Ο TRAPPIST-1 (επίσης γνωστός ως 2MASS J23062928-0502285)[3] είναι υπέρψυχρος νάνος αστέρας[4][5] ο οποίος απέχει 39 έτη φωτός από τη Γη και εμφανίζεται στον αστερισμό του Υδροχόου.[6] Τον Φεβρουάριο του 2017 ανακοινώθηκε ότι έχει επτά εξωπλανήτες, τον μεγαλύτερο αριθμό πλανητών που δεσμεύει βαρυτικά αστέρας (εκτός του Ήλιου) μέχρι στιγμής.[7][8] Μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2017 έδειξε ότι μολονότι οι τροχιές όλων των εξαπλανητών του συστήματος είναι πολύ κοντινές μεταξύ τους, οι πλανήτες αποφεύγουν τη σύγκρουση εξαιτίας του αρμονικού συντονισμού τους, γεγονός που εγγυάται τη σταθερότητα του συστήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα.[9][10] Παρατηρήσεις του Διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler για διάστημα 79 ημερών, αποκάλυψαν αστρικές κηλίδες και σπάνιες, αδύναμες εκλάμψεις με ρυθμό 0,38 ανά ημέρα (30 φορές λιγότερο συχνές από ότι οι ενεργοί νάνοι M6-M9) ενώ εμφανίστηκε μόνο μία έντονη έκλαμψη στο τέλος της παρατηρησιακής περιόδου. Το παρατηρούμενο φαινόμενο έκλαμψης είναι πιθανό να επηρεάζει τις ατμόσφαιρες των πλανητών σε τακτική βάση, καθιστώντας τους λιγότερο κατάλληλους για ζωή.[11] Η περίοδος περιστροφής του άστρου είναι διάρκειας 3,3 ημερών.[12]
Ιστορικό ανακάλυψης εξωπλανητών
Το 2015 μία ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον Μισέλ Γκιγιόν (Michaël Gillon) του ινστιτούτου Αστροφυσικής και Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου της Λιέγης στο Βέλγιο χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο TRAPPIST (Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope) διαμέτρου 0,6 μέτρων στο παρατηρητήριο La Silla στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή για να παρατηρήσει τον αστέρα και να βρει τυχόν εξωπλανήτες που περιφέρονται γύρω του.[13] Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο φωτομετρίας διέλευσης ανακάλυψαν τρεις πλανήτες στο μέγεθος της Γης οι οποίοι βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη ή οριακά εκτός αυτής. Η ομάδα των αστρονόμων έκανε τις παρατηρήσεις της από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2015 και δημοσιοποίησε τα ευρήματά της τον Μάιο του 2016 στο περιοδικό Nature.[14][13][15] Στις 22 Φεβρουαρίου 2017 η NASA ανακοίνωσε τέσσερις επιπλέον εξωπλανήτες που περιφέρονται γύρω από τον TRAPPIST-1. Αυτή η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου Very Large Telescope και του Διαστημικού τηλεσκοπίου Σπίτζερ και ανέβασε τον συνολικό αριθμό πλανητών του TRAPPIST-1 στους επτά, εκ των οποίων τουλάχιστον οι δύο και πιθανώς όλοι ανήκουν στην κατοικήσιμη ζώνη.[16][17][14]
Ο αστέρας και οι πλανήτες του
Το όνομα TRAPPIST-1 οφείλεται στο ρομποτικό τηλεσκόπιο TRAPPIST βελγικής τεχνολογίας το οποίο είναι εγκατεστημένο από το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο στη Χιλή.[18][19] Με αυτό το τηλεσκόπιο ανακαλύφθηκαν οι τρεις πρώτοι πλανήτες του αστέρα. Το ακρωνύμιο TRAPPIST αναφέρεται στο μοναστικό θρησκευτικό Τάγμα των Τραπιστών (Trappists) στο Βέλγιο, (οι αστρονόμοι γιόρτασαν την ανακάλυψη τους πίνοντας μπύρα Trappist[20] την οποία δήλωσαν ότι την έχουν σε μεγάλη εκτίμηση[21]). Ο TRAPPIST-1 ανακαλύφθηκε το 1999 στο πλαίσιο της αστρονομικής έρευνας 2MASS (Two Micron All-Sky Survey) και αρχικά του δόθηκε το όνομα 2MASS J23062928-0502285.[22] Οι πλανήτες του TRAPPIST-1 έχουν το όνομα του αστέρα τους με την προσθήκη ενός λατινικού γράμματος που ξεκινά από το b και συνεχίζει διαδοχικά σε επόμενα γράμματα ανάλογα με την απόσταση από το μητρικό άστρο. (c, d, e, f, g και h).[23]
Χαρακτηριστικά του αστέρα
Η θέση του TRAPPIST-1 (με κόκκινο) στον αστερισμό του Υδροχόου.
Ο TRAPPIST-1 είναι υπέρ-ψυχρός νάνος αστέρας ο οποίος έχει κατά προσέγγιση το 8% της μάζας και το 11% της ακτινοβολίας του Ήλιου. Η επιφανειακή του θερμοκρασία είναι 2550 K και η ηλικία του είναι τουλάχιστον 500 εκατομμύρια χρόνια ενώ το μέγεθος του είναι παρόμοιο με αυτό του Δία.[24] Για σύγκριση ο Ήλιος έχει ηλικία 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια[25] και η θερμοκρασία του είναι 5778 K.[26]
Λόγω της χαμηλής του φωτεινότητας ο TRAPPIST-1 είναι πολύ πιθανό να συνεχίζει να λάμπει για 12 τρισεκατομμύρια χρόνια σε μία μεταγενέστερη φάση του σύμπαντος όπου τα απαιτούμενα αέρια για τη δημιουργία άστρων θα έχουν εξαντληθεί.[27] Ο TRAPPIST-1 έχει υψηλή μεταλλικότητα που προσεγγίζει το 109% της ηλιακής ενώ η φωτεινότητα του είναι μόλις το 0,04% αυτής του Ήλιου.
Πλανητικό σύστημα
Τον Φεβρουάριο του 2017 η NASA ανακοίνωσε σε συνέντευξη τύπου ότι το πλανητικό σύστημα αυτού του αστέρα αποτελείται από επτά πλανήτες παρόμοιους με τη Γη, τρεις από τους οποίους (TRAPPIST e, f και g) βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη.[28][29][30]. Τα μεγέθη των πλανητών κυμαίνονται ανάμεσα στο μέγεθος του Άρη και της Γης,[24] ενώ οι πυκνότητες τους παίρνουν τιμές από ~0.60 μέχρι ~1.17 της Γης (ρ⊕, 5.51 g/cm3) υποδεικνύοντας κυρίως βραχώδεις συνθέσεις. Οι αποστάσεις των πλανητών από τον TRAPPIST-1 είναι όλες εγγύτερες του Ερμή από τον Ήλιο, ως εκ τούτου οι αποστάσεις μεταξύ τους είναι σχετικά μικρές. Για παράδειγμα ο TRAPPIST-1b απέχει από τον TRAPPIST-1c 1,6 φορές όσο απέχει η Γη από τη Σελήνη. Οι πλανήτες θα πρέπει να φαίνονται ευκρινώς στους ουρανούς των υπολοίπων πλανητών και σε ορισμένες περιπτώσεις πολύ μεγαλύτεροι από ότι φαίνεται η Σελήνη στη Γη.[31]
Φωτοθήκη
Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανητικού συστήματος του TRAPPIST-1[32]
Καλλιτεχνική απεικόνιση της περιφοράς των πλανητών του TRAPPIST-1[33]
Σύγκριση μεγεθών του Ήλιου με τον TRAPPIST-1.
Καλλιτεχνική απεικόνιση τριών πλανητών του TRAPPIST-1
Καλλιτεχνική απεικόνιση της θέας από τον πλανήτη TRAPPIST-1c
Καλλιτεχνικό βίντεο όπου απεικονίζεται το πλανητικό σύστημα του από τον πλησιέστερο πλανήτη στον TRAPPIST-1.
Καλλιτεχνική απεικόνιση της NASA-JPL/Caltech για το μέγεθος των πλανητών του TRAPPIST -1.
Σύγκριση του μεγέθους του πλανητικού συστήματος του Ήλιου σε σχέση με του TRAPPIST-1.
Παραπομπές
Cutri, R. M.; Skrutskie, M. F.; Van Dyk, S.; Beichman, C. A.; Carpenter, J. M.; Chester, T.; Cambresy, L.; Evans, T. και άλλοι. (June 2003). «2MASS All Sky Catalog of point sources». VizieR Online Data Catalog (European Southern Observatory with data provided by the SAO/NASA Astrophysics Data System) 2246. Bibcode: 2003yCat.2246....0C.
Costa, E.; Mendez, R.A.; Jao, W.-C.; Henry, T.J.; Subasavage, J.P.; Ianna, P.A. (August 4, 2006). «The Solar Neighborhood. XVI. Parallaxes from CTIOPI: Final Results from the 1.5 m Telescope Program» (PDF). The Astronomical Journal (The American Astronomical Society) 132 (3): 1234. doi:10.1086/505706. Bibcode: 2006AJ....132.1234C.
«2MASS J23062928-0502285».
Gillon, M.; Jehin, E.; Lederer, S. M.; Delrez, L.; De Wit, J.; Burdanov, A.; Van Grootel, V.; Burgasser, A. J. και άλλοι. (2016). «Temperate Earth-sized planets transiting a nearby ultracool dwarf star». Nature 533 (7602): 221–224. doi:10.1038/nature17448.
«Three Potentially Habitable Worlds Found Around Nearby Ultracool Dwarf Star – Currently the best place to search for life beyond the Solar System». European Southern Observatory.
Chang, Kenneth (22 February 2017). «7 Earth-Size Planets Identified in Orbit Around a Dwarf Star». New York Times. Ανακτήθηκε στις 22 February 2017.
Witze, A. (2017-02-22). «These seven alien worlds could help explain how planets form». Nature. doi:10.1038/nature.2017.21512.
Marchis, F. (22 Φεβρουαρίου 2017). «Wonderful potentially habitable worlds around TRAPPIST-1». Planetary Society. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2017.
Tamayo, Daniel; Rein, Hanno; Petrovich, Cristobal; Murray, Norman (10 May 2017). «Convergent Migration Renders TRAPPIST-1 Long-lived». The Astrophysical Journal Letters 840 (2): L19. doi:10.3847/2041-8213/aa70ea. Bibcode: 2017ApJ...840L..19T.
Chang, Kenneth (10 May 2017). «The Harmony That Keeps Trappist-1's 7 Earth-size Worlds From Colliding». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 11 May 2017.
Vida, Krisztián; Kővári, Zsolt; Pál, András; Oláh, Katalin; Kriskovics, Levente (23 April 2017). «Frequent flaring in the TRAPPIST-1 system - unsuited for life?». The Astrophysical Journal 841: 124. doi:10.3847/1538-4357/aa6f05. Bibcode: 2017ApJ...841..124V.
Luger, RodrigoΣφάλμα έκφρασης: Μη αναγνωρισμένη λέξη "etal" (12 March 2017). «A terrestrial-sized exoplanet at the snow line of TRAPPIST-1». Nature Astronomy 1: 0129. doi:10.1038/s41550-017-0129. Bibcode: 2017NatAs...1E.129L.
«Could these newly-discovered planets orbiting an ultracool dwarf host life?». The Guardian. 2 Μαΐου 2016.
Οικονόμου, Τάσος. «Σπουδαία ανακάλυψη από NASA: βρήκαν πλανήτες που μοιάζουν στη Γη». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 2017-02-22.
Gillon, Michaël; Jehin, Emmanuël; Lederer, Susan M.; Delrez, Laetitia; De Wit, Julien; Burdanov, Artem; Van Grootel, Valérie; Burgasser, Adam J. και άλλοι. (2016). «Temperate Earth-sized planets transiting a nearby ultracool dwarf star». Nature 533 (7602): 221–224. doi:10.1038/nature17448.
«Temperate Earth-Sized Planets Found in Extraordinarily Rich Planetary System TRAPPIST-1». SpaceRef. 22 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2017.
NASA telescope reveals largest batch of Earth-size, habitable-zone planets around single star. Δελτίο τύπου.
TRAPPIST – The Trappist Order: a lifestyle
«New National Telescope at La Silla—TRAPPIST to Scout the Sky and Uncover Exoplanets and Comets (eso1023 — Organisation Release)». www.eso.org. ESO. 8 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2015.
Gramer, Robbie (22 Φεβρουαρίου 2017). «News So Foreign It's Out of This World: Scientists Discover Seven New Potentially Habitable Planets». Foreign Policy.
«New National Telescope at La Silla—TRAPPIST to Scout the Sky and Uncover Exoplanets and Comets (eso1023 — Organisation Release)». www.eso.org. ESO. 8 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2015.
Bryant, Tracey (22 Φεβρουαρίου 2017). «Celestial Connection». University of Delaware.
Hessman, F. V.; Dhillon, V. S.; Winget, D. E.; Schreiber, M. R.; Horne, K.; Marsh, T. R.; Guenther, E.; Schwope, A. και άλλοι. (2010). «On the naming convention used for multiple star systems and extrasolar planets». arXiv:1012.0707 [astro-ph.SR].
Gillon, M.; Triaud, A. H. M. J.; Demory, B.-O.; Jehin, E.; Agol, E.; Deck, K. M.; Lederer, S. M.; De Wit, J. και άλλοι. (2017). «Seven temperate terrestrial planets around the nearby ultracool dwarf star TRAPPIST-1». Nature 542 (7642): 456. doi:10.1038/nature21360.
Williams, Matt (24 Σεπτεμβρίου 2016). «What is the Life Cycle Of The Sun?». Universe Today. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2011.
Cain, Fraser (23 Δεκεμβρίου 2015). «Temperature of the Sun». Universe Today. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2011.
Adams, Fred C.; Laughlin, Gregory; Graves, Genevieve J. M.. «Red Dwarfs and the End of the Main Sequence». Gravitational Collapse: From Massive Stars to Planets. Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica, pp. 46–49. Bibcode: 2004RMxAC..22...46A.
«NASA Telescope Reveals Largest Batch of Earth-Size, Habitable-Zone Planets Around Single Star». nasa.gov.
«TRAPPIST-1 Planet Lineup». jpl.nasa.gov.
«O ερυθρός νάνος και οι επτά «αδελφές» της Γης». In.gr. Ανακτήθηκε στις 2017-02-23.
Wall, Mike (22 Φεβρουαρίου 2017). «Major Discovery! 7 Earth-Size Alien Planets Circle Nearby Star». space.com.
«Ultracool Dwarf and the Seven Planets - Temperate Earth-sized Worlds Found in Extraordinarily Rich Planetary System». www.eso.org. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2017.
«Artist's view of planets transiting red dwarf star in TRAPPIST-1 system». www.spacetelescope.org. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2016.
Περαιτέρω ανάγνωση
Thomas Levenson (2 Μαΐου 2016). «Astronomers Have Found Planets in the Habitable Zone of a Nearby Star». The Atlantic. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
NASA Discovers 7 Planets Orbiting TRAPPIST 1
TRAPPIST-1, Planetary system website.
ESOcast 83: Ultracool dwarf star with planets (video)
Πλανητικό σύστημα του TRAPPIST-1
TRAPPIST-1
Αστέρι
TRAPPIST-1
Πλανήτες
TRAPPIST-1b TRAPPIST-1c TRAPPIST-1d TRAPPIST-1e TRAPPIST-1f TRAPPIST-1g TRAPPIST-1h
Category Κατηγορία:Πλανητικό σύστημα του TRAPPIST-1 Portal Πύλη:Αστρονομία