Σφυροκέφαλος

 

Ο σφυροκέφαλος είναι μεσαίου μεγέθους (56 εκατοστά) παρυδάτιο πτηνό της οικογένειας των Σκοπίδων και έχει στενή συγγένεια με τον φαλαινοκέφαλο. Οφείλει το όνομα του στο σχήμα του κεφαλιού του που μοιάζει με σφυρί. Συναντάται στην Αφρική, την Μαδαγασκάρη και την Αραβία σε λίμννες, εκβολές ποταμών, όχθες και βραχώδεις ακτές. Ο σφυροκέφαλος είναι καθιστικό πτηνό και δεν μεταναστεύει σε μεγάλες αποστάσεις. Δεν απειλείται και υπάρχουν μεγάλοι αριθμοί στην Αφρική και την Μαδαγασκάρη.[1] Υπάρχουν δύο υποείδη που διαφέρουν ελαφρώς σε μέγεθος και χρώμα.

Σφυροκέφαλος
Κατάσταση διατήρησης
Ελαχίστης Ανησυχίας
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Πελκανόμορφα (Pelecaniformes) Οικογένεια: Σκοπίδαι ( Scopidae) Γένος: Σκόπος (Scopus) Είδος: S. umbretta
Διώνυμο
Scopus umbretta

Εμφάνιση

Ο Σφυροκέφαλος έχει ένα επίμηκες ράμφος, και φτερά στο κεφάλι με κατεύθυνση πρός τα πίσω. Σε σύγκριση με το σώμα έχει ένα σχετικά μεγάλο ράμφος με μήκος περίπου 8 εκατοστών, πλευρικά συμπιεσμένο που καταλήγει σε ένα μικρό άγκιστρο. Σεξουαλικός διμορφισμός ανάμεσα στα δύο φύλα δεν υπάρχει.

Το κεφάλι του φτάνει μέχρι τα 56 εκατοστά και ζυγίζει 470 γραμμάρια. Το φτέρωμα είναι καφέ και στο πίσω μέρος συνήθως έχει μια γυαλάδα.

Κατά την πτήση ο λαιμός απλώνεται όπως ο πελαργός.
Συμπεριφορά

Ζεί σε όλους τους τύπους ενδιαιτημάτων του γλυκού νερού, λίμνες, ποτάμια, βάλτους και σε δέλτα ποταμών, η παρουσία δέντρων χρησιμοποιείται ως καταφύγιο και τόπος ανάπαυσης επίσης προτιμά και άλλες υψηλές θέσεις όπως οι βράχοι. Δραστηριοποιείται την ημέρα και κατά τη διάρκεια της νύχτας και το μεσημέρι αναπαύεται. Είναι συνήθως μοναχικό πουλί και μόνο στους τόπους ανάπαυσης το συναντούμε σε ομάδες μέχρι πενήντα πουλιών.

Η τροφή του αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος από ψάρια και αμφίβια. Προτιμάει ψάρια όπως γατόψαρα, μπαρμπούνια και τιλάπια, ενώ από τα αμφίβια, βατράχια και γυρίνους. Σε μικρότερο ποσοστό τρέφεται με καρκινοειδή, έντομα, σκουλήκια και μικρά θηλαστικά. Αναζητεί το θήραμα, σκάβοντας στη λάσπη με τα πόδια του. Περιστασιακά πετούν πάνω από την επιφάνεια του νερού για να συλάβουν ψάρια και γυρίνους. Επίσης ακολουθούν κοπαδιών βοοειδών ή βουβάλια για να πιάσουν τα τρομαγμένα από αυτά έντομα.

Η φωλιά του έχει διάμετρο 1,5 μέτρο, αποτελείται από έως και 8.000 επιμέρους τμήματα και φτάνει μέχρι εκατό φορές το βάρος του πουλιού. Και τα δύο φύλα συμμετέχουν στο χτίσιμο, συνήθως σε ένα δέντρο και μερικές φορές σε άλλες υψηλές θέσεις, όπως σε βράχια. Η φωλιά είναι θολοτή με μόνη πρόσβαση στο κάτω μέρος. Η είσοδος οδηγεί σε ένα τούνελ 10 με 15 εκατοστά πλάτος και 40 έως 60 μήκος και στο τέλος του τούνελ βρίσκεται η φωλιά με διάμετρο 40 x 40 x 60 εκατοστά. Η επέκταση και επισκευή των φωλιών είναι μια συνεχής διαδικασία η οποία είναι παράλληλη με την πορεία αναπαραγωγής, ένα ζευγάρι χτίζει συχνά αρκετές φωλιές. Γεννάει από τρία έως επτά αυγά, τα οποία επωάζονται περίπου για 30 ημέρες και συμμετέχουν και οι δύο γονείς. Οι νεοσσοί έχουν γκρι πούπουλα τα οποία αντικαθίσταται μετά από μερικές ημέρες με το κανονικό τους φτέρωμα. Το λοφίο στο πίσω μέρος του κεφαλιού αρχίζει να σχηματίζεται ύστερα από έξι ημέρες και σε τριάντα μέρες μοιάζουν με των ενηλίκων. Οι νεοσσοί αρχίζουν να πετάνε μετά από περίπου 47 ημέρες.
Προστασία

Η IUCN εκτιμά ότι το συνολικό απόθεμα κυμαίνεται από 170.000 έως 1,1 εκατομμύρια πτηνά, είναι αρκετά διαδεδομένο πουλί και δεν θεωρείται ότι βρίσκεται σε κίνδυνο.
Παραπομπές

del Hoyo, J. Elliott, A. & Sargatal, J. (editors). (1992) Handbook of the Birds of the World. Volume 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicions. ISBN 84-87334-10-5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Hamerkop videos, photos & sounds on the Internet Bird Collection
Hamerkop - Species text in The Atlas of Southern African Birds.
http://www.katakali.net/drupal/?q=ydrobia-parydatia/sfyrokefalos
Σελίδα πληροφοριών του σφυροκέφαλου στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο