Σπουργιτόγλαυκα

 

Η σπουργιτόγλαυκα είναι η μικρότερη κουκουβάγια της Ευρώπης που απαντάται και στον ελλαδικό χώρο. Ζει στα δάση τάιγκας από τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπης στη Σιβηρία. Η επιστημονική του ονομασία είναι Glaucidium passerinum και περιλαμβάνει 2 υποείδη.

Σπουργιτόγλαυκα
Κατάσταση διατήρησης
Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1) [1]
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Γλαυκόμορφα (Strigiformes) Οικογένεια: Γλαυκίδες (Strigidae) Γένος: Γλαυκίδιον (Glaucidium) Είδος: Glaucidium passerinum
Διώνυμο
Glaucidium passerinum (Γλαυκίδιον το σπουργίτιο) (Linnaeus, 1758)
Εξάπλωση της Σπουργιτόγλαυκας

Στην Ελλάδα απαντάται το υποείδος G. p. passerinum.

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

Σταθερή →[2]

Ονοματολογία

Η ονομασία του γένους Glaucidium είναι ελληνικής προέλευσης. Προέρχεται από το γλαυκίδιον, που αποτελεί υποκοριστικό της λέξης γλαυξ (κουκουβάγια), που είναι επίσης ελληνικής προέλευσης, και αναφέρεται κυρίως στο μικρό μέγεθός της. Η λέξη passerinum προέρχεται από το passer = σπουργίτι.
Γεωγραφική εξάπλωση

Η σπουργιτόγλαυκα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την περιοχή της τάιγκας στην Σιβηρία. Στην Ευρώπη συναντάται σε μεγάλο τμήμα της Σκανδιναβίας, της Ρωσίας της Κεντρικής Ευρώπης, στις Άλπεις και στα Καρπάθια. Στα Βαλκάνια συναντώνται ελάχιστοι διάσπαρτοι πληθυσμοί (κυρίως Βουλγαρία).

Στην Ελλάδα είναι πολύ σπάνια, βρίσκεται μόνο στα ώριμα δάση ερυθρελάτης στην Ροδόπη, αλλά υπάρχουν κάποιες αναφορές μέχρι τα ελατόδαση της Στερεάς Ελλάδας.

Αρ.	Υποείδος	Περιοχές αναπαραγωγής (επιδημητικό ή/και καλοκαιρινός επισκέπτης)	Περιοχές μετακίνησης ή/και διαχείμασης
1	G. p. orientale	Κεντρική και ανατολική Σιβηρία μέχρι τη Μαντζουρία
2	G. p. passerinum	Ευρώπη (μαζί με την Σκανδιναβία) μέχρι την Κεντρική Σιβηρία και την Κίνα

(Πηγή: [3])

(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
Glaucidium passerinum, Pälkäne.JPG
Βιότοπος

Η σπουργιτόγλαυκα αναπαράγεται σε δάση κωνοφόρων ή μικτά δάση στο Βορρά ή σε ώριμα ορεινά δάση με έλατα και ερυθρελάτη στα νότια. Διαμένει συνήθως κατά μήκος των άκρων των ξέφωτων που περιβάλλεται από υγρές ή ελώδεις εκτάσεις, συνήθως με μια πηγή νερού κοντά.
Μορφολογία

Η σπουργιτόγλαυκα είναι η μικρότερη γλαύκα της Ευρώπης. Έχει στρογγυλό κεφάλι, με ατροφικές τούφες αυτιών που σπάνια φαίνονται. Κάθεται σε κορυφές κωνοφόρων μερικές φορές κουνώντας την ουρά σαν μυγοχάφτης.
Συνήθως οι σπουργιτόγλαυκες περνάνε το εγαλύτερο μέρος της μέρας κουρνιάζοντας στις κορυφές κωνοφόρων (πάνω) ή σε κλαριά φυλλοβόλων

O δίσκος του προσώπου είναι αδρά σχηματισμένος, όμως τα κοντά, στενά, λευκά ευδιάκριτα φρύδια, και τα κίτρινα, μικρά μάτια, κοντά το ένα στο άλλο, προσδίδουν μια αυστηρή έκφραση. Στο πίσω μέρος του λαιμού έχει διάχυτο ανοιχτόχρωμο σχέδιο σαν πρόσωπο. Επίσης έχει λευκά στίγματα στο κεφάλι και τον σβέρκο. Είναι γκριζοκάστανη από πάνω, υπόλευκη από κάτω με καφέ στήθος (πιο εκτεταμένο στα πλευρά) και η κοιλιά με λεπτές γκριζοκάστανες ραβδώσεις[4].

Τα νεαρά είναι πολύ όμοια με τα ενήλικα, όμως δεν έχουν τα λευκά στίγματα σε κορόνα, πλάτη και καλυπτήρια φτερούγων.
Βιομετρικά στοιχεία

Μήκος σώματος: 15 έως 19 εκατοστά
Άνοιγμα πτερύγων: 32 έως 39 εκατοστά
Βάρος: (47-) 67 έως 77 (-83) γραμμάρια

Πτήση

Το πέταγμα είναι ορμητικό, σε μεγαλύτερες αποστάσεις κάνει εμφανή ανεβοκατεβάσματα (σαν δρυοκολάπτης).
Φωνή
Αρχείο:Eurasian pygmy owl (Glaucidium passerinum) calling.webmPlay media
Σπουργιτόγλαυκα, 6 Απριλίου 2016

Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)

Προσδόκιμο ζωής

Οι σπουργιτόγλαυκες ζουν έως και 6 με 7 χρόνια στη φύση, αλλά και περισσότερα σε αιχμαλωσία
Κυνήγι και τροφή

Η σπουργιτόγλαυκα κυνηγάει τα θηράματα στο έδαφος από μια πέρκα, βουτώντας πάνω στο πιθανό θήραμα μετά βλέποντας και περιμένει. Τα μικρά πουλιά στήνουν ενέδρα και βουτάνε σε μια τολμηρή πτήση.

Η σπουργιτόγλαυκα τρέφεται με άλλα πουλιά που πλησιάζουν το δικό τους μέγεθος, αλλά μερικές φορές και μεγαλύτερα από την ίδια, όπως πευκοδρυοκολάπτες (Dendrocopus major), τσίχλες (Turdus sp.)ή κοκκοθραύστες (Coccothraustes coccothraustes). Μικρά θηλαστικά είναι επίσης σημαντική τροφή, ειδικά βόλς, ποντίκια και μυγαλές. Άλλα θηράματα που περιλαμβάνουν μικρές σαύρες, νυχτερίδες, ψάρια και έντομα. Συχνά τα θηράματα αποθηκεύονται προσωρινά σε τρύπες δέντρων, ή σε κλαδιά . Αυτό συμβαίνει πιο συχνά το χειμώνα .
Ηθολογία

Η σπουργιτόγλαυκα δραστηριοποιείται κυρίως στο ημίφως (δεν βλέπει καλά στο απόλυτο σκοτάδι), ενώ το υπόλοιπο μέρος της μέρας το περνά κουρνιασμένη. Είναι μάλλον άφοβη (μερικές φορές μπορούμε να την προσελκύσουμε με την φωνή της), αλλά τολμηρή για το μέγεθός της. Όταν ενθουσιάζεται, τινάζει την από τη μία πλευρά στην άλλη. Όταν θυμώνει, τα φτερά του σώματος και της κεφαλής ανασηκώνονται, και όταν φοβάται, κρατιέται σφιχτά πάνω στο όρθιο σώμα.
Νεοσσοί σε φωλιά
Αναπαραγωγή

Ο σχηματισμός του ζεύγους αρχίζει το φθινόπωρο, και μετά από ένα διάλειμμα το χειμώνα, συνεχίζει στα τέλη του χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη. Το αρσενικό τραγουδάει σε διαφορετικά σημεία στη περιοχή του, και αν έχει ξανακάνει ζεύγος στο παρελθόν, το θηλυκό θα τον εντάξει σύντομα. Αταίριαστα πουλιά συχνά πάνε ντουέτο. Το αρσενικό τότε καθοδηγεί το θηλυκό γύρω από την περιοχή του, και δείχνει διάφορες τοποθεσίες φωλιάσματός της. Αν κάποιο αρσενικό έχει χρησιμοποιήσει την ίδια φωλιά ως την τελευταία περίοδο της αναπαραγωγής, τότε αυτό θα είναι ο μόνος που της δείχνει. Οι σπουργιτόγλαυκες είναι μονογαμικές, και μερικές φορές συζούν με τον σύντροφό τους για περισσότερο από μία σεζόν αναπαραγωγής. Τα αρσενικά είναι πολύ εδαφικά, και μπορεί να χρησιμοποιήσει την ίδια επικράτεια για μέχρι και 7 χρόνια[5].
Glaucidium passerinum

Η σπουργιτόγλαυκα φωλιάζει σε τρύπες δέντρων ή παλιές τρύπες δρυοκολαπτών, όπου γεννά 4 με 7 αυγά[6].
Παραπομπές

BirdLife International (2012). «Glaucidium passerinum». IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. Ανακτήθηκε στις 26 November 2013.
«Glaucidium passerinum (Eurasian Pygmy-owl, Eurasian Pygmy Owl, Eurasian Pygmy-Owl, Pygmy Owl)». www.iucnredlist.org. Ανακτήθηκε στις 2016-09-20.
«Glaucidium passerinum - Avibase». avibase.bsc-eoc.org. Ανακτήθηκε στις 2016-09-20.
Lars, Svensson (2015). Τα Πουλιά της Ελλάδας της Κύπρου και της Ευρώπης. Ελλάδα: Bonnier Fakta, σελ. σ. 226. ISBN 978-960-6861-33-8.
Lewis, Deane. «Eurasian Pygmy Owl (Glaucidium passerinum) - Information, Pictures, Sounds - The Owl Pages». The Owl Pages. Ανακτήθηκε στις 2016-09-20.
«Σπουργιτογλαύκα - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων».