.
Ο Βουπρήστης (Buprestis) είναι γένος εντόμων της τάξης των κολεοπτέρων και της οικογένειας των Buprestidae. Το γένος Buprestis περιλαμβάνει στην Ευρώπη 14 είδη[1].
| Buprestis | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
|
Παγκοσμίως αναφέρονται περίπου 50 ονόματα ειδών,[2] αλλά αυτά περιλαμβάνουν και συνώνυμα και όχι εξακριβωμένα ονόματα. Από τα ευρωπαϊκά είδη συναντάμε οκτώ είδη στην Ελλάδα, δηλαδή τα:
B. cupressi Germar 1817
B. dalmatina Mannerheim 1837
B. haemorrhoidalis Herbst 1780
B. humeralis Klug 1829
B. novemmaculata Linné 1767
B. rustica Linné 1758
B. octoguttata Linné 1758
B. splendens Fabricius 1774
Το γένος δίνει την όνομά του σε ολόκληρη την οικογένεια των Buprestidae. Πιθανότατα έλκει το όνομά του από την αρχαία ελληνική, καθώς οι βόες (βόδια) πρήζονταν όταν το έτρωγαν.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά του ακμαίου
| Εικ.1: B. novemmaculata μέρος της κάτω πλευράς δεξιά κατά μέρος χρωματισμένο Πράσινο: προέκταση του προνώτου μπλε: μεσοστέρνο κίτρινο: μεταστέρνο πορτοκαλί: οπίσθιο ισχίο κόκκινο: επίστερνο του μεταθώρακα |
 |
 |
Εικ.2: Buprestis dalmatina, αρσενικό κνήμη και ταρσός του μπροστινού ποδιού από κάτω αριστερά το τέλος της κνήμης με πλατύ προέκταση |
Δυστυχώς ο Buprestis δεν έχει εύκολα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. Η φόρμα του σώματος μοιάζει με πολλά άλλα γένη των Buprestidae. Τα χρώματα είναι σκούρα, σε μερικά είδη όμως είναι ζωηρά. Το πρόνωτο δεν έχει ιδιαίτερες εμβαθύνσεις (όπως η Perotis και η Capnodis) ή εξογκώματα. Το γένος καθορίζεται μόνο με τον συνδυασμό πολλών χαρακτηριστικών.
Το πρόστερνο επιμηκύνεται προς τα πίσω, σχηματίζοντας απόφυση (Εικ. 1, πράσινο), που εισχωρεί σε μια εσοχή του μεσοστέρνου. Τα ισχία των μπροστινών ποδιών είναι σφαιρικά, και χωρίζονται από την απόφυση του προστέρνου. Οι αρθρικές κοιλότητες όπου προσφύονται τα μπροστινά ισχία, είναι ανοικτές προς τα πίσω. Στη στάση ηρεμίας οι οπίσθιες κνήμες (Εικ. 1, πορτοκαλί) κάθονται κατά μέρος σε ένα αυλάκι, που επεκτείνεται κατά μήκος του πισινού ισχίου (Εικ. 1, κίτρινο). Αυτά τα μορφολογικά χαρακτηριστικά είναι όμως παρόντα σε όλα τα είδη των Buprestidae.
Το σχήμα του μεσοστέρνου, του μεταστέρνου και των επιμέρους τμημάτων τους , όπως και η σχετική θέση μεταξύ τους ορίζουν το φύλο Buprestini. Απεικονίζονται στην Εικόνα 1.
Μεταξύ των γενών των Buprestini μόνο η Buprestis συνδυάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά. Το τελευταίο μέρος των γναθικών προσακτρίδων είναι απλό κυλινδρικό. Τα μάτια φτάνουν τα πάνω σαγόνια και δεν σφίγγουν το μέτωπο. Ο θυρεός είναι σχετικά μικρός.
Για την κατάταξη του γένους στα διάφορα είδη χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων η μορφή του τέλους της κνήμης στα αρσενικά. Εκεί υπάρχει ή αυλάκι ή προέκταση, που σε μερικά είδη μπορεί να είναι επιβλητικά μεγάλο (Εικ. 2). Αντίθετα στην Eurythyrea και στα αρσενικά δεν υπάρχει αυλάκι ή προέκταση στο τέλος της μπροστινής κνήμης.
Βιολογία
προνύμφη της Buprestis
σύμφωνα με τον Reitter[3]
Τα προνυμφιακά στάδια (Εικ. 3) ζουν στο ξύλο κωνοφόρων δέντρων που είναι ασθενή ή κατά μέρος ή εξ ολοκλήρου νεκρά. Η B.cupressi βρίσκεται αποκλειστικά στα κυπαρίσσια, τα περισσότερα είδη αναπτύσσονται στα διάφορα είδη πεύκων, η B. rustica κατοικεί σε ποικιλία ξενιστών.
Η B. splendens είναι πολύ σπάνιο είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Για την επιβίωσή της χρειάζεται αυτόχθονα δάση με πολλά ηλικιωμένα και νεκρά δέντρα.
Επιλεγμένα είδη
B. dalmatina Mannerheim, 1837
-
Buprestis dalmatina
-
Buprestis dalmatina
-
Buprestis dalmatina
-
Buprestis dalmatina
Τα ακμαία τα συναντούμε κατά την περίοδο Απριλίου έως Σεπτεμβρίου στο ξύλο των ξενιστών τους. Ξενιστές είναι πεύκα και καμιά φορά επίσης κυπαρίσσια. Το είδος συναντάται σε όλη την Ελλάδα αλλά και πέρα από αυτήν, στις χώρες κοντά στην ανατολική Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Ζει σε πευκοδάση χαμηλών υψών. [4]
B. haemorrhoidalis Herbst, 1780
-
Buprestis haemorrhoidalis
-
Buprestis haemorrhoidalis
-
Buprestis haemorrhoidalis
-
Buprestis haemorrhoidalis
Το ακμαίο διαμένει στους ξενιστές, που είναι κωνοφόρα δέντρα όπως τα πεύκα, τα έλατα και τα κυπαρίσσια. Γίνεται ορατό κατά τους μήνες από Μάιο έως Οκτώβριο. Είναι μονόχρωμο και έχει το χρώμα ξηρού αίματος. Το είδος λείπει στα νησιά του Αιγαίου. Είναι το μόνο είδος, που αντέχει και τα κρύα κλίματα σε μεγαλύτερα ύψη με έλατα. Το συναντούμε όμως και στο πευκοδάσος. Στην Ελλάδα υπάρχει το υποείδος B. haemorrhoidalis haemorrhoidalis. Δεύτερο ευρωπαϊκό υποείδος είναι B. haemorrhoidalis aratica στην Ιταλία.[5] ,
B. novemmaculata Linné, 1767
-
Buprestis novemmaculata
-
Buprestis novemmaculata
-
Buprestis novemmaculata
-
Buprestis novemmaculata
Το ακμαίο είναι καφέ με κίτρινους λεκέδες. Ο αριθμός και το μέγεθος των λεκέδων διαφέρουν σημαντικά. Το ακμαίο γίνεται ορατό από Ιούνιο έως Οκτώβριο στους ξενιστές Picea και Pinus. Το είδος δεν συναντάται στα νησιά. Ζει στο πευκοδάσος των βουνών.[6] Στην Ελλάδα συναντούμε δυο υποείδη, B. novemmaculata novemmaculata και B. novemmaculata gravida. Η περιοχή διανομής της B. novemmaculata gravida[7] είναι πιο περιορισμένη από αυτήν της B. novemmaculata novemmaculata.[8]
B. octoguttata Linné, 1758
-
Buprestis octoguttata
-
Buprestis octoguttata
-
Buprestis octoguttata
-
Buprestis octoguttata
Η Buprestis octoguttata είναι το μόνο είδος του γένους με ζωηρά χρώματα. Στο γαλανό σώμα έχει κίτρινους λεκέδες. Οι λεκέδες διαφέρουν σε μέγεθος και αριθμό. Από πάνω σε κάθε έλυτρο γίνονται ορατοί συνήθως τέσσερις λεκέδες, έχει όμως λεκέδες και στις πλευρές των ελύτρων, στο πρόνωτο, στο κεφάλι και στην κάτω πλευρά του σώματος. Ξενιστής είναι το πεύκο. Τα ακμαία κάνουν την εμφάνισή τους τον Ιούνιο και Ιούλιο και τρέφονται από τις βελόνες. Στην Ελλάδα η περιοχή διανομής του είδους είναι περιορισμένη στη Στερεά Ελλάδα. Ζει στο πευκοδάσος των βουνών.[9]
Στην Ελλάδα συναντούμε το υποείδος B. octoguttata octoguttata. Άλλο ευρωπαϊκό υποείδος είναι η B. octoguttata corsica στη Κορσική.
Πηγές
H. Freude, K. W. Harde, G. A. Lohse: Die Käfer Mitteleuropas, Bd. 6. Spektrum Akademischer Verlag in Elsevier 1966, ISBN 3-827-40683-8</ref>
H.Mühle, P.Brandl, M. Niehuis: Catalogus Faunae Graeciae; Coleoptera:Buprestidae Printed in Germany by Georg Rößle Augsburg 2000
Αναφορές
Fauna Europaea, ευρωπαϊκά είδη του γένους Buprestis
Απαρίθμηση ειδών Buprestis στο GBIF
Edm.Reitter: Fauna Germanica, die Käfer des Deutschen Reiches III.τόμος σελίδα 185, K.G.Lutz' Verlag, Stuttgart 1911
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους B. dalmatina
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους B. haemorrhoidalis
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους B. novemmaculata
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους B. novemmaculata gravida
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του υποείδους B. novemmaculata novemmaculata
Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους B. octoguttata
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
