.
Με τον όρο ειδογένεση περιγράφεται η εξελικτική διαδικασία με την οποία νέα βιολογικά είδη δημιουργούνται από ένα μοναδικό πατρικό είδος. Κατά την ειδογένεση, στα ευκαριωτικά είδη, πραγματοποιείται διαχωρισμός μιας γενετικής δεξαμενής σε δύο ή περισσότερες (βλ. γενετική απομόνωση), καθώς και διαφοροποίηση ενός φαινότυπου σε περισσότερους. Εν γένει μπορεί να ταξινομηθεί σε πολλές κατηγορίες. Με βάση το βαθμό της γεωγραφικής απομόνωσης ενός είδους, διακρίνονται διαφορετικοί τύποι βαθμιαίας ειδογένεσης:
1) Απότομη ειδογένεση
2) Αλλοπάτρια ειδογένεση
3) Συμπάτρια ειδογένεση
4) Παραπάτρια ειδογένεση
Σύγκριση διαφορετικών τύπων ειδογένεσης
Απότομη Ειδογένεση
.
Αποδίδεται είτε σε μεταλλάξεις είτε σε πολυπλοειδία, σύνηθες φαινόμενο στα φυτά
Αλλοπάτρια ειδογένεση
Η αλλοπάτρια ειδογένεση, που είναι ο μοναδικός τύπος που εμφανίζεται στα θηλαστικά και στα πτηνά, βασίζεται στο γεγονός πως όλοι οι πληθυσμοί μιας τάξης δεν βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους αλλά ενδέχεται να είναι γεωγραφικά απομονωμένοι, όπως λόγω φραγμών που οφείλονται στην ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους. Κατά αυτό τον τρόπο, εμποδίζεται η γονιδιακή ροή και επιτρέπεται σε ένα είδος να εξελίσσεται ανεξάρτητα από το πατρικό είδος ώστε βαθμιαία να καταστεί γενετικά διαφοροποιημένο, τόσο ώστε να θεωρηθεί τελικά διαφορετικό είδος. Η διαδικασία αυτή διαφέρει από τη φυλετική εξέλιξη, κατά την οποία δεν έχουμε αύξηση του αριθμού των ειδών. Διακρίνονται δύο τύποι αλλοπάτριας ειδογένεσης: η διχοπάτρια (ή δευτερογενής), κατά την οποία υφίσταται απομόνωση λόγω ενός γεωγραφικού φραγμού μεταξύ όμορων τμημάτων του είδους, και η περιπάτρια, στην οποία η απομόνωση οφείλεται στην εδραίωση ενός ιδρυτικού πληθυσμού πέρα από τα όρια εξάπλωσης του είδους.
Η ειδογένεση χαρακτηρίζεται συμπάτρια όταν ο μηχανισμός της αναπαραγωγικής απομόνωσης προκύπτει μέσα σε έναν παμμικτικό πληθυσμό χωρίς τοπικό φραγμό μεταξύ των εν τη γενέσει ειδών. Οι προϋποθέσεις για συμπάτρια ειδογένεση δεν είναι συνηθισμένες καταστάσεις στη φύση, ενώ τα περισσότερα μοντέλα αυτού του τύπου αμφισβητούνται. Υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις υπέρ της συμπάτριας ειδογένεσης σε φυτά ή σε περιπτώσεις ιχθύων του γλυκού νερού.
Σύμφωνα με τη θεωρία της παραπάτριας ειδογένεσης, που απορρίπτεται από αρκετούς ερευνητές, μπορεί επίσης να προκύψει σημαντική γενετική διαφοροποίηση παρακείμενων πληθυσμών, παρά την παρατηρούμενη γονιδιακή ροή μεταξύ τους. Άλλοι τύποι ειδογένεσης είναι ακόμα η ειδογένεση με υβριδισμό που τεκμηριώνεται από μικρό αριθμό περιπτώσεων περιφερειακών πληθυσμών, καθώς και η αμφισβητούμενη ειδογένεση με απόσταση, κατά την οποία τα άκρα μιας μακράς αλυσίδας πληθυσμών διαφέρουν γενετικά τόσο ώστε σε περίπτωση επικάλυψής τους να μην διασταυρώνονται.
Βιβλιογραφία
Futuyma, Douglas (1991). Εξελικτική βιολογία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Mayr Ε (2001). Τι είναι η εξέλιξη. Αθήνα: Κάτοπτρο. ISBN 960-7778-89-8.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
