.
Ο λούτσος (Esox lucius) ο οποίος ονομάζεται αλλιώς και καρχαρίας του γλυκού νερού ή τούρνα ή λαυράκι των ποταμών είναι ένα ψάρι της οικογένειας των Εσοκιδών (Esocidae) που ζει στα γλυκά νερά της Ευρώπης.
Esox lucius
Περιβάλλον και κατανομή
| Λούτσος | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Esox Lucius |
Ο λούτσος είναι ευρύτατα κατανεμημένος στην Ευρώπη. Τον συναντούμε σε σχεδόν όλη τη Μεγάλη Βρετανία. Στην υπόλοιπη Ευρώπη έχει ευρεία κατανομή εκτός από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα δε, συναντάται βορειοανατολικά στις μεγάλες λίμνες (Βιστωνίδα, Κερκίνη) και βορειοδυτικά στις λίμνες Βεγορίτιδα, Πετρών, Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα.
Το φυσικό του περιβάλλον είναι οι λίμνες και τα ποτάμια με πλούσια υποβρύχια βλάστηση και θερμοκρασία νερού γύρω στους 16-20 βαθμούς Κελσίου.Προτιμά τα αργοκίνητα νερά όπου αναπτύσσονται τα φύκια. Η άφθονη υποβρύχια βλάστηση του επιτρέπει να μη γίνεται αντιληπτός και να αιφνιδιάζει εύκολα τα θύματά του.
Περιγραφή
Ο λούτσος είναι μεγαλόσωμος, με μήκος ως και 2 μέτρα για τα θηλυκά, με τα αρσενικά μικρότερα, και βάρος 10-21 κιλά για τα θηλυκά και ως 10 για τα αρσενικά. Το χρώμα κυμαίνεται ανάμεσα σε διάφορες αποχρώσεις του πράσινου, του κίτρινου ή του καφετί, ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Τα άτομα που ζουν στα πιο καθαρά νερά έχουν και τους πιο ζωηρούς χρωματισμούς. Το σώμα του είναι μακρόστενο και επίμηκες, το κεφάλι μεγάλο, αλλά το μυαλό του δε ζυγίζει ούτε το 1/1000 του βάρους του. Το ραχιαίο του, όπως και το πρωκτικό του πτερύγιο βρίσκονται στο πίσω μέρος του σώματός του, διευκολύνοντας το λούτσο να πλησιάζει τα θύματά του χωρίς να ταράζει την επιφάνεια του νερού. Τα δύο πτερύγια που βρίσκονται στη μέση του σώματός του, του επιτρέπουνε να αλλάζει γρήγορα κατεύθυνση, σε περίπτωση που ξεφύγει το θύμα.Τα μάτια, τοποθετημένα στα πλάγια του κεφαλιού, είναι κατάλληλα για κυνήγι, με περισκοπική όραση. Το στόμα του είναι επίμηκες, πλατύ σαν σχισμή και μεγάλο με πολλά και δυνατά δόντια. Είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μην ξεφεύγουν ούτε τα πιο γλιστερά ψάρια. Στην άνω γνάθο τα δόντια είναι πολλά και μικρά, φτάνοντας ως τον ουρανίσκο, κάνοντας τη φυγή του θύματος αδύνατη. Τα δόντια της κάτω γνάθου είναι ίσια, μακρυά και κοφτερά,και δεν αναπτύσσονται προς τα πίσω, συγκρατώντας το θύμα. Τα κάτω δόντια καρφώνουν το θύμα, ενώ τα πάνω εμποδίζουν τη διαφυγή.
Διατροφή
Λούτσος σε ενυδρείο στη Φινλανδία.
Η διατροφή του λούτσου είναι ποικίλη, και ο ίδιος είναι τόσο λαίμαργος, ώστε δίνει την εντύπωση ότι σκοτώνει πολύ περισσότερα ψάρια από ότι ο ίδιος μπορεί να φάει. Τα νεαρά άτομα τρέφονται με νύμφες εντόμων και με άλλα ασπόνδυλα, τα ενήλικα όμως έχουνε πολύ πιο διευρυμένο διαιτολόγιο. Μπορούν να φάνε μικρά και μεγάλα ψάρια, νερόκοτες, αγριόπαπιες, βατράχους, τρίτωνες, σαλαμάνδρες, υδρόβια θηλαστικά, ακόμα και νεαρά άτομα του ίδιου είδους. Περιμένει υπομονετικά, ξαπλωμένος στο βυθό, περιμένοντας το θύμα να εμφανιστεί. Έχει πολύ δυνατή όραση και ικανότητα να εντοπίζει το θύμα από 10 μέτρα μακρυά. Μόλις το θύμα πλησιάσει, ο λούτσος πετάγεται αστραπιαία και το πιάνει. Αν αποτύχει, στρίβει ταχύτατα και ξαναορμάει, αλλά τις περισσότερες φορές το θύμα ξεφεύγει. Μπορεί να καταπιεί οτιδήποτε χωράει στο στόμα του εκτός από αγκαθερά, τα οποία με τα αγκάθια τους του προκαλούν σοβαρές εσωτερικές βλάβες. Αφού σκοτώσει το θύμα, ο λούτσος το καταπίνει ξεκινώντας πάντα από το κεφάλι. Η χώνευση διαρκεί ως και 5 μέρες. Το στομάχι του λούτσου, επειδή καταπίνει ολόκληρο το θύμα εκκρίνει πολύ ισχυρά οξέα, τα οποία διασπούν ακόμα και μέταλλο.
Πολλές φορές ο λούτσος ανεβαίνει στα ποτάμια και προκαλεί μεγάλες καταστροφές στους σολομούς. Αυτό διαπίστωσε και ο δρ Foch στην Αγγλία, ο οποίος ανέλυσε το περιεχόμενο των στομαχιών από 395 λούτσους και το 89% των θηραμάτων ήταν σολομοί.
Ο λούτσος επίσης προκαλεί ανυπολόγιστες ζημιές στα ιχθυοτροφεία, τόσο που οι ιχθυοτρόφοι τον κατηγορούν ότι σκοτώνει για γούστο. Φυσικά αυτό δεν αληθεύει, διότι ο λούτσος σκοτώνει όσο χρειάζεται για να φάει. Στη φύση σίγουρα βοηθάει στον έλεγχο των πληθυσμών στα κοπάδια των ψαριών, αλλά στις ιχθυοκαλλιέργειες προκαλεί πολλές ζημιές.
Συγγενικά είδη και κατάσταση
Στη φύση ο λούτσος διατηρείται σε σταθερούς πληθυσμούς. Έχει λίγους φυσικούς εχθρούς και οι μόνοι θηρευτές που ασκούν έλεγχο στους πληθυσμούς είναι ο άνθρωπος αλλά και ο ίδιος ο λούτσος με την κανιβαλιστική συμπεριφορά του.
Στο γένος Έσοξ επίσης ανήκουν και ο αμερικανικός λούτσος (Esox americanus), o Esox muskellnunge, o Esox masquinongy και ο Esox niger που ζουν στη Βόρεια Αμερική, καθώς και ο σοβιετικός λούτσος (Esox reicherti) που ζει στη Ρωσία.
Συνηθειες και αναπαραγωγή
Το πανίσχυρο κεφάλι του λούτσου με τα πολλά δόντια είναι σίγουρα αποτελεσματικό για τη σύλληψη ψαριών.
Ο λούτσος συνήθως γεννάει το Μάρτιο ή τον Απρίλιο. Ο αριθμός των αυγών που θα γεννήσει το θηλυκό κυμαίνεται από 40.000 ως 500.000. Όσο μεγαλύτερο σε ηλικία είναι το ψάρι, τόσο περισσότερα αυγά θα κάνει. Τα αυγά εναποτίθενται στο βυθό της λίμνης ή του ρυακιού στο οποίο ζει το ψάρι, και σε 2-3 εβδομάδες βγαίνουν οι μικροί λούτσοι, οι οποίοι τρέφονται από το λεκιθικό σάκο για 10 μέρες και ύστερα είναι έτοιμοι να κυνηγήσουν. Οι νεαροί λούτσοι είναι σεξουαλικά ώριμοι σε ηλικία 2 ετών. Στη φύση, ελεύθερος ο λούτσος μπορεί να ζήσει ως και 10 χρόνια.
Λούτσος και άνθρωπος
Από την αρχαιότητα, ιδίως στους βόρειους λαούς, ο λούτσος είχε γίνει γνωστός όχι μόνο για την αδηφαγία του, αλλά και για το νόστιμο κρέας του. Κατά το Μεσαίωνα ήταν πολύ αγαπητό έδεσμα στα τραπέζια των αρχόντων και συχνά εκτρεφόταν στις τάφρους γύρω από τα κάστρα και το ψάρεμά του ήταν δημοφιλές άθλημα.
Στη σημερινή εποχή ο λούτσος ιχθυεύεται ανελέητα από τους ανθρώπους. Τον κυνηγούν οι ιχθυοτρόφοι, διότι τρώει τους σολομούς και τις πέστροφες, τον κυνηγούν οι αγρότες διότι επιτίθεται σε χήνες και σε πάπιες, και οι ψαράδες τον αναζητούν μανιωδώς διότι θεωρείται μεγάλο έπαθλο επειδή έχει εξαιρετικά νόστιμο κρέας. Ευτυχώς, οι πολλές γεννήσεις αντισταθμίζουν τους θανάτους και έτσι ο πληθυσμός των λούτσων παραμένει σταθερός.
Βιβλιογραφία
Dr Felix Rodriguez de la Fuente, "Ο θαυμαστός κόσμος των ζώων", εκδ. Χ. Τεγόπουλος-Ν. Νίκας, τόμος 4ος, κεφ. 69, σελ. 319-320
"Wildelife Fact-File", φάκελος 4, καρτέλα 20, ISBN 1-886614-03-2
Fabian Cassan "Άτλας των επιστημών", τόμος 17ος, κεφ. "Η ζωή στο νερό",σελ. 82, ISBN 978-960-475-084-9
Matteo Fagglia "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια των παιδιών", τόμος 1ος, σελ. 119, ISBN 978-960-6782-63-3
Dominique Korach "Filomathix", εκδ. Πεδίο, κεφ. "Τα ψάρια", σελ. 28, ISBN 978-960-475-084-9
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
