.
Το ενδοκρινές σύστημα είναι το σύστημα οργάνων ενός οργανισμού που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο μίας πληθώρας λειτουργιών του οργανισμού, όπως είναι ο έλεγχος της αναπαραγωγής, του μεταβολισμού, της σύστασης των εξωκυτταρικών υγρών κλπ. Γενικά το ενδοκρινές σύστημα παίζει κυρίαρχο ρόλο στην διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού, δηλαδή στην διατήρηση της σταθερότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος του οργανισμού. Ο έλεγχος των διαφόρων λειτουργιών πραγματοποιείται με έκκριση κατάλληλων ορμονών από ειδικά όργανα που λέγονται ενδοκρινείς αδένες. Οι κύριοι ενδοκρινείς αδένες του σώματος είναι η υπόφυση, ο θυρεοειδής, οι παραθυρεοειδής, το πάγκρεας, τα επινεφρίδια και οι γονάδες (Όρχεις (στο γεννητικό σύστημα των αντρών) και Ωοθήκες ή Ωαγωγοί (στο γεννητικό σύστημα των γυναικών).
1&2 υπόφυση, 3 θυρεοειδής αδένας, 4. Θύμος, 5. επινεφρίδια, 6. πάγκρεας, 7 ωοθήκες, 8. γονάδες
Για την έκκριση των ορμονών το ενδοκρινές σύστημα συνεργάζεται με το νευρικό σύστημα. Με την εμφάνιση κατάλληλου ερεθίσματος, το νευρικό σύστημα δίνει εντολή στο ενδοκρινές να εκκρίνει την κατάλληλη ορμόνη. Η απελευθέρωση των ορμονών μπορεί να είναι συνεχής, περιοδική ή κατά κύματα. Περίπτωση περιοδικής έκκρισης ορμονών είναι οι ορμόνες του αναπαραγωγικού συστήματος.
Ο έλεγχος του ενδοκρινούς συστήματος πραγματοποιείται με τον μηχανισμό της αρνητικής ανάδρασης. Με αυτό τον μηχανισμό η αύξηση της συγκέντρωσης της εκκρινόμενης ορμόνης αναστέλλει την περαιτέρω έκκρισή της. Ο μηχανισμός αυτός διακρίνεται σε σύστημα άμεσης ρύθμισης, και σε σύστημα έμμεσης ρύθμισης.
Ορμόνες του ενδοκρινούς συστήματος
Ορμόνες της υπόφυσης
Η υπόφυση είναι ένας ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται στον εγκέφαλο και εκκρίνει εννέα διαφορετικές ορμόνες. Η υπόφυση χωρίζεται σε νευροϋπόφυση και αδενοϋπόφυση. Συνήθως υπάρχει και μία ενδιάμεση περιοχή που λέγεται διάμεσος λοβός ή διάμεση μοίρα. Από την αδενοϋπόφυση εκκρίνονται οι ορμόνες: θυρεοτρόπος ορμόνη που ελέγχει τον θυρεοειδή αδένα, καρτικοτρόπος ορμόνη που ελέγχει τα επινεφρίδια, αυξητική ορμόνη που ελέγχει τα οστά, γαναδοτροπίνες που ελέγχουν τους όρχεις και τις ωοθήκες και προλακτίνη που ελέγχει τους γυναικείους μαστικούς αδένες. Από την νευροϋπόφυση εκκρίνονται οι ορμόνες ωκυτοκίνη, που ελέγχει την μήτρα, και αντιδιουριτική, που ελέγχει τα νεφρά.
Ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ενδοκρινής αδένας που στα θηλαστικά βρίσκεται στον λαιμό. Εκκρίνει τις ορμόνες θυροξίνη και τριωδοθυρονίνη. Αυτές οι ορμόνες επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του σώματος και είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία άλλων ορμονών. Μία από τις κυριότερες επιδράσεις φυσιολογικές επιδράσεις των θυρεοειδών ορμονών είναι η αύξηση του μεταβολισμού και της θερμογένεσης.
Ορμόνες του παραθυρεοειδούς αδένα
Ο παραθυρεοειδής αδένας βρίσκεται στην οπίσθια πλευρά του θυρεοειδή. Εκκρίνει τις ορμόνες παραθορμόνη, που ελέγχει την συγκέντρωση ασβεστίου στο πλάσμα και όταν δρα αυξάνει τις συγκεντρώσεις του, και καλσιτονίνη που είναι ανταγωνιστική της παραθορμόνης και μειώνει την συγκέντρωση του ασβεστίου στο πλάσμα.
Ορμόνες των επινεφριδίων
Τα επινεφρίδια είναι ενδοκρινείς αδένες που βρίσκονται πάνω από τα νεφρά. Τα επινεφρίδια παράγουν γλυκοκορτικοστεροειδείς ορμόνες και τις κατεχολαμίνες αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη. Κυριότερη γλυκοκορτικοστεροειδής ορμόνη είναι η κορτιζόλη που ενισχύει την διαδικασία της γλυκονεογένεσης. Η αδρεναλίνη παίζει ρόλο στην γρήγορη κινητοποίηση των αποθεμάτων ενέργειας του οργανισμού.
Ορμόνες του παγκρέατος
Το πάγκρεας είναι ενδοκρινής αδένας που παράγει τις ορμόνες ινσουλίνη και την ανταγωνιστική της ορμόνη γλουκαγόνο. Η ινσουλίνη εκκρίνεται όταν υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση γλυκόζης στον οργανισμό και βοηθάει στον μεταβολισμό της. Αντίθετα, το γλουκαγόνο εκκρίνεται όταν η συγκέντρωση της γλυκόζης είναι χαμηλή και ο ρόλος του είναι να διεγείρει την αποικοδόμηση του γλυκογόνου στο ήπαρ.
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ενδοκρινικό σύστημα
Πηγές
Moffett - Schauf, Human Physiology, 1993
Berne - Levy, Physiology, 1993
Άνθρωπος, Ανατομία, Φυσιολογία
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
