.
Ο Φαέθων με λευκή ουρά είναι θαλάσσιο πελαγικό πτηνό της οικογενείας των Φαεθοντιδών, που απαντά στις τροπικές θάλασσες των τριών μεγάλων ωκεανών της υφηλίου. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Phaethon lepturus και περιλαμβάνει 6 υποείδη.[2][3]
Ο φαέθων με λευκή ουρά αποτελεί ένα από τα τρία είδη του γένους Φαέθων, κομψών σε εμφάνιση πελαγικών πτηνών που περιπλανώνται στις τροπικές θάλασσες των μεγάλων ωκεανών και έρχονται στην στεριά μόνο για να φωλιάσουν. Είναι το μικρότερο σε μέγεθος από τα τρία είδη φαεθόντων, πιθανόν όμως, το πιο όμορφο.
| Φαέθων με λευκή ουρά | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||
|
Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1) |
||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Phaethon lepturus (Φαέθων ο λέπτουρος) Daudin, 1802 |
||||||||||||||
| Υποείδη | ||||||||||||||
|
Phaethon lepturus ascensionis |
||||||||||||||
Κύρια διαγνωστικά στοιχεία
Όχι κόκκινο ράμφος, ουρά με λευκά επιμηκυσμένα κεντρικά πηδαλιώδη φτερά
Σχετικά μικρό μέγεθος
Τάση πληθυσμού
Σταθερή ↓ [4]
Ονοματολογία
Κύριο λήμμα: Φαέθων (πτηνό)
Ο λατινικός όρος lepturus στην επιστημονική ονομασία του είδους έχει ελληνική προέλευση, «λέπτουρος», με σαφή σημασία και συσχετισμό. Ο όρος περιλαμβάνει ολόκληρη την ουρά και όχι κάποιο εξάρτημά της, όπως συμβαίνει με τα κεντρικά πηδαλιώδη φτερά της ουράς των άλλων δύο ειδών.
Η γενική αγγλική ονομασία για τα 3 μέλη του γένους είναι tropicbirds «πουλιά των τροπικών», με σαφή αναφορά στα -μεσαία- γεωγραφικά πλάτη όπου απαντούν. Στην παλαιά βιβλιογραφία κατονομάζονται ως boatswains «λοστρόμοι», λόγω των δυνατών σφυριγμάτων που αρθρώνουν. [5] Η ονομασία White-tailed tropicbird για το είδος έχει την ίδια αναφορά με την λατινική, από όπου προήλθε και η ελληνική ονομασία..
Συστηματική Ταξινομική
Κύριο λήμμα: Φαέθων (πτηνό)
Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο ζωολόγο Φρανσουά Ντωντέν (François Marie Daudin, 1774-1804, από τον Μαυρίκιο, το 1802, ως Phaeton (sic) lepturus. [6][7]
Γεωγραφική κατανομή υποειδών
Ο φαέθων με λευκή ουρά περιπλανιέται στις θερμές, τροπικές θάλασσες των τριών μεγάλων ωκεανών της Γης, ενώ εμφανίζονται και αναπαραγωγικοί πληθυσμοί στην περιοχή της Καραϊβικής. Προτιμάει τα νερά που η θερμοκρασία τους δεν ξεπερνάει τους 22° C.
Στον Ειρηνικό, απαντά από τα δυτικά (Αυστραλία, Πολυνησία) μέχρι τα ανατολικοκεντρικά, ενώ φαίνεται να απουσιάζει από τα ανατολικά προς τις ακτές της Αμερικής. Στον Ινδικό βρίσκεται από τις ακτές της Αφρικής στα δυτικά, μέχρι τις ινδικές ακτές στα βόρεια και την Ινδονησία στα ανατολικά. Στον Ατλαντικό, τέλος είναι διακριτοί δύο πληθυσμοί, ένας στις τροπικές περιοχές που συνδέουν τις ακτές της Βραζιλίας στα δυτικά, με τον Κόλπο της Γουινέας στα ανατολικά και, ένας στην περιοχή της ΚαραΙβικής και των ακτών της ΒΑ. Νότιας Αμερικής.
Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί, μεταξύ άλλων, από τα ανοιχτά στο Μπενίν, τη Ακτή Ελεφαντοστού και την Λιβερία, τον Παναμά, την Νέα Ζηλανδία και το Τιμόρ-Λέστε.
| Αρ. | Υποείδος | Περιοχές αναπαραγωγής (επιδημητικό ή/και καλοκαιρινός επισκέπτης) | Περιοχές μετακίνησης ή/και διαχείμασης | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Phaethon lepturus ascensionis | Κ και Ν Ατλαντικός | ||
| 2 | Phaethon lepturus catesbyi | Δυτικές Ινδίες, Μπαχάμες, Βερμούδα | Διαθέτει πορτοκαλί (όχι κίτρινο) ράμφος, μικρότερες λευκές άκρες στις πτέρυγες, διαφορετική φωνή από τα υπόλοιπα υποείδη και λιγότερο στικτά νεαρά άτομα | |
| 3 | Phaethon lepturus dorotheae | Ειρηνικός από Μικρονησία και Νέα Καληδονία, ανατολικά προς ΝΚ Ειρηνικό και βόρεια μέχρι τη Χαβάη | ||
| 4 | Phaethon lepturus europae | Δ Ινδικός (νήσος Ευρώπη) | Έχει μικρότερο μέγεθος από τα άλλα υποείδη και έχει προταθεί ως ξεχωριστό είδος | |
| 5 | Phaethon lepturus fulvus | Α Ινδικός (Νήσος Χριστουγέννων) | ||
| 6 | Phaethon lepturus lepturus | Δ και Κ Ινδικός (νησιά Μασκαρέν (Mascarene), Σεϋχέλλες, Ανταμάν) |
Πηγές: [8][9][10]
Μορφολογία
Ο φαέθων με λευκή ουρά είναι, ίσως, το πιο κομψό από τα τρία είδη φαέθοντα
Όπως όλα τα μέλη της οικογένειας, οι φαέθοντες με λευκή ουρά είναι όμορφα, κομψά πτηνά των τροπικών θαλασσών, που χαρακτηρίζονται από τα επιμηκυσμένα κεντρικά πηδαλιώδη φτερά της ουράς. Το χρώμα τους, όπως στον φαέθοντα με κόκκινο ράμφος είναι λευκό και το μήκος τους φθάνει και, σε μερικές περιπτώσεις, ξεπερνάει το συνολικό μήκος σώματος του πτηνού. Τα φτερά αυτά φθείρονται σχετικά γρήγορα και αντικαθίστανται. Το πτέρωμα των ενηλίκων ατόμων είναι χιονόλευκο στο κάτω μέρος, ενώ το πάνω μέρος του σώματος είναι επίσης λευκό, αλλά έχει μεγάλες μαύρες μπάρες, που φθάνουν μέχρι την περιοχή των ώμων και το ουροπύγιο. Επίσης, διακρίνεται μαύρη ημισεληνοειδής ταινία σε κάθε πλευρά του προσώπου, από την περιοχή των οφθαλμών μέχρι τον τράχηλο. Τα άκρα των πτερύγων στην περιοχή των πρωτευόντων ερετικών φτερών εμφανίζουν λεπτές, μαύρες περιοχές, κάνοντας αντίθεση με την υπόλοιπη λευκή πτέρυγα.
Το ράμφος είναι μεγάλο, οξύληκτο, καμπυλωτό προς τα κάτω, με κίτρινο χρώμα, αν και υπάρχουν αρκετά άτομα με πορτοκαλί ή γκρίζα ράμφη. Οι ταρσοί είναι λευκοπράσινοι, τα πόδια είναι μαύρα, ενώ τα τέσσερα δάκτυλα των ποδιών είναι συνδεδεμένα με μεμβράνη και, τοποθετημένα πολύ πίσω στο σώμα, καθιστώντας δύσκολο έως αδύνατο το περπάτημα, πολλές φορές μάλιστα, τα πουλιά αναγκάζονται να σέρνονται με την κοιλιά. Η ίριδα είναι σκούρα καφέ.
Στο είδος δεν εμφανίζεται κάποιος ιδιαίτερος φυλετικός διμορφισμός, ωστόσο, τα νεαρά άτομα διαφέρουν από τους ενήλικες, επειδή δεν διαθέτουν τα επιμηκυσμένα φτερά της ουράς, το ράμφος τους είναι κτρινοπράσινο και έχουν ελαφρά ραβδωτή ράχη.
Στις περιοχές όπου υπάρχει αλληλεπικάλυψη με τις περιοχές του φαέθοντα με κόκκινη ουρά, τα δύο είδη ξεχωρίζουν από το χρώμα της ουράς, αν και αυτή δεν είναι άμεσα ορατή από κάποια απόσταση. Επίσης, το χρώμα του ράμφους είναι καλό διαγνωστικό στοιχείο. Σε κάθε περίπτωση όμως το μέγεθος του φαέθοντα με λευκή ουρά είναι μικρότερο από εκείνο των άλλων δύο ειδών.
Βιομετρικά στοιχεία
Μήκος σώματος (χωρίς τα κεντρικά πηδαλιώδη): 37 έως 38 εκατοστά
Μήκος ουράς μαζί με τα κεντρικά πηδαλιώδη: 33 έως 45 εκατοστά
Άνοιγμα πτερύγων: 90 έως 95 εκατοστά
Βάρος: 220-410 γραμμάρια
Τροφή
Κύριο λήμμα: Φαέθων (πτηνό)
Ηθολογία
Όπως όλοι οι φαέθοντες, ο φαέθων με λευκή ουρά είναι έντονα πελαγικό (pelagic) πτηνό, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην ανοικτή θάλασσα, όπου τρέφεται και αναπαύεται, ενώ πολλές φορές έχει παρατηρηθεί να ακολουθεί τα πλοία.
Αναπαραγωγή
Κύριο λήμμα: Φαέθων (πτηνό)
Φαέθων με λευκή ουρά, στην φωλιά του (υποείδος P. l. lepturus)
Ο φαέθων με λευκή ουρά δεν έχει σταθερό, ετήσιο αναπαραγωγικό κύκλο, αλλά ωοτοκεί ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και την διαθεσιμότητα των θέσεων φωλιάσματος. Έχει την δυνατότητα να αναπαραχθεί 10 μήνες μετά την τελευταία επιτυχημένη αναπαραγωγική προσπάθεια και, 5 μήνες μετά την τελευταία αποτυχημένη.
Απειλές
Κύριο λήμμα: Φαέθων (πτηνό)
Κατάσταση πληθυσμού
Ο φαέθων με λευκή ουρά χωρίς να έχει ιδιαίτερα μεγάλο φάσμα κατανομής και μεγάλους πληθυσμούς, χαρακτηρίζεται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN. Η τάση των πληθυσμών του, ωστόσο εμφανίζεται καθοδική. [11]
Κουλτούρα
Η φιγούρα του φαέθοντος με λευκή ουρά απεικονίζεται στην σημαία της Νήσου των Χριστουγέννων
Σημειώσεις
i. ^ Η κλίση του ουσιαστικού είναι: ο Φαέθων, του Φαέθον-τ-ος [12] και όχι, του Φαέθον-ος, όπως λανθασμένα καταγράφεται σε κάποια συγγράματα, διότι προέρχεται από την μετοχή φαέθων του ρήματος φαέθω (βλ. Ονοματολογία). Αυτό φαίνεται και από την οικογένεια του πτηνού, Φαεθοντίδες και, όχι Φαεθονίδες, όπως θα ήταν στην άλλη περίπτωση.
Παραπομπές
Howard and Moore, p. 89
Howard and Moore, p. 89
http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=174676
http://www.iucnredlist.org/details/full/22696645/0
Green
Howard and Moore, p. 89
http://ibc.lynxeds.com/species/white-tailed-tropicbird-phaethon-lepturus
Howard and Moore, p. 89
http://maps.iucnredlist.org/map.html?id=22696645
http://ibc.lynxeds.com/species/white-tailed-tropicbird-phaethon-lepturus
http://www.iucnredlist.org/details/22696645/0
ΠΛ, 12:661
Πηγές
IUCN. 2014. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.2. Available at: www.iucnredlist.org.
Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
Best, Eldson, Forest Lore of the Maori, 1942
Bourdon, E. et al. (2005) Earliest African neornithine bird: A new species of Prophaethontidae (Aves) from the Paleocene of Morocco. J. Vertebr. Paleontol., 25(1):157-170.
Brazil, M. 2009. Birds of East Asia: eastern China, Taiwan, Korea, Japan, eastern Russia. Christopher Helm, London.
del Hoyo, J.; Elliot, A.; Sargatal, J. 1992. Handbook of the Birds of the World, vol. 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
Ericson, G.P. et al. (2006) Diversification of Neoaves: integration of molecular sequence data and fossils. Biol Lett., 2(4):543–547.
Fain, M.G. & Houde, P. (2004) Parallel radiations in the primary clades of birds. Evolution, 58(11):2558-73.
Fishpool, L. D. C.; Evans, M. I. 2001. Important Bird Areas in Africa and associated islands: priority sites for conservation. Pisces Publications and BirdLife International, Newbury and Cambridge.
Green, J.F. (1887). Ocean Birds. London: R.H. Porter. p. 52.
Guthrie-Smith, H., Sorrow and Joys of a New Zealand. Naturalist, 1936
Hackett, S. et al. (2008) A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History. Science, 320(5884):1763-1768.
Higgins, P. J. : Handbook of Australian, New Zealand & Antarctic Birds, Band 1, Ratites to Ducks, Oxford University Press, Oxford 1990, ISBN 0-19-553068-3
Lee, D. S.; Walsh-McGehe, M. 2000. Population estimates, conservation concerns and management of Tropicbirds in the western Atlantic. Caribbean Journal of Science 36: 267-279
Mayr, G. (2003) The phylogenetic affinities of the Shoebill (Balaeniceps rex). Journal für Ornithologie, 144(2):157-175.
Naish, D. (2012). "Birds." Pp. 379-423 in Brett-Surman, M.K., Holtz, T.R., and Farlow, J. O. (eds.), The Complete Dinosaur (Second Edition). Indiana University Press (Bloomington & Indianapolis).
Schreiber, E.A. (1991). Forshaw, Joseph, ed. Encyclopaedia of Animals: Birds. London: Merehurst Press. p. 63. ISBN 1-85391-186-0.
Valpy, Francis Edwad Jackson. An Etymological Dictionary of the Latin Language
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
