.
Το κρι-κρι (Capra aegagrus creticus), μερικές φορές αποκαλούμενο κρητική αίγα, αγρίμι ή κρητικό αγριοκάτσικο, θεωρείται υποείδος του αγριοκάτσικου. Το κρι-κρι είναι ένα μεγάλο οπληφόρο θηλαστικό γηγενές της ανατολικής Μεσογείου το οποίο σήμερα βρίσκεται μόνο στην Κρήτη και τρία μικρά νησάκια κοντά της (νήσοι Δία, Θοδωρού, και Άγιοι Πάντες).
| Κρι-κρι | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
| Τριώνυμο | ||||||||||||||||||
| Capra aegagrus creticus (Αιξ ο αίγαγρος ο κρητικός) (Schinz, 1838) |
Το κρι-κρι έχει ανοιχτόχρωμη καφέ γούνα με μια πιο σκούρα λωρίδα γύρω από το λαιμό του. Έχει δύο κέρατα τα οποία διευθύνονται προς τα πίσω. Στο φυσικό τους τόπο είναι ντροπαλά και ξεκουράζονται στη διάρκεια της ημέρας. Αποφεύγουν τους τουρίστες και κάνουν μεγάλα πηδήματα ή ανεβαίνουν απότομες πλαγιές χωρίς πρόβλημα.
Το κρι-κρι δεν θεωρείται αυτόχθον της Κρήτης, αλλά εισήχθη στη Μινωική εποχή. Πάντως, δεν εμφανίζεται πουθενά αλλού και συνεπώς θεωρείται ενδημικό είδος της Κρήτης. Παλιότερα ήταν κοινό σε όλο το Αιγαίο αλλά το τελευταίο του καταφύγιο είναι στις κορυφές των Λευκών Ορέων στη δυτική Κρήτη – ιδιαίτερα σε μία σειρά σχεδόν κατακόρυφων βράχων 900 μέτρων στο φαράγγι της Σαμαριάς. Το φαράγγι έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός για να προστατευθεί η σπάνια πανίδα και χλωρίδα του. Φιλοξενεί άλλα 14 ενδημικά ζωικά είδη και προστατεύεται από την UNESCO ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας (Biosphere Reserve).
Το 1960, το κρι-κρι ήταν απειλούμενο είδος με καταγεγραμμένα λιγότερα από 200. Ήταν η μόνη πηγή κρέατος για τους αντάρτες την εποχή της Κατοχής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η απειλή για το κρι-κρι ήταν ο κυριότερος λόγος ανακήρυξης της Σαμαριάς ως εθνικού δρυμού στις αρχές της δεκαετίας του '60. Υπάρχουν ακόμα μόνο περί τα 2000 ζώα στο νησί και θεωρούνται ακόμα απειλούμενα: τα βοσκοτόπια σπανίζουν και ασθένειες τα προσβάλλουν. Η ανάμειξη με την κοινή αίγα είναι όμως ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Το κυνήγι τους απαγορεύεται αυστηρά στο νησί ενώ επιτρέπεται κατόπιν ειδικής αδείας από το δασαρχείο Ηρακλείου στο νησάκι Δία.
Αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν βρει διάφορες τοιχογραφίες του κρι-κρι. Κάποιοι ακαδημαϊκοί πιστεύουν πως το ζώο αυτό λατρεύτηκε στο νησί κατά την αρχαιότητα. Στα αρσενικά ακόμα και σήμερα δίνεται το όνομα «αγρίμι» ενώ το όνομα «σανάδα» χρησιμοποιείται για τα θηλυκά. Το κρι-κρι είναι ένα σύμβολο του νησιού και χρησιμοποιείται πολύ σε τουριστικά καταλύματα και επίσημες εκδόσεις παρά το γεγονός ότι ελάχιστοι τουρίστες, ακόμα και ντόπιοι, έχουν δει έστω και ένα.
Η μοριακή ανάλυση δείχνει πως το κρι-κρι δεν είναι ξεχωριστό υποείδος του αγριοκάτσικου, όπως αρχικά επικρατούσε. Αντίθετα είναι ένα άγριο κατσίκι καταγόμενο από τα πρώτα κοπάδια εξημερωμένων κατσικιών στη Μικρά Ασία και άλλα μέρη της ανατολικής Μεσογείου περί το 8000 με 7500 π.Χ. Ενώ αυτό μπορεί να επηρεάσει το νομικό καθεστώς προστασίας του, το κρι-κρι είναι ένα από τα εμβλήματα της Κρήτης, είχε τεράστια πολιτιστική σημασία στην ιστορία του νησιού και συνεπώς η προστασία αυτού που αντιπροσωπεύει ένα στιγμιότυπο σχεδόν 10.000 ετών της πρώτης εξημέρωσης της κατσίκας θα πρέπει να θεωρείται πολύτιμο από μόνο του.
Πηγές
Bar-Gal, G. K. et al. (2002): Genetic evidence for the origin of the agrimi goat (Capra aegagrus cretica). Journal of Zoology 256:369-377. DOI:10.1017/S0952836902000407
Manceau, V. et al. (1999): Systematics of the genus Capra inferred from mitochondrial DNA sequence data. Molecular Phylogenetics and Evolution 13:504-510
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
