.
Η Μηλολόνθη (Melolontha) είναι γένος κολεοπτέρων από την πρώην οικογένεια Scarabaeidae. Η οικογένεια αυτή σήμερα θεωρείται υπεροικογένεια και ονομάζεται Scarabaeoidea και η μηλολόνθη κατατάσσεται στην οικογένεια Melolonthidae.
Melolontha melolontha
| Μηλολόνθη Melolontha |
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
|
Παγκοσμίως διακρίνονται περίπου 62 είδη του γένους Μηλολόνθη.[1] Στην Ευρώπη το γένος εκπροσωπείται με έξι είδη,[2] από τα οποία στην Ελλάδα συναντούμε τέσσερα, την Melolontha albida,[3] την Melolontha melolontha,[4] την Melolontha pectoralis[5] και την Melolontha taygetana [6] ενδημική στην Ελλάδα. Το είδος Melolontha hippocastani δεν αναφέρεται για την Ελλάδα.[7]
Εφόσον το όνομα Μηλολόνθη είναι πολύ παλαιό χρησιμοποιείται και για άλλα έντομα όπως τη χρυσόμυγα και γενικότερα για τα έντομα με προνύμφες παρόμοιες με τις προνύμφες της μηλολόνθης.
Χαρακτηριστικά του ακμαίου
Τα είδη μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους. Η απόληξη της κοιλιάς (Pygidium, εικόνα του ταξινομοπλαισίου) είναι επιμήκης και κυρτή προς τα κάτω. Μοιάζει λίγο με κεντρί.
Το κεφάλι δείχνει προς τα μπροστά. Οι άνω γνάθοι και το άνω χείλος δεν είναι ορατά από πάνω, καλύπτονται από την μπροστινή πλάκα της κεφαλικής κάψας. Οι κεραίες είναι ελασματοειδείς και συνίστανται από δέκα άρθρα. Το πρώτο μέρος, το μαστίγιο, αποτελείται από το γερό σκάπο, το μικρό δεύτερο άρθρο (ποδίσκος) και το σχετικά επίμηκες τρίτο άρθρο. Στο αρσενικό τα ακόλουθα επτά άρθρα είναι αρκετά επεκταμένα προς τα μπροστά και μπορούν να κινούνται μεταξύ τους. Στο σύνολο αποτελούν μια βεντάλια με επτά ελάσματα (Εικ. 10). Στο θηλυκό το τέταρτο άρθρο των κεραιών είναι μόνο λίγο επεκταμένο και η βεντάλια αποτελείται από έξι ελάσματα.
Στην κοιλία από κάτω διακρίνονται μόνο έξι στερνίτες (Εικ. 10). Η τελευταία πλάκα χιτίνης είναι πια μέρος του Pygidium. Η οπίσθια άκρη του κάθε κοιλιακού στέρνου συντήκεται στη μέση με την μπροστινή άκρη του ακόλουθου στερνίτη. Στην πλευρά του κάθε κοιλιακού δακτυλίου φαίνεται ένα άσπρο τρίγωνο, το οποίο είναι αποτέλεσμα πυκνού άσπρου τριχώματος. Στο σύνολο τα τρίγωνα αυτά σχηματίζουν τεθλασμένη γραμμή (Εικ. 4, 8, 12).
Τα μπροστινά πόδια είναι σκαπτικού τύπου. Η μπροστινή κνήμη είναι διευρυμένη και έχει δυο φαρδιά δόντια στην άκρη της έξω πλευράς (Εικ. 9). Οι οπίσθιες κνήμες έχουν αυλάκωση για τους ταρσούς. Δίπλα στο στόμα αυτής της αυλάκωσης στην οπίσθια άκρη της κνήμης υπάρχουν δυο γερά αγκάθια, το ένα πολύ κοντά στο άλλο ( βλέπονται το καλύτερο στην εικόνα του ταξινομοπλαισίου αριστερά). Οι ταρσοί όλων των ποδιών είναι πενταμερείς (Εικ. 10).
Χαρακτηριστικά της προνύμφης
Η προνύμφη (Εικ. 1, 2, 3) κατά μεγάλο μέρος είναι άσπρη και με μαλακό σώμα. Λέγεται και ασπροσκούληκο. Οι προνύμφες αποκτούν μήκος έως 65 χιλιοστών. Οι τελευταίοι κοιλιακοί δακτύλιοι είναι παχείς και κυρτοί προς τα κάτω, σχεδόν κουλουριασμένοι, έτσι ώστε το σκουλήκι σε επίπεδο έδαφυς να πέφτει στην πλευρά. Οι τελευταίοι κοιλιακοί δακτύλιοι είναι διογκωμένοι και φαίνονται λίγο μαυρισμένοι από τα περιττώματα στο εσωτερικό.
| Προνύμφες της Melolontha melolontha | ||
 |
 |
 |
| Εικ.1: δεύτερο στάδιο | Εικ.2: τελευταίο στάδιο | Εικ.3: στο κουκούλι |
Το σώμα είναι μαλακό, μόνο τα έξι πόδια, η κεφαλική κάψα με τα στοματικά μόρια και τις κοντές κεραίες, όπως και τα στίγματα του τραχειακού συστήματος είναι σκληρά από την πρωτεΐνη χιτίνη, που δίνει και χρώμα σαν το κεχριμπάρι στα όργανα αυτά.
Βιολογία
Τα ενήλικα έντομα γίνονται ορατά κατά την άνοιξη, όταν τα φύλλα των φυλλοφόρων δέντρων είναι ακόμα μαλακά. Επιζούν το πολύ μερικές εβδομάδες. Για να ωριμάσουν τα γεννητικά όργανα, η Μηλολόνθη πρέπει να καταναλώνει φύλλα. Βγαίνοντας από το χώμα το βράδυ, πετάει στις κορυφές κοντινών θάμνων ή δέντρων, όπου με την βοήθεια των οσφρητικών δεξιοτήτων τα έντομα συγκεντρώνονται μαζικά σε επιλεγμένα δέντρα. Αυτό σε χρόνια πληθυσμιακής έκρηξης τα κάνει αρκετά επιζήμια. Μπορούν να καταστρέψουν ολόκληρα το φύλλωμα ενός δέντρου ή και περιοχής δάσους.
Εικ.4: Σύζευξη, λεπτομέρεια
φωτο Fritz Geller-Grimm
| πλαγγόνα της Melolontha melolontha | ||
 |
 |
 |
| Εικ.5: Από την πλευρά | Εικ.6: Από κάτω | Εικ.7: Από πάνω |
Κατά τη σύζευξη παίρνουν μια εξαιρετική στάση, με τα οπίσθια άκρη της κοιλίας κολλημένα το ένα στο άλλο, τα κεφάλια σε αντίθετη κατεύθυνση και τον άξονας των σωμάτων περιστραμμένο κατά 180 μοίρες (Εικ. 4). Η σύζευξη μπορεί να κρατάει μερικές ώρες. Μετά τη σύζευξή τα αρσενικά γρήγορα φτάνουν το τέλος της ζωής τους.
Μετά την γονιμοποίηση των αυγών, το θηλυκό ψάχνει σχετικά με την υγρασία την θερμοκρασία και την πυκνότητα το κατάλληλο χώμα και σκάβοντας εξαφανίζει από τους περισσότερους της[ασαφές]. Σε βάθος 14 μέχρι 40 χιλιοστόμετρων αποθέτει τα περίπου 70 αυγά της σε δέματα από 10 έως 30 αυγά. Μετά από περίπου ενάμισι μήνα εκκολάπτει το πρώτο νυμφικό στάδιο. Για την ανάπτυξη η προνύμφη χρειάζεται τρία έως πέντε χρόνια ανάλογα με τις κλιματικές και καιρικές συνθήκες. Κάθε χρόνο υφίσταται από μια έκδυση. Για τις εκδύσεις και για τη διαχείμαση η προνύμφη μπορεί να κατεβαίνει μέχρι ενάμισι μέτρο στο έδαφος. Η νύμφωση πραγματοποιείται μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια το φθινόπωρο. Η πλαγγόνα είναι ελεύθερου τύπου (Puppa libera, Εικ. 5, 6, 7). Τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες αργότερα βγαίνει το ακμαίο, αλλά παραμένει στο έδαφος μέχρι την επόμενη άνοιξη.
Εξ αιτίας της διάρκειας του βιολογικού κύκλου δεν είναι έκπληξη, που σε βόρειες και νότιες περιοχές τέσσερα χρόνια μετά από μια πληθυσμιακή έκρηξη σε καμιά περιοχή δεν παρατηρείται καμία άλλη πληθυσμιακή έκρηξη. Εφόσον οι προνύμφες καταβροχθίζουν σχεδόν κάθε είδος ριζών, που βρίσκεται μπροστά τους, οι προνύμφες μπορούν να προκαλούν τεράστιες ζημίες σε καλλιέργειες κάθε τύπου, ιδιαίτερα στο τελευταίο νυμφικό στάδιο, δηλαδή την χρονιά πριν από μια πληθυσμιακή έκρηξη.
Καταπολέμηση
Κατά την προβιομηχανική περίοδο τα κολεόπτερα μαζεύονταν με τα χέρια και χρησιμοποιούνταν για ζωοτροφές. Σε ορισμένα μέρη, οι άνθρωποι κατανάλωναν και οι ίδιοι τα έντομα αυτά. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν εντομοκτόνα χημικά προϊόντα. Σήμερα είναι γνωστά και τα μειονεκτήματα των εντομοκτόνων στην γεωργία και δασοκομία και η χρήση τους περιορίζεται όσο είναι δυνατόν. Για τα ακμαία γίνεται ψεκασμός των δέντρων, καμιά φορά από αεροπλάνα ή ελικόπτερα. Για τις προνύμφες γίνεται ψεκασμός των χωραφιών. Πάντοτε θα έπρεπε να γίνει μια προσεκτική ζύγιση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων. Για τα σπάνια ή ενδημικά είδη μπορεί να προκύπτει το ζήτημα της προστασίας.
Παρατηρήσεις σε μερικά είδη
| Melolontha melolontha | ||
 |
 |
 |
| Εικ.8: Θηλυκό | Εικ.9: Θηλυκό | Εικ.10: αρσενικό από κάτω |
Melolontha melolontha
Η πρώτη περιγραφή της Melolontha melolontha δόθηκε από τον Λινναίος το 1758. Γι αυτό το πλήρες όνομά της είναι Melolontha melolontha (Linneus, 1758) (Εικ. 8, 9, 10). Είναι το πιο κοινό είδος του γένους γι αυτό ένα από τα πολλά συνώνυμα είναι Melolontha vulgaris (Fabricius 1775). Τα βόρεια σύνορα του χώρου διαμονής συμπίπτουν περίπου με το βόρειο πλάτος των 58° . Προς τα νότια οι καλοκαιρινές ξηράνσεις περιορίζουν τη γεωγραφική εξάπλωση του είδους. Πληθυσμιακές εκρήξεις παρατηρούνται όμως μόνο βόρεια από τα 39° βόρειου γεωγραφικού πλάτους.[8]
Το είδος αναγνωρίζεται από το μακρύ Pygidium, στα αρσενικά λίγο μακρύτερο, παρά στα Θηλυκά (Εικ. 1, 8, 10 και εικόνα του ταξινομοπλαισίου).
Melolontha albida
Στο παρελθόν το όνομα Melolontha albida δόθηκε από διάφορους εντομολόγους σε διάφορες ομάδες του γένους Melolontha. Ο Ούγγρος Frivaldszky το 1835, ο Γάλλος Laporte de Castelnau το 1840 ο Γάλλος Mulsant το 1842 και ο Αυστριακός Redtenbacher το 1949 έκαναν περιγραφές από το δικό τους Melolontha albida. Αυτό δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τους νόμους της συστηματικής ταξινόμησης στη Βιολογία. Γινόταν όμως, γιατί στην αρχή των σύγχρονων ταξινομήσεων τα μέσα επικοινωνίας δεν ήταν επαρκή για να ξέρει ο κάθε εντομολόγος τι κάνει άλλος εντομολόγος στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Εξάλλου οι λατινικές περιγραφές ήταν τόσο περιορισμένες και απλές που έδωσαν περιθώριο για παρεξηγήσεις. Σήμερα μόνο η Melolontha albida (Frivaldszky, 1835) θεωρείται γνήσιο είδος ως βιολογική έννοια. Στην άλλη πλευρά η Melolontha albida (Frivaldszky, 1835) είναι συνώνυμο με τη Melolontha candicans (Burmeister, 1855) και με τη Melolontha naxiana (Reitter, 1887). Το είδος αυτό το συναντούμε κυρίως στην Τουρκία, όπου αναφέρονται και ζημιές στις φυτείες φουντουκόδεντρων προκαλούμενες από την Melolontha albida.[8] Στην Ελλάδα μπορούμε να τη συναντήσουμε στις Κυκλάδες και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
| Melolontha pectoralis | ||
 |
 |
 |
| Εικ.11: Θηλυκό | Εικ.12: Θηλυκό | Εικ.13:Θηλυκό, Pygidium |
Το πλήρες όνομά του είδους αυτού είναι Melolontha melolontha (Megerle, 1812) (Εικ. 11, 12, 13). Είναι σπάνιο είδος και σε μερικά μέρη απειλείται με εξαφάνιση. Η προνύμφη για την ανάπτυξη θέλει σχετικά υγρό έδαφος. Τα θηλυκά αναγνωρίζονται εύκολα, γιατί το Pygidium είναι χωρίς προέκταση (Εικ.12, 13). Στα αρσενικά η προέκταση του Pygidium μοιάζει πολύ με αυτήν της Melolontha melolontha, είναι όμως πιο ασθενής. Οι πιο δυτικές αναφορές είναι από τη Γαλλία, οι πιο ανατολικές προέρχονται από τη Νότια Ρωσία. Δεν υπάρχουν αναφορές από την Ουκρανία, τη Βουλγαρία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Ελβετία.[5]
Πηγές
H. Freude, K. W. Harde, G. A. Lohse: Die Käfer Mitteleuropas, Bd. 8. Goecke&Evers Krefeld 1969
Adolf Horion: Faunistik der mitteleuropäischen Käfer, Bd. XII. Überlingen-Bodensee 1974
Zipcode, είδη του γένους Melolontha
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του γένουςMelolontha'
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Melolontha albida
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Melolontha melolontha
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Melolontha pectoralis
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Melolontha taygetana
Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Melolontha hippocastani
Willy Kükenthal,Erwin Schimitschek "Pflanzen-, Vorrats- und Materialschädlinge" in Handbuch der Zoologie, IV. Band, Walter de Gruyter, Berlin-New York 1973 S. 24
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
