.
Γενικά κατά την εφαρμογή Αστρονομικής Ναυτιλίας, και την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων που ανάγονται σ΄ αυτή απαιτείται συνδυασμός των γήινων ή όπως καλούνται γεωγραφικών συντεταγμένων ενός τόπου με ένα σημείο στην ουράνια σφαίρα, δηλαδή συνδυασμός της θέσης του παρατηρητή στη Γη με τη θέση ενός αστέρα στην ουράνια σφαίρα. Ο συνδυασμός όμως αυτός απαιτεί την εύρεση της σχετικής θέσης των δύο σφαιρών ακριβώς κατά την στιγμή της παρατήρησης.
Θεωρώντας λοιπόν πως όλη η ουράνια σφαίρα αποτελεί μια σφαιρική προέκταση της γήινης σφαίρας έπεται πως και οι ουράνιοι μεσημβρινοί αποτελούν προέκταση των γήινων. Έτσι ώστε η προέκταση του γήινου μεσημβρινού ενός τόπου στην ουράνια σφαίρα θα αποτελεί τον ουράνιο μεσημβρινό του τόπου ο οποίος όμως φαινομενικά θα παραμένει ακίνητος. Αντίθετα όμως ο ουράνιος μεσημβρινός που διέρχεται από ένα αστέρα, καλούμενος ωρικός κύκλος αυτού, συνεχώς μεταβάλλει τη θέση του σχετικά με τον ακίνητο ουράνιο μεσημβρινό του τόπου, ακολουθώντας την προς δυσμάς φαινομενική περιστροφή της ουράνιας σφαίρας.
Έτσι μεταξύ των δύο αυτών μεσημβρινών σχηματίζεται μία γωνία η οποία και καθορίζει ανά πάσα στιγμή τη σχετική θέση τη γήινης και της ουράνιας σφαίρας. H γωνία αυτή ονομάζεται ωρική γωνία (Hour Angle) και συμβολίζεται διεθνώς με τα λατινικά γράμματα Η.Α. προφερόμενα "έιτς-έι".
Ορισμός
Ωρική γωνία καλείται η γωνία που περιλαμβάνεται μεταξύ του μεσημβρινού ενός τόπου επί της Γης (που προεκτεινόμενος σχηματίζει τον ουράνιο μεσημβρινό του τόπου) και του ωρικού κύκλου ενός αστέρος, ή η γωνία μεταξύ ενός ουράνιου μεσημβρινού τόπου (Γης) και του ωρικού κύκλου αστέρος.
Η γωνία αυτή μετριέται πάντα επί τόξου του ισημερινού αρχής γενομένης εξ ορισμένου μεσημβρινού της Γης προς τον ωρικό κύκλο του αστέρα από 0° - 360° προς ανατολάς (κατά την ορθή φορά) οπότε και ονομάζεται ανατολική ωρική γωνία ή προς δυσμάς (κατά την ανάδρομο φορά) οπότε και ονομάζεται δυτική ωρική γωνία. Το άθροισμα της ανατολικής και δυτικής ωρικής γωνίας είναι πάντα 360°, δηλαδή:
Η.Α. (ανατολική) + Η.Α. (δυτική) = 360°
Σήμερα σε όλα σχεδόν τα προβλήματα της Αστρονομικής ναυτιλίας χρησιμοποιείται η δυτική ωρική γωνία και όταν κατά την επίλυση του τριγώνου θέσεως ευρίσκεται ανατολική για την περαιτέρω χρησιμοποίησή της μετατρέπεται αυτή σε δυτική αφαιρούμενη από 360°.
Είδη ωρικών γωνιών
Στην Αστρονομική Ναυτιλία απαντώνται τρεις διαφορετικές ωρικές γωνίες η τοπική δυτική (L.H.A.), η ωρική Γκρήνουιτς (G.H.A.) και η αστρική ωρική (S.H.A.).
Τοπική δυτική
Η δυτική ωρική γωνία ενός ουράνιου σώματος κάθε φορά που λαμβάνεται με αρχή μέτρησης τον μεσημβρινό του τόπου ονομάζεται τοπική δυτική ωρική γωνία με διεθνές σύμβολο L.H.A. (Local Hour Angle), προφερόμενο Ελ-έιτς-έι.
Οι τιμές L.H.A. δίδονται σε ειδικούς αστρονομικούς πίνακες.
Ωρική Γκρήνουιτς
Όταν αρχή μέτρησης μιας δυτικής ωρικής γωνίας λαμβάνεται ο μεσημβρινός Γκρήνουιτς τότε αυτή ονομάζεται δυτική ωρική γωνία Greenwich ή ωρική Greenwich με διεθνές σύμβολο G.H.A. (Greenwich Hour Angle), προφερόμενο Τζι-έιτς-έι.
Οι τιμές G.H.A. δίδονται σε ειδικούς πίνακες των αστρονομικών εφημερίδων
Αστρική ωρική
Η Αστρική ωρική γωνία είναι μία από τις Ισημερινές συντεταγμένες που φέρει διεθνές σύμβολο S.H.A. (Sidereal Hour Angle), προφερόμενο Ες-έιτς-έι. Δείτε σχετικό ίδιο άρθρο.
Παρατηρήσεις
Θεωρώντας ότι ως αρχή μέτρησης λαμβάνεται πάντα ο άνω ημιμεσημβρινός του παρατηρητή συνάγεται ότι όταν η LHA είναι μεταξύ 0° - 180° ο παρατηρούμενος αστέρας βρίσκεται προς δυσμάς και όταν αυτή βρίσκεται μεταξύ 180° - 360° τότε αυτός βρίσκεται προς ανατολάς.
Μετατροπές ωρικών γωνιών
Για την μετατροπή των ωρικών γωνιών υφίστανται οι παρακάτω τρεις σχέσεις (τύποι) που τυγχάνουν ευρείας χρήσης στην αστρονομική ναυτιλία.
α) L.H.A.= G.H.A.± λ (+ όταν το λ (μήκος) είναι ανατολικό και - όταν είναι δυτικό).
β) G.H.A.= L.H.A.± λ (αντίστροφα, + όταν λ δυτικό και - όταν είναι ανατολικό), και
γ) λ = L.H.A.~ G.H.A.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι στον α) τύπο με γνωστά την GHA και λ βρίσκεται η LHA, στον β) με γνωστά την LHA και λ βρίσκεται η GHA. Τέλος στη περίπτωση γ) το μήκος θα είναι ανατολικό (Α) άν LHA > GHA, και δυτικό (Δ) αν GHA > LHA.
Εύρεση L.H.A.
Για τα ουράνια σώματα: Ήλιο, Πλανήτες και Σελήνη οι αστρονομικές εφημερίδες παρέχουν την GHA αυτών σε ειδική στήλη για το καθένα. Επομένως για την εύρεση της τοπικής LHA εφαρμόζεται ο τύπος L.H.A.= G.H.A.± λ [+ για λ (Α) και - για λ (Δ)].
Δείτε επίσης
Ουράνια σφαίρα
Ισημερινές συντεταγμένες
Ορίζοντας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
