.
Ένα πλανητικό νεφέλωμα είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής που αποτελείται από ένα επεκτεινόμενο σφαιρικό κύμα ιονισμένου αερίου που εξακοντίζεται στο διάστημα, από κάποιο άστρο σε μορφή διαδοχικών παλμών, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του κύκλου της ζωής του.[1] Η λανθασμένη ονομασία αντί του ορθού "αστρικό νεφέλωμα" εξακολουθεί να αποδίδεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα[2] από τον αστρονόμο Ουίλιαμ Χέρσελ που υπέθεσε ότι τα νεφελώματα αυτά περιέχουν νεαρούς πλανήτες, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνονται από μικρά οπτικά τηλεσκόπια, που όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με τους πλανήτες ηλιακού συστήματος.[3] Πρόκειται για ένα σχετικά βραχύβιο φαινόμενο, που διαρκεί λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σε σύγκριση με την τυπική διάρκεια ζωής ενός αστέρα, που φτάνει τα δισεκατομμύρια έτη. Το πλανητικό νεφέλωμα συμβολίζεται διεθνώς με τα λατινογράμματα PN εκ των αρχικών του όρου Planetary nebula.
Στο τέλος της ζωής του άστρου, κατά τη διάρκεια της φάσης του ερυθρού γίγαντα, τα εξώτερα στρώματά του απομακρύνονται μέσω παλμικών ταλαντώσεων και ισχυρού αστρικού ανέμου. Χωρίς αυτά τα αδιαφανή στρώματα, ο καυτός, φωτεινός πυρήνας εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία που ιονίζει [1] τα αποβεβλημένα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Αυτό το ιονισμένο "κέλυφος αερίων" ακτινοβολεί δίνοντας την εικόνα του πλανητικού νεφελώματος.
Τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην χημική εξέλιξη ενός γαλαξία, επιστρέφοντας υλικό στο διαστρικό ενδιάμεσο που έχει εμπλουτιστεί με βαρύτερα στοιχεία και άλλα προϊόντα πυρηνοσύνθεσης (όπως άνθρακας, άζωτο, οξυγόνο και ασβέστιο). Σε μακρινότερους γαλαξίες, τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να είναι τα μόνα αντικείμενα που μπορούν να αναλυθούν για να αποφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές πυκνότητες.
Τα πρόσφατα χρόνια, το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ έχει τραβήξει εικόνες που έχουν αποκαλύψει ότι πολλά πλανητικά νεφελώματa έχουν ιδιαιτέρως σύνθετες και ποικίλες μορφολογίες. Περίπου το ένα πέμπτο είναι σφαιρικό, αλλά η πλειονότητα δεν έχουν σφαιρική συμμετρία. Οι μηχανισμοί που παράγουν τέτοια μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χαρακτηριστικών δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, ίσως οι διπλοί κεντρικοί αστέρες, οι αστρικοί άνεμοι και τα μαγνητικά πεδία να παίζουν όλα μαζί κάποιο ρόλο.
Παραπομπές
Frankowski & Soker 2009, σελίδες 654–8
Kwok 2005, σελίδες 271–8
Hubblesite.org 1997
Δειτε επίσης
Πηγές
Frankowski, Adam; Soker, Noam (November 2009), «Very late thermal pulses influenced by accretion in planetary nebulae», New Astronomy 14 (8): 654–8, doi:10.1016/j.newast.2009.03.006
Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars, Hubblesite.org, December 17, 1997, ανακτήθηκε στις 2008-08-09
Kwok, Sun (June 2005), «Planetary Nebulae: New Challenges in the 21st Century», Journal of the Korean Astronomical Society 38 (2): 271–8
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
