carr έδειξε ότι στον Gorgosaurus libratus, ο αριθμός των δοντιών μειώνονταν όσο το ζώο μεγάλωνε, και χρησιμοποίησε αυτά τα δεδομένα ώστε να υποστηρίξει την υπόθεση ότι ο N. lancensis είναι απλώς νεαρός T. rex.[4] Η ομάδα των επιστημόνων που μελέτησε την ανάπτυξη του συγγενικού Tarbosaurus bataar διαπίστωσε μικρή ή καμία μείωση στον αριθμό των δοντιών καθώς το είδος μεγάλωνε, παρόλο που είχαν νεαρά δείγματα πολύ νεαρότερα από αυτά του Nanotyrannus. Οι ίδιοι σημείωσαν, ωστόσο, ότι και στον Tyrannosaurus και στον Gorgosaurus υπήρχαν σημαντικές διαφορές στον αριθμό των δοντιών μεταξύ ατόμων της ίδιας ηλικιακής ομάδας, και ότι ο αριθμός δοντιών μπορεί να ποικίλει σε ατομικό επίπεδο χωρίς να έχει σχέση με την ανάπτυξη.[5]
Μία άλλη διαφορά που αναφέρεται από αυτούς που υποστηρίζουν την εγκυρότητα του N. lancensis είναι η παρουσία ενός μικρού τρήματος στο τετραζυγωματικό οστό (quadratojugal), οστό στην πίσω γωνία του κρανίου. Και ο ολότυπος και η «Jane» έχουν αυτό το χαρακτηριστικό, υποδεικνύοντας ότι δεν είναι δυσμορφία, ενώ δεν έχει βρεθεί σε κανένα ενήλικο δείγμα τυραννοσαυροειδούς. Είναι πιθανό ότι και αυτό είναι ατομική ποικιλία απλώς, ή ότι είναι χαρακτηριστικό που χάνεται καθώς το ζώο μεγαλώνει, αν και μελέτες σε άλλα νεαρά άτομα τυραννοσαυροειδών δεν έχουν αποκαλύψει αυτό το χαρακτηριστικό.[5]
Παραπομπές
Currie, Henderson, Horner and Williams (2005). "On tyrannosaur teeth, tooth positions and the taxonomic status of Nanotyrannus lancensis." In "The origin, systematics, and paleobiology of Tyrannosauridae”, a symposium hosted jointly by Burpee Museum of Natural History and Northern Illinois University.
Gilmore, C.W. (1946). "A new carnivorous dinosaur from the Lance Formation of Montana." Smithsonian Miscellaneous Collections, 106: 1–19.
Bakker, Williams, and Currie (1988). "Nanotyrannus, a new genus of pygmy tyrannosaur, from the latest Cretaceous of Montana." Hunteria, 1: 1–30.
Carr, T.D. (1999). "Craniofacial ontogeny in Tyrannosauridae (Dinosauria, Coelurosauria)." Journal of Vertebrate Paleontology, 19: 497–520.
Tsuihiji, T., Watabe, M., Tsogtbaatar, K., Tsubamoto, T., Barsbold, R., Suzuki, S., Lee, A.H., Ridgely, R.C., Kawahara, Y. and Witmer, L.M. (2011). "Cranial osteology of a juvenile specimen of Tarbosaurus bataar from the Nemegt Formation (Upper Cretaceous) of Bugin Tsav, Mongolia." Journal of Vertebrate Paleontology, 31(3): 497-517. doi:10.1080/02724634.2011.557116
Currie, P.J. (2003a). "Cranial anatomy of tyrannosaurid dinosaurs from the Late Cretaceous of Alberta, Canada." Acta Palaeontologica Polonica, 48: 191–226.
Henderson (2005). "Nano No More: The death of the pygmy tyrant." In "The origin, systematics, and paleobiology of Tyrannosauridae”, a symposium hosted jointly by Burpee Museum of Natural History and Northern Illinois University.
Larson (2005). "A case for Nanotyrannus." In "The origin, systematics, and paleobiology of Tyrannosauridae”, a symposium hosted jointly by Burpee Museum of Natural History and Northern Illinois University.
Mortimer, M (2004). «Tyrannosauroidea». The Theropod Database. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-29. Ανακτήθηκε στις 2007-08-21.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
