.
Ο Μεγαλόδων (επιστημονική ονομασία Carcharodon Megalodon - Καρχαρόδων ο μεγαλόδων) είναι ένα εξαφανισμένο είδος καρχαρία που έζησε 28 με 1,5 εκατομμύρια χρόνια πριν, στο Καινοζωϊκό αιώνα. Όσον αφορά την ταξινόμησή του, αυτό είναι ένα θέμα έντονης συζήτησης με δύο κύριες ερμηνίες, η μια ότι ανήκει στην οικογένεια Λαμνίδες και η άλλη ότι ανήκει στην οικογένεια Οτοδοντίδες.[1] Στην βιβλιογραφία τον αναφέρει ως C. megalodon.
Ο Μεγαλόδων θεωρείται ως ένα από τα πιο μεγάλα και δυνατά σαρκοφάγα στην ιστορία των σπονδυλωτών.[2] Έφτανε σε μήκος μεγαλύτερο των 16 μέτρων[1] και βάρος από 30 έως 100 τόνους, ανάλογα με το μήκος του και βρισκόταν σε όλο τον κόσμο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο μεγαλόδων θα έμοιαζε πολύ με το μεγάλο λευκό καρχαρία. Ο μεγαλόδων θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα ψάρια που εμφανίστηκαν και ο μεγαλύτερος καρχαρίας που έζησε ποτέ.
| Μεγαλόδοντας Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: 28–1.5Ma |
||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Carcharodon megalodon (Καρχαρόδων ο μεγαλόδων) Agassiz, 1843 |
Απολιθώματα
Ο μεγαλόδοντας εκπροσωπείται στα απολιθώματα κυρίως από τα δόντια και τη σπονδυλική στήλη. Όπως συμβαίνει με όλους τους άλλους καρχαρίες, ο σκελετός μεγαλόδοντα αποτελείται από χόνδρο και όχι από οστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν ως επί το πλείστον κακοδιατηρημένα απολιθώματα.
Απολιθωμένα δόντια
Τα πιο κοινά απολιθώματα του μεγαλόδοντα είναι τα δόντια του. Τα διαγνωστικά χαρακτηριστικά των δοντιών του μεγαλόδοντα περιλαμβάνουν: τριγωνικό σχήμα,[1] στιβαρή δομή, μεγάλο μέγεθος,[1] καλή διαχώρηση και ορατή κόψη σχήματος V.[1] Τα δόντια του Μεγαλόδοντα μπορούν να φτάσουν πάνω από 180 χιλιοστά σε ύψος ή διαγώνιο μήκος, και είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος από τα γνωστά είδη καρχαριών.[3]
Σαγόνια μεγαλόδοντα
Δόντι μεγαλόδοντα με μήκος πάνω από 17 εκατοστά
Απολιθωμένοι σπόνδυλοι
Απολιθώματα των σπονδύλων του μεγαλόδοντα έχουν επίσης κατά καιρούς βρεθεί. Το πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι μια μερικώς διατηρημένη αλλά συνδεδεμένη σπονδυλική στήλη ενός και μόνο δείγματος Μεγαλόδοντα, που ανασκάφθηκε στη λεκάνη της Αμβέρσα, στο Βέλγιο από τον Μ. Leriche το 1926. Αυτό το δείγμα αποτελείται από 150 σπόνδυλους, με τον μεγαλύτερο να είναι 155 χιλιοστά σε διάμετρο. Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι σημαντικά μεγαλύτεροι σπόνδυλοι μπορούν να αναμένονται από τον μεγαλόδοντα. Είναι ενδιαφέρον ότι, μια μερικώς διατηρημένη, αλλά συνδεδμένη σπονδυλική στήλη άλλου μεγαλόδοντα ανασκάφθηκε από πηλό γκραμ, στη Δανία, στο Bendix-Almgeen το 1983. Αυτό το δείγμα περιλαμβάνει 20 σπονδύλους, με τον μεγαλύτερο να είναι περίπου 230 mm.[4]
Παλαιοικολογικές εκτιμήσεις
Εύρος και ενδιαιτήματα
Σπόνδυλος φάλαινας δαγκωμένος από Μεγαλόδοντα
Οι καρχαρίες, ιδίως τα μεγάλα είδη, είναι ιδιαίτερα κινητικοί οργανισμοί με μια πολύπλοκη ιστορία ζωής και ευρεία διανομή.[1] Τα αρχεία απολιθωμάτων του Μεγαλόδοντα δείχνουν ότι ήταν κοσμοπολίτικο είδος,[3] και εμφανιζόταν συνήθως σε υποτροπικά και εύκρατα γεωγραφικά πλάτη. Πριν από το σχηματισμό του Ισθμού του Παναμά, οι θάλασσες ήταν σχετικά πιο ζεστές.[5] Αυτό καθιστούσε δυνατό για τα είδη να ζουν σε όλους τους ωκεανούς του κόσμου.
Ο Μεγαλόδοντας είχε αρκετή ευελιξία συμπεριφοράς για να κατοικήσει σε ένα ευρύ φάσμα θαλασσίων περιβαλλόντων (π.χ. παράκτια αβαθή νερά,[6] ελώδεις παράκτιες λιμνοθάλασσες, [6]και υπεράκτια βαθιά νερά[3]), και παρουσίασε ένα μεταβατικό τρόπο ζωής.[6] Οι ενήλικες μεγαλόδοντες δεν ήταν άφθονοι σε περιβάλλοντα ρηχών νερών,[6] και ως επί το πλείστον καραδοκούσαν μακριά από την ακτή. Ο μεγαλόδοντας μπορεί να μετακινηθεί μεταξύ των παράκτιων και θαλάσσιων υδάτων, ιδιαίτερα σε διάφορα στάδια του κύκλου ζωής του.
Σχέση με την λεία
Οι καρχαρίες είναι γενικά ευκαιριακοί θηρευτές. Ωστόσο, οι επιστήμονες προτείνουν ότι ο μεγαλόδων ήταν «αναμφισβήτητα το πιο τρομερό σαρκοφάγο που έχει υπάρξει ποτέ».[2] Το μεγάλο του μέγεθος,[2] η ικανότητα να κολυμπάει με υψηλή ταχύτητα, και τα ισχυρά σαγόνια σε συνδυασμό με την τρομερή ικανότητα να σκοτώνει[2] τον έκανε ένα υπεραρπακτικό ζώο με την ικανότητα να καταναλώνει ένα ευρύ φάσμα πανίδας.
Μεγαλόδοντας που κυνηγάει ευμπαλενίδες
Τα ορυκτά στοιχεία δείχνουν ότι ο μεγαλόδων επιτιθόταν κατά των κητωδών (δηλαδή, τα δελφίνια, μικρές φάλαινες, (συμπεριλαμβανομένης των κητοθηρρίδων, squalodontids,[6] και Odobenocetops[7]) και μεγάλες φάλαινες,[8] (συμπεριλαμβανομένων της φάλαινας φυσητήρας,[9] της καμποροφάλαινας[10] και τις μπαλενόφτερες[11]), πτερυγιόποδα,[12] φώκαινες, σειρηνοειδή[13] και γιγάντιες θαλάσσιες χελώνες.
Τα θαλάσσια θηλαστικά ήταν τακτικοί στόχοι για το μεγαλόδοντα. Πολλά οστά φαλαινών έχουν βρεθεί με σαφείς ενδείξεις από μεγάλες δαγκωματιές (βαθιές χαρακιές) που έγιναν από τα δόντια που ταιριάζουν με αυτά του μεγαλόδοντα και διάφορες ανασκαφές έχουν αποκαλύψει δόντια μεγαλόδοντα να βρίσκονται κοντά σε φαγωμένα κουφάρια φαλαινών και μερικές φορές σε άμεση συσχέτιση με αυτά.[2] Τα απολιθώματα που δείχνουν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του μεγαλόδοντα και πτερυγιόποδων υπάρχουν επίσης. Σε μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση, ένα δόντι μεγαλόδοντα μήκους 127 χιλιοστών βρέθηκε πολύ κοντά σε ένα δαγκωμένο κόκκαλο θαλάσσιου λέοντα.[12]
Οι μεγαλόδοντες αντιμετωπίζαν ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια της ύπαρξής τους.[14] Ωστόσο, ο μεγαλόδοντας, όντας στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας,[15] ενδέχεται να είχε μεγάλο αντίκτυπο στη διάρθρωση των θαλάσσιων κοινοτήτων.[16] Τα απολιθώματα δείχνουν ένα συσχετισμό ανάμεσα στην εμφάνιση του Μεγαλόδοντα και την εκτεταμένη διαφοροποίηση των κητοειδών σε όλο τον κόσμο.[14] Νεαροί μεγαλόδοντες προτιμούσαν περιοχές όπου τα μικρά κητώδη ήταν άφθονα, ενώ οι ενήλικοι μεγαλόδοντες περιοχές όπου τα μεγάλα κητώδη ήταν άφθονα. Τέτοιες προτιμήσεις μπορεί να αναπτύχθηκαν λίγο μετά την εμφάνισή του στο Ολιγόκαινο. Επιπλέον, ο μεγαλόδοντας ήταν σύγχρονος με αρπακτικά οδοντοκήτη (και ιδιαίτερα τον αρπακτικό φυσητήρα και squalodontids), τα οποία είναι επίσης πιθανό να ήταν κορυφαίοι κυνηγοί της εποχής,[14] και παρείχαν τον ανταγωνισμό.[17] Σε απάντηση στον ανταγωνισμό από τους γιγαντιαίους καρχαρίες, τα οδοντοκήτη μπορεί να εξέλιξαν κάποιες αμυντικές προσαρμογές. Ορισμένα αρπακτικά είδη που έγιναν αγέλες,[18] και ορισμένα είδη ανέπτυξαν γιγαντιαία μεγέθη, όπως το Livyatan melvillei.[14][19] Ωστόσο, σημάδια από δαγκώματα στα απολιθώματα οδοντοκητών δείχνουν ότι τα κυνηγούσαν γιγαντιαίοι καρχαρίες.[6][9] Επιπλέον, τα ορυκτά στοιχεία δείχνουν ότι ο μεγαλόδοντας ανέπτυξε την ικανότητα να αντιμετωπίζει μεγάλες φάλαινες. Μέχρι το τέλος του Μειόκαινου, ο αρπακτικός φυσητήρας εξαφανίστηκε από τα απολιθώματα και άφησε ένα οικολογικό κενό.[14]
Όπως και άλλοι καρχαρίες, ο μεγαλόδων επίσης ήταν ψαροφάγος. Τα ορυκτά στοιχεία δείχνουν ότι τα άλλα αξιοσημείωτα είδη των καρχαριών (π.χ. μεγάλοι λευκοί καρχαρίες) ανταποκρίθηκαν στην πίεση του ανταγωνισμού από το μεγαλόδοντα, αποφεύγοντας τις περιοχές που κατοικούνταν από αυτόν. Ο μεγαλόδοντας πιθανό, επίσης, να είχε μια τάση για κανιβαλισμό.[20]
Τεχνικές σίτησης
Οι καρχαρίες χρησιμοποιούν συχνά σύνθετες στρατηγικές κυνηγιού για να νικήσουν μεγάλα θήραμα. Μερικοί παλαιοντολόγοι δείχνουν ότι οι στρατηγικές κυνηγιού του μεγάλου λευκού καρχαρία μπορούν να προσφέρουν στοιχεία για το πώς ο μεγαλόδοντας θα μπορούσε να είχε κυνηγήσει ασυνήθιστα μεγάλο θήραμα (δηλαδή, φάλαινες). Ωστόσο, τα απολιθώματα δείχνουν ότι ο μεγαλόδοντας χρησιμοποιούσε πιο αποτελεσματικές κυνηγετικές στρατηγικές εναντίον ενός μεγαλού θηράματος σε σύγκριση με τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται από τον μεγάλο λευκό καρχαρία.
Παλαιοντολόγοι έχουν πραγματοποίησει μια έρευνα στα απολιθώματα για να προσδιοριστούν τα επιθετικά πρότυπα του μεγαλόδοντα όταν κυνηγούσε. Ένα συγκεκριμένο δείγμα, τα υπολείματα μίας εννιάμετρης προϊστορικής μπαλενοφάλαινας (μίας άγνωστης ταξινομικής τάξης του Μειόκαινου) - έδωσαν την πρώτη ευκαιρία για να αναλύσουν την επιθετική συμπεριφορά του μεγαλόδοντα. Το αρπακτικό επικέντρωσε κατά κύριο λόγο την επίθεσή του στα σκληρή οστεώδη τμήματα (π.χ. ώμους, πτερύγια, θώρακα, σπονδυλική στήλη) του θηράματος, τα οποία οι μεγάλοι λευκοί καρχαρίες γενικά αποφεύγουν. Ο Δρ Bretton Kent εκπόνησε ότι ο μεγαλόδοντας προσπάθησε να συντρίψει τα οστά και να βλάψει ευαίσθητα όργανα (π.χ. καρδιά, πνεύμονες) που βρίσκονται στο θώρακα του θηράματος. Μια τέτοια επίθεση θα είχε ακινητοποιήσει τη λεία, η οποία θα είχε πεθάνει γρήγορα λόγω των τραυματισμών σε αυτά τα ζωτικά όργανα. Τα ευρήματα αυτά επίσης διευκρινίζουν γιατί οι προϊστορικοί καρχαρίας χρειάζονταν πιο ισχυρή οδοντοστοιχία από αυτή του μεγάλου λευκού καρχαρία. Επιπλέον, τα πρότυπα επίθεσης θα μπορούσαν να διαφέρουν για θηράματα διαφορετικών μεγεθών. Απολιθώματα ορισμένων μικρών κητοειδών (π.χ. κητοθηρίων) δείχνουν ότι χτυπήθηκαν με μεγάλη δύναμη από κάτω πριν από τη θανάτωση και την κατανάλωση.
Κατά τη διάρκεια του Πλειόκαινου, πολύ μεγάλα και εξελιγμένα κητώδη εμφανίστηκαν.[21] Ο μεγαλόδοντας προφανώς εξέλιξε περαιτέρω στρατηγικές για το κυνήγι για να αντιμετωπίσει αυτές τις μεγάλες φάλαινες. Πολλά απολιθωμένα οστά πλοήγησης (δηλαδή, τα τμήματα από τα θωρακικά πτερύγια), και του ουραίου σπονδύλου των μεγάλων φαλαινών από την Πλειόκαινο έχουν βρεθεί με δαγκωματιές που προκλήθηκαν από τις επιθέσεις του μεγαλόδοντα. Αυτά τα παλαιοντολογικά στοιχεία δείχνουν ότι ο μεγαλόδων θα προσπαθούσε να ακινητοποιήσει μια μεγάλη φάλαινα ξεσκίζοντάς την ή δαγκώνοντας τις δομές πρόωσης πριν από τη θανάτωση και την κατανάλωση.
Παραπομπές
Pimiento, Catalina; Dana J. Ehret, Bruce J. MacFadden, and Gordon Hubbell (May 10, 2010). «Ancient Nursery Area for the Extinct Giant Shark Megalodon from the Miocene of Panama». PLoS One (Panama: PLoS.org) 5 (5): e10552. doi:10.1371/journal.pone.0010552. PMID 20479893. PMC 2866656. Ανακτήθηκε στις 12 May 2010.
Wroe, S.; Huber, D. R. ; Lowry, M. ; McHenry, C. ; Moreno, K. ; Clausen, P. ; Ferrara, T. L. ; Cunningham, E. ; Dean, M. N. ; Summers, A. P. (2008). «Three-dimensional computer analysis of white shark jaw mechanics: how hard can a great white bite?». Journal of Zoology 276 (4): 336–342. doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00494.x.
Renz, Mark (2002). Megalodon: Hunting the Hunter. PaleoPress. ISBN 0-9719477-0-8.
Bendix-Almgreen, Svend Erik (November 15, 1983). «Carcharodon megalodon from the Upper Miocene of Denmark, with comments on elasmobranch tooth enameloid: coronoi'n». Bulletin of the Geological Society of Denmark (Copenhagen: Geologisk Museum) 32: 1–32. Ανακτήθηκε στις March 2010.
Gillette, Lynett. «Winds of Change». San Diego Natural History Museum. Ανακτήθηκε στις 2009-09-25.
Aguilera O., Augilera E. R. D. (2004). «Giant-toothed White Sharks and Wide-toothed Mako (Lamnidae) from the Venezuela Neogene: Their Role in the Caribbean, Shallow-water Fish Assemblage». Caribbean Journal of Science 40 (3): 362–368.
«Fact File: Odobenocetops». BBC. Ανακτήθηκε στις 2008-03-21.
Morgan, Gary S. (August 1994). «Whither the giant white shark?». Paleontology Topics. Paleontological Research Institution.
«MEGALODON». Fossil Farm Museum Of The Fingerlakes. Ανακτήθηκε στις 2010-07-01.
Σφάλμα στην κλήση του template:cite video: Οι παράμετροι publisher, time, url και title πρέπει να οριστούν. BBC (2006)
Godfrey, Stephen (April 2004). «The Ecphora: Fascinating Fossil Finds» (PDF). Paleontology Topics. Calvert Marine Museum. Ανακτήθηκε στις 21 February 2010.
Kehe, Andy. «Bone Apetite». Ανακτήθηκε στις 17 February 2011.
Godfrey, Stephen (March 2007). «The Ecphora: Shark-Bitten Sea Cow Rib» (PDF). Paleontology Topics. Calvert Marine Museum. Ανακτήθηκε στις 27 March 2010.
Lambert, Olivier; Giovanni Bianucci, Klaas Post, Christian de Muizon, Rodolfo Salas-Gismondi, Mario Urbina and Jelle Reumer (1 July 2010). «The giant bite of a new raptorial sperm whale from the Miocene epoch of Peru». Nature (Peru) 466 (7302): 105–108. doi:10.1038/nature09067. PMID 20596020.
Compagno, Leonard J. V. (May 1989). «Copyright: Alternative life-history styles of cartilaginous fishes in time and space». Environmental Biology of Fishes 28: 33–75. doi:10.1007/BF00751027
Ferretti, Francesco; Boris Worm, Gregory L. Britten, Michael R. Heithaus, and Heike K. Lotze1 (August 2010). «Patterns and ecosystem consequences of shark declines in the ocean». Ecology Letters (Blackwell Publishing Ltd) 13 (8): 1055–1071. doi:10.1111/j.1461-0248.2010.01489.x. PMID 20528897. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 October 2010. Ανακτήθηκε στις 19 February 2011.
«New Leviathan Whale Was Prehistoric "Jaws"?». National Geographic Daily News (Peru: National Geographic). 30 June 2010.
Bianucci, Giovanni; Walter, Landini (8 Sep 2006). «Killer sperm whale: a new basal physeteroid (Mammalia, Cetacea) from the Late Miocene of Italy». Zoological Journal of the Linnean Society 148 (1): 103–131. doi:10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x
«Ancient monster whale more fearsome than Moby Dick». NewScientist. Ανακτήθηκε στις 2010-06-30.
Tanke, Darren; Currie, Philip (December 1998). Head-Biting Behaviour in Theropod Dinosaurs: Paleopathological Evidence. Gaia 15, σελ. 168. ISSN 0871-5424. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2006-01-11.
Deméré, Thomas A.; Berta, Annalisa; McGowen, Michael R. (2005). «The taxonomic and evolutionary history of fossil and modern balaenopteroid mysticetes». Journal of Mammalian Evolution 12 (1/2): 99–143. doi:10.1007/s10914-005-6944-3.
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα megalodon της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
