.
Τα Γεωπλήσια αντικείμενα (Near-Earth Objects - NEOs) είναι μικρά ουράνια σώματα (αστεροειδείς και κομήτες) του Ηλιακού Συστήματος, τα οποία επηρεασμένα από τις βαρυτικές έλξεις των κοντινών πλανητών ωθούνται σε τροχιές που, τουλάχιστον σε ένα μικρό μέρος τους, περνούν κοντά από την τροχιά περιφοράς του πλανήτη Γη γύρω από τον Ήλιο.[1] Κύριο χαρακτηριστικό όλων των σωμάτων που χαρακτηρίζονται ως γεωπλήσια είναι το μήκος του περιήλιου τους, δηλαδή της μικρότερης απόστασης που μπορούν να βρεθούν από τον Ήλιο, το οποίο είναι μικρότερο του 1,3 της Αστρονομικής Μονάδας (q < 1,3 AU).[2] Σήμερα, σύμφωνα με τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση, ο πληθυσμός των γνωστών σε εμάς Γεωπλήσιων Αντικειμένων ξεπερνά τις δέκα χιλιάδες σώματα.[3]
Καθώς οι τροχιές πολλών από τα Γεωπλήσια Αντικείμενα μπορούν να τέμνουν την τροχιά περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο, το ενδιαφέρον της αστρονομικής κοινότητας είναι ιδιαίτερα αυξημένο πάνω σε αυτά, καθώς είναι γνωστό πως συγκρούσεις της Γης στο παρελθόν με τέτοια ουράνια σώματα έχουν επηρεάσει σημαντικά την γεωλογική και βιολογική ιστορία του πλανήτη. Για τον λόγο αυτό τεράστια ποσά έχουν διατεθεί για την ανακάλυψη, την παρατήρηση και την μελέτη των Γεωπλήσιων Αντικειμένων.[4]
Ομάδες Γεωπλήσιων Αντικειμένων
Οι χαρακτηριστικές τροχιές των τριών κύριων ομάδων των γεωπλήσιων αστεροειδών.
Με μπλε, η τροχιά περιφοράς του πλανήτη Γη.
Με κόκκινο, η τροχιά περιφοράς του πλανήτη Άρη.
Με γαλάζιο, η χαρακτηριστική τροχιά των αστεροειδών Ατών.
Με ροζ, η χαρακτηριστική τροχιά των Απολλώνιων αστεροειδών.
Με πορτοκαλί, η χαρακτηριστική τροχιά των αστεροειδών Αμόρ.
Ανάλογα με το είδος τους τα Γεωπλήσια Αντικείμενα χωρίζονται σε Γεωπλήσιους Κομήτες (Near-Earth Comets - NECs) και Γεωπλήσιους Αστεροειδείς (Near-Earth Asteroids - NEAs).[2]
Γεωπλήσιοι Κομήτες
Οι Γεωπλήσιοι Κομήτες είναι μικρής περιόδου, έχουν δηλαδή τροχιακές περιόδους μικρότερες από 200 χρόνια.[2] Θεωρείται πως η προέλευσή τους είναι η Ζώνη του Κάιπερ.
Γεωπλήσιοι Αστεροειδείς
Οι Γεωπλήσιοι Αστεροειδείς, που αποτελούν την μεγάλη πλειοψηφία των Γεωπλήσιων Αντικειμένων, χωρίζονται σε τρεις κύριες υποομάδες, ανάλογα με το μήκος του μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους (a) και το μήκος της απόστασης τους από τον ήλιο όταν βρίσκονται στο περιήλιο τους (q).
Οι βασικές ομάδες Γεωπλήσιων Αστεροειδών είναι[2] :
Οι Αστεροειδείς Ατών (Atens), όπου το μήκος του μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους είναι μικρότερο της 1 Αστρονομικής Μονάδας (a < 1 AU).
Υποκατηγορία των αστεροειδών Ατών είναι οι Αστεροειδείς Ατίρα (Atiras, ή Αστεροειδείς Αποχέλε — Apohele). Στην ομάδα ανήκουν οι αστεροειδείς όπου το μήκος του μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους είναι μικρότερο της 1 Αστρονομικής Μονάδας (a < 1 AU) και η απόσταση του αφηλίου τους μικρότερη του 0,983 αυτής (Q < 0,983 AU).[Σημ 1]
Οι Απολλώνιοι αστεροειδείς (Apollos), όπου το μήκος του μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους είναι μεγαλύτερο της 1 Αστρονομικής Μονάδας (a > 1 AU) και η απόσταση του περιηλίου τους είναι μικρότερη του 1,017 της Αστρονομικής Μονάδας (q < 1,017 AU).
Οι Αστεροειδείς Αμόρ (Amors), όπου το μήκος του μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους είναι μεγαλύτερο της 1 Αστρονομικής Μονάδας (a > 1 AU) και η απόσταση του περιηλίου τους είναι μεγαλύτερη του 1,017 της Αστρονομικής Μονάδας και μικρότερη του 1,3 αυτής (1,017 AU < q < 1,3 AU).[Σημ 2]
Από τα παραπάνω προκύπτει πως τόσο οι αστεροειδείς Ατίρα όσο και οι αστεροειδείς Αμόρ δεν μπορούν να βρεθούν στην τροχιά της Γης.[Σημ 3] Αντίθετα, οι Απολλώνιοι αστεροειδείς και όσοι από τους αστεροειδείς Ατών δεν ανήκουν στην υποκατηγορία των Ατίρα τέμνουν την τροχιά της Γης και κάποιοι από αυτούς είναι πιθανό να συγκρουστούν μαζί της. Οι αστεροειδείς που εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες για μια κοντινή από τη Γη προσπέλαση (γνωστοί ως «Δυνητικά Επικίνδυνοι Αστεροειδείς», Potentially Hazardous Asteroids - PHAs) υπολογίζονται σήμερα σε λίγο πιο πάνω από 1400.[5][6]
Σημειώσεις
Καθώς η ανακάλυψη αυτής της κατηγορίας αστεροειδών είναι πρόσφατη, υπάρχουν δύο ξεχωριστοί τρόποι κατάταξής τους. Η πρώτη μέθοδος (IAU) θεωρεί τους αστεροειδείς Ατίρα υποκατηγορία των αστεροειδών Ατών. Η δεύτερη μέθοδος κατάταξης (NASA) θεωρεί τους Ατίρα ξεχωριστή κατηγορία από τους Ατών. Με βάση τη δεύτερη αυτή μέθοδο κατάταξης, ως αστεροειδείς Ατών θεωρούνται μόνο αυτοί που έχουν μήκος μεγάλου ημιάξονα της τροχιάς τους μικρότερο της 1 Αστρονομικής Μονάδας (a < 1 AU) και ταυτόχρονα η απόσταση του αφηλίου τους μεγαλύτερη του 0,983 αυτής (Q > 0,983 AU).
Ο ορισμός αυτός για τους Αστεροειδείς Αμόρ είναι ο πιο αυστηρός από τους δύο ορισμούς που υπάρχουν για τον προσδιορισμό των αντικειμένων της ομάδας. Υποδηλώνει πως ως αστεροειδείς Αμόρ λογίζονται μόνο τα γεωπλήσια αντικείμενα που η τροχιά τους δεν τέμνει την τροχιά της Γης και η τροχιακή τους περίοδος είναι μεγαλύτερη του ενός γήινου αστρικού έτους. Αντιθέτως, με τον δεύτερο και γενικότερο ορισμό για τους Αμόρ, ως αστεροειδείς του είδους λογαριάζονται οι αστεροειδείς που έχουν περιήλιο τροχιάς μεταξύ 1,00 AU και 1,30 AU (1 AU < q < 1,3 AU). Με βάση τον γενικότερο αυτό ορισμό αρκετοί από τους αστεροειδείς που μπορούν να χαρακτηριστούν ως Απολλώνιοι ανήκουν στην κατηγορία Αμόρ. Και οι δυο ορισμοί των αστεροειδών Αμόρ χρησιμοποιούνται από τους διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση, για παράδειγμα, τοποθετεί τον αστεροειδή 3671 Διόνυσο στην λίστα των αστεροειδών Αμόρ (List Of Amor Minor Planets) με βάση τον γενικό ορισμό, ενώ η σχετική υπηρεσία της NASA τον χαρακτηρίζει ως Απολλώνιο (3671 Dionysus (1984 KD)) με βάση τον αυστηρό ορισμό.
Με βάση τον αυστηρό ορισμό για τους Αμόρ. Με βάση τον γενικότερο ορισμό, ένα μέρος των αστεροειδών που η τροχιά τους τέμνει τον άξονα της Γης και χαρακτηρίζονται ως «Δυνητικά Επικίνδυνοι Αστεροειδείς» είναι αστεροειδείς Αμόρ.
Παραπομπές
"What Is A Near-Earth Object (NEO)?", Near Earh Object Program, NASA. (Frequently Asked Questions)
Near-Earth Object Groups. NASA
Κεντρική σελίδα Minor Planet Center. Στατιστικά - Running Tallies
Portree, David S. (2013-03-23). «Earth-Approaching Asteroids as Targets for Exploration (1978)». Wired.
List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs), Minor Planet Center
Potentially Hazardous Asteroids, NASA
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σχετικά με τα γνωστά Γεωπλήσια Αντικείμενα, στο Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης.
Near Earh Object Program, από τη NASA.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
