.
Το νεφέλωμα Μάτι της Γάτας ή NGC 6543 (γνωστό και ως Caldwell 6) είναι πλανητικό νεφέλωμα στον αστερισμό Δράκων. Το ανακάλυψε ο Ουίλιαμ Χέρσελ τις 15 Φεβρουαρίου 1786. Ήταν το πρώτο πλανητικό νεφέλωμα του οποίου το φάσμα μελετήθηκε από τον Άγγλο αστρονόμο Ουίλιαμ Χάγκινς, δείχνοντας ότι τα πλανητικά νεφελώματα είναι αέριας και όχι αστρικής φύσης. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ έχει αποκαλύψει κόμβους, πίδακες, φυσαλίδες και περίπλοκες αψίδες, οι οποίοι φωτίζονται από το κεντρικό άστρο του νεφελώματος. Απέχει περίπου 3.300 έτη φωτός από τη Γη.
Το νεφέλωμα Μάτι Γάτας στο ορατό φως (από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ) και ακτίνες Χ (ιώδες, από το διαστημικό τηλεσκόπιο Τσάντρα).
Χαρακτηριστικά
Το NGC 6543 είναι αντικείμενο του βαθέως ουρανού με μεγάλη βόρεια απόκλιση, και βρίσκεται κοντά στο βόρειο εκλειπτικό πόλο. Έχει συνολικό φαινόμενο μέγεθος +8,1 με υψηλή φωτεινότητα επιφανείας. Το μικρό λαμπρό εσωτερικό νεφέλωμα εκτείνεται στα 16", ενώ το εξωτερικό τμήμα του περίπου στα 25".[1] Εικόνες με μεγάλο χρόνο έκθεσης αποκαλύπτουν μια εκτεταμένη άλλο, με διάμετρο περίπου 5 λεπτά της μοίρας, η οποία αποτελείται από υλικά που απέβαλε το κεντρικό άστρο όταν ήταν ερυθρός γίγαντας.
Το λαμπρό τμήμα της νεφελότητας έχει θερμοκρασία ανάμεσα σε 7000 και 9000 Κ, με μέση πυκνότητα περίπου 5.000 σωματίδια ανά κυβικό εκατοστό.[2] Η εξωτερική του άλως έχει θερμοκρασία περίπου 15.000 Κ, αλλά είναι πολύ λιγότερο πυκνή.[3] Η θερμοκρασία της επιφάνειας του κεντρικού άστρου είναι περίπου 80.000 Κ, και είναι 10.000 φορές φωτεινότερο από τον Ήλιο. Έχει φασματικό τύπο O7 + [WR].[2] Υπολογίζεται ότι το κεντρικό άστρο έχει μάζα μεγαλύτερη από τη ηλιακή, ενώ αρχικά θεωρείται ότι είχε μάζα 5 ηλιακές μάζες.[4] Η ακτίνα του είναι 0,65 φορές η ηλιακή, περίπου 910.000 χιλιόμετρα.
Από τη γωνιακή επέκταση του νεφελώματος, η οποία είναι 3,456 μιλιδευτερόλεπτα της μοίρας το έτος, όπως υπολογίστηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ, μπορεί να υπολογιστεί η ηλικία του. Εάν επεκτείνεται με σταθερό ρυθμό 10 μιλιδευτερόλεπτα ανά έτος, τότε θα χρειαζόταν 1000±260 χρόνια για να φτάσει στη σημερινή του διάμετρο το εσωτερικό τμήμα του νεφελώματος, ενώ οι πιο εξωτερικές περιοχές έχουν μεγαλύτερη ηλικία.[5]
Απόσταση
Ο υπολογισμός της απόστασης πλανητικών νεφελωμάτων όπως το NGC 6543 είναι γενικά πολύ ανακριβής. Με βάση το ρυθμό επέκτασης του νεφελώματος όπως υπολογίστηκε από παρατηρήσεις που πραγματοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ, και υποθέτωντας γραμμική επέκταση της τάξης 16,4 km·s−1, η απόσταση του NGC 6543 είναι 1001±269 παρσέκ (περίπου 3.300 έτη φωτός) από τη Γη.[5] Άλλες μελέτες δίνουν διαφορετικές απόστασης, όπως οι Stanghellini, L., et al. (2008), οι οποίοι δίνουν απόσταση 1623 παρσέκ (5300 έτη φωτός).
Παραπομπές
(Reed et al. 1999, σελ. 2433)
(Wesson & Liu 2004, σελίδες 1026, 1028)
(Wesson & Liu 2004, σελ. 1029)
(Bianchi, Cerrato & Grewing 1986)
(Reed et al. 1999, σελίδες 2433–2438)
Πηγές
Bianchi, L.; Cerrato, S.; Grewing, M. (November 1986), «Mass loss from central stars of planetary nebulae—the nucleus of NGC 6543», Astronomy and Astrophysics 169 (1–2): 227–236
Reed, Darren S.; Balick, Bruce; Hajian, Arsen R.; Klayton, Tracy L.; Giovanardi, Stefano; Casertano, Stefano; Panagia, Nino; Terzian, Yervant (1999), «Hubble Space Telescope Measurements of the Expansion of NGC 6543: Parallax Distance and Nebular Evolution», Astronomical Journal 118 (5): 2430–2441, doi:10.1086/301091
Wesson, R.; Liu, X.-W. (2004), «Physical conditions in the planetary nebula NGC 6543», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 351 (3): 1026–1042, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07856.x
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δεδομένα για το NGC 6543 στα NGC/IC Database (Αγγλικά), SIMBAD (Αγγλικά), NASA Extragalactic Database (Αγγλικά), SEDS (Αγγλικά) και VizieR Service (Αγγλικά)
Εικόνες του NGC 6543 στο Aladin (Αγγλικά) και στο SkyView (Αγγλικά)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
