Σπαθοδέα

Η Σπαθοδέα (Spathodea) είναι ένα μονοτυπικό γένος της οικογένειας των Βιγνονιοειδών (Bignoniaceae), των αγγειόσπερμων φυτών. Το μοναδικό είδος που περιλαμβάνει, η Σπαθοδέα η κωδωνοειδής (Spathodea campanulata), είναι κοινώς γνωστό ως το δέντρο κρήνη, αφρικανικό τουλιπόδεντρο (African tulip tree), pichkari ή φλόγα Nandi. Το δέντρο φτάνει σε ύψος μεταξύ 7-25 μ (23-82 ft) και είναι εγγενές στα τροπικά ξηρά δάση της Αφρικής. Έχει χαρακτηριστεί δε, ως ένας από τους 100 «Χειρότερους εισβολείς του Κόσμου».

Αυτό το δέντρο φυτεύεται ευρέως ως καλλωπιστικό σε όλες τις τροπικές περιοχές και εκτιμάται πολύ για τα εντυπωσιακά κόκκινο-πορτοκαλί ή βυσσινί (σπανιότερα κίτρινα), κωδωνοειδή του άνθη. Το όνομα του γένους προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «σπάθη» και το επίθημα «-ώδης»,[1] λόγω της ομοιότητας του κάλυκά του με σπαθί.[2] Ανακαλύφθηκε το 1787 στην Χρυσή Ακτή της Αφρικής.[3]

Περιγραφή

Ο ανθοφόρος οφθαλμός (μπουμπούκι) είναι σχήματος αμπούλας και περιέχει νερό. Αυτοί οι ανθοφόροι οφθαλμοί του, συχνά χρησιμοποιούνται από τα παιδιά που παίζουν για την ικανότητά τους να εκτοξεύουν το νερό. Ο χυμός του δέντρου βάφει μερικές φορές τα δάχτυλα και τα ρούχα κίτρινα. Τα λουλούδια έχουν ανοιχτό σχήμα κούπας και συγκρατούν τη βροχή και τη δροσιά, γεγονός που τα καθιστά ελκυστικά για πολλά είδη πουλιών.
Ενώσεις ειδών

Στους Νεοτροπικούς κήπους και τα πάρκα, το νέκταρ τους είναι δημοφιλές σε πολλά κολιμπρί, όπως το μαυρολαίμικο μάνγκο (black-throated mango - Anthracothorax nigricollis), το Florisuga fusca ή το επιχρυσωμένο κολιμπρί (Hylocharis chrysura).[4] Το ξύλο του δέντρου είναι μαλακό και χρησιμοποιείται για την κατασκευή φωλιών από πολλά πτηνά που φτιάχνουν σε αυτό τρύπες, όπως τα πουλιά Lybiidae - barbets.

Γεωγραφική κατανομή
Δέντρο σπαθοδέας στο Μόσι με φόντο το Όρος Κιλιμαντζάρο.

Εγγενές στην: Αγκόλα, Αιθιοπία, Γκάνα, Κένυα, Σουδάν, Τανζανία, Ουγκάντα, Ζάμπια
Εξωτικό στην: Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Ινδία, Τζαμάικα, Πουέρτο Ρίκο, Σρι Λάνκα, Ζανζιβάρη, Χαβάη

Έχει γίνει ένα είδος εισβολέα σε πολλές τροπικές περιοχές όπως στη Χαβάη, Κουίνσλαντ (Αυστραλία), Φίτζι, Παπούα Νέα Γουινέα καθώς και των υγρών και των ενδιάμεσων περιοχών της Σρι Λάνκα.[5]

Η Spathodea campanulata είναι ένα δηλωμένο κατηγορίας 3 παρασίτων ειδών στο Κουίνσλαντ, Αυστραλίας, υπό το Νόμο του 2002, για την προστασία της γης (διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών και της διαδρομής αυτών).[6]
Προϊόντα

Ως τρόφιμο: Οι σπόροι είναι βρώσιμοι και χρησιμοποιούνται σε πολλά μέρη της Αφρικής.
Ως ξυλεία: Στο αρχικό του περιβάλλον, το μαλακό, ελαφρύ καφέ-λευκό ξύλο χρησιμοποιείται στην ξυλογλυπτική και στην κατασκευή τύμπανων.
Ως δηλητήριο: Το σκληρό κεντρικό τμήμα του καρπού χρησιμοποιείται για την θανάτωση των ζώων.
Ως φάρμακο: Ο φλοιός έχει καθαρτικές και αντισηπτικές ιδιότητες και οι σπόροι, τα λουλούδια και τις ρίζες χρησιμοποιούνται ως φάρμακο. Ο φλοιός μασιέται και ψεκάζεται πάνω στα πρησμένα μάγουλα. Ο φλοιός μπορεί επίσης να βράσει στο νερό που χρησιμοποιείται για το μπάνιο των νεογέννητων μωρών, για την θεραπεία εξανθημάτων του σώματος.

Παράσιτα και ασθένειες

Στην Ουγκάντα​​, δύο είδη λεπιδόπτερων, δύο είδη τερμιτών, και ένα σκαθάρι επιτίθενται τον φλοιό Spathodea campanulata. Στο Πουέρτο Ρίκο εννέα είδη εντόμων στις τάξεις των Ημίπτερων, Υμενόπτερων, Λεπιδόπτερων και Θυσανόπτερων έχουν αναφερθεί ότι διατρέφονται σε διάφορα μέρη της S. campanulata. Το είδος είναι αρκετά ευαίσθητο στο άκρο και στη σήψη της καρδιάς, το ξύλο του δέντρου σαπίζει γρήγορα όταν έρχεται σε επαφή με το έδαφος.
Κοινά ονόματα

Αφρικάανς: fakkelboom, Afrika-vlamboom
Κανάντα: Neerukayi mara
Αγγλικά: African tulip tree (Αφρικανικό δέντρο τουλίπα), flame of the forest (φλόγα του δάσους), fountain tree (δέντρο κρήνη), Nandi flame (φλόγα Nandi), Nile flame (φλόγα του Νείλου), squirt tree (δέντρο εκτοξευτής), tulip tree (δέντρο τουλίπα), Uganda flame ​​(φλόγα της Ουγκάντα)
Γαλλικά: immortel étranger
Χίντι: rugtoora
Λουγκάντα: kifabakazi
Luhya: muzurio
Μαλάι: panchut-panchut
Σινχαλεζικά: kudaella gaha, kudulu
Ισπανικά: Amapola, espatodea, mampolo, Tulipan Africano,
στο Πουέρτο Ρίκο: meaíto.
Σουαχίλι: kibobakasi, kifabakazi
Ταμίλ: patadi
Εμπορική ονομασία: flame of the forest (φλόγα του δάσους), Nandi flame (φλόγα Nandi)

Πινακοθήκη

άνθος
καρπός
φλοιός
συνήθειες
μπουμπούκια
σπόρος

Δείτε επίσης

Δηλόνιξ η βασιλική
Βραχυχίτων ο σφενδαμνόφυλλος

Παραπομπές

Gledhill, D. (2008). The Names of Plants (4 έκδοση). Cambridge University Press, σελ. 357. ISBN 978-0-521-86645-3.
Quattrocchi, Umberto (2000). CRC World Dictionary of Plant Names. 4 R-Z. Taylor & Francis US, σελ. 2526. ISBN 978-0-8493-2678-3.
African Tulip Tropical Tree
Baza Mendonça & dos Anjos (2005)
Invasive Species Compendium and Lalith Gunasekera, Invasive Plants: A guide to the identification of the most invasive plants of Sri Lanka, Colombo 2009,p. 70–71.

Land Protection (Pest and Stock Route) Regulation 2003 (Qld) - Schedule 2

Αναφορές

Πρότυπο:Aut (2005): Beija-flores (Aves, Trochilidae) e seus recursos florais em uma área urbana do Sul do Brasil [Hummingbirds (Aves, Trochilidae) and their flowers in an urban area of southern Brazil]. [Portuguese with English abstract] Revista Brasileira de Zoologia 22(1): 51–59. doi:10.1590/S0101-81752005000100007 PDF fulltext
http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=75