.
Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν (ρωσικά: Михаил Александрович Бакунин, ΔΦΑ: [mʲɪxɐˈiɫ ɐlʲɪˈ ksandrəvʲɪʨ bɐˈkunʲin], 30 Μαΐου 1814 (Π.Η.: 14 Μαΐου 1814) – 1 Ιουλίου 1876) υπήρξε Ρώσος θεωρητικός του αναρχισμού που με τα γραπτά του και το βίο του, λειτούργησε ως σημείο αναφοράς στην ιστορία του αναρχικού κινήματος, αποτελώντας μία από τις πλέον διάσημες επαναστατικές μορφές του 19ου αιώνα.
Βιογραφικά στοιχεία
Τα πρώτα χρόνια
Ο Μιχαήλ Μπακούνιν, γεννήθηκε στο Πριαμούκινο κοντά στο Τβερ (σημερινό Καλίνιν), το 1814, στις 30 Μαΐου. Προερχόμενος από αριστοκρατική ρωσική οικογένεια, προορίστηκε από την οικογένειά του για στρατιωτική καριέρα στην Αγία Πετρούπολη. Ήδη από τότε[ασαφές], τα πρώτα χρόνια, έχει την άποψη ότι οι στρατιώτες είναι δουλοπάροικοι, που δωροδοκούνται με αμοιβές και δώρα για να καταστείλουν τον υπόλοιπο λαό. Η σχολή του πυροβολικού στην οποία κατατάχτηκε το 1828, αποτελούνταν από αριστοκράτες, είχε τη μεγαλύτερη ελευθερία στη σκέψη και την έρευνα από οποιονδήποτε άλλο τομέα του στρατού. Έτσι, ο Μπακούνιν στρέφει το ενδιαφέρον του προς τη φιλοσοφία. Το 1832 γίνεται αξιωματικός, αλλά μην αντέχοντας τον τρόπο ζωής στο στρατό, παραιτείται το 1835 και οδεύει για τη Μόσχα όπου ελπίζει να σπουδάσει φιλοσοφία.
Ο Εγελιανισμός ήταν τότε σε άνοδο και κίνησε το ενδιαφέρον του Μπακούνιν ο οποίος πήρε την άδεια να σπουδάσει στη Γερμανία, στηριγμένος στην οικονομική βοήθεια του Αλεξάντερ Χέρτσεν. Επισκέφτηκε το Βερολίνο, τη Δρέσδη και τη Λειψία, εμβαθύνοντας στη φιλοσοφία του Χέγκελ, που τη χαρακτήρισε κατόπιν ως την "άλγεβρα της Επανάστασης". Ήδη όμως έκλινε προς την ετερόδοξη σχολή, που ανέδειξε άτομα όπως ο Λούντβιχ Φόυερμπαχ και ο Νταβίντ Φρίντριχ Στράους.
Η δράση του σε Δρέσδη, Παρίσι, Πράγα
Το 1842 ο Μπακούνιν βρισκόταν στη Δρέσδη και επηρεασμένος από τον Άρνολντ Ρούγκε προσχώρησε στο κίνημα της εγελιανής Αριστεράς. Ένα δοκίμιό του με τίτλο "Η Αντίδραση στη Γερμανία" πήρε μεγάλη δημοσιότητα και τον ανάγκασε να καταφύγει στην Ελβετία. Το 1843 επισκέφτηκε το Παρίσι και γνώρισε τον Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν, ο οποίος εκείνη την χρονιά δημοσίευσε το Η δημιουργία της τάξης στην ανθρωπότητα. Η γνωριμία αυτή τον έκανε να ενστερνιστεί τις αναρχικές απόψεις[εκκρεμεί παραπομπή]. Τα επόμενα χρόνια ο Μπακούνιν τα αφιέρωσε στο να κάνει το σοσιαλδημοκρατικό κίνημα αναρχικό και διεθνές.[εκκρεμεί παραπομπή]
Από το 1844 μέχρι το 1848 έζησε κυρίως στο Παρίσι. To 1848 συμμετείχε στο Σλαβικό συνέδριο έχοντας την ελπίδα να υποκινήσει πανσλαβική επανάσταση όπου απεύθυνε κάλεσμα στους σλαβικούς λαούς και τους κάλεσε σε δημιουργία ομοσπονδίας (federation).[7]Εκείνη την εποχή ο Μπακούνιν υποστήριζε την ιδέα της ένωσης των σλαβικών λαών σε μια ομοσπονδία δημοκρατιών (republics) [8] Το γεγονός πως υπήρχαν εναντίον του υποψίες για κατασκοπία από την πλευρά των Ρώσων, οδήγησε τη ρωσική κυβέρνηση να ανακαλέσει την άδεια με την οποία τού επιτρεπόταν να κατοικεί στο εξωτερικό. Αντί να υπακούσει στη διαταγή και να επιστρέψει στη Ρωσία, απηύθυνε κάλεσμα σε Πολωνούς και Ρώσους για ένωση σε μια πανσλαβική επαναστατική συνομοσπονδία. Τότε επικηρύχθηκε για 10.000 ρούβλια και η γαλλική κυβέρνηση τον απέλασε. Αλλά η επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848 τον έφερε πίσω στο Παρίσι.
Το 1849 συμμετέχει στα γεγονότα της Δρέσδης μαζί με τον Ρίχαρντ Βάγκνερ. Προσπαθώντας να διαφύγει από τη Δρέσδη συνελήφθη, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο το Μάιο του 1850. Η καταδίκη του μετατράπηκε σε ισόβια. Σχεδίασε να δραπετεύσει στην Αυστρία, συνελήφθη ξανά και καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά τελικά εκδόθηκε στη Ρωσία.
Φυλάκιση, εξορία και ξανά Ευρώπη
Κρατήθηκε για αρκετά χρόνια στο φρούριο Νέβα της Βαλτικής και για μεγάλο χρονικό διάστημα στη Σιβηρία (από το 1857). Στη φυλακή βασανίστηκε ενώ έχασε την οδοντοστοιχία του και εξαναγκάστηκε να απευθύνει την Ομολογία του, προς τον Τσάρο Νικόλαο.[9][10]
Στο διάστημα της εξορίας του στη Σιβηρία παντρεύτηκε τη νεαρή Πολωνέζα, Αντονία Κβιατκόφσκα. Τελικά, δραπέτευσε ενώ περπάτησε ανατολικά πάνω από 1.000 μίλια μέσα από κακουχίες, φθάνοντας στη θάλασσα, από όπου πέρασε απέναντι στην Ιαπωνία. Από εκεί επιβιβάστηκε σε πλοίο για την Καλιφόρνια και από τη Δυτική Ακτή βρέθηκε στη Νέα Υόρκη, για να καταφύγει τελικά στο Λονδίνο όπου φιλοξενήθηκε από τον Χέρτσεν. Έχοντας υποστεί δυσκολίες και περιπέτειες και έχοντας αναμιχθεί με όλους τους τύπους των ανθρώπων, κάτω από όλες τις συνθήκες, κατέληξε στην άποψη ότι κάθε κυβέρνηση ήταν τυραννία. Ρίχτηκε στην επαναστατική δράση με ενθουσιασμό. Με τον Χέρτσεν δημοσίευσε τον "Συναγερμό της Επανάστασης" (Tocsin of revolution).
Το 1862 κάλεσε σε επανάσταση, και αυτοκυβέρνηση των Σλάβων.[11]
Ο τάφος του Μπακούνιν στη Βέρνη
Η Πρώτη Διεθνής, οι διαφωνίες με τον Μαρξ, ο θάνατος
Το 1868, προσχώρησε στη Διεθνή Ένωση Εργατών, επίσης γνωστή ως Πρώτη Διεθνή, μια ομοσπονδία ριζοσπαστικών συνδικάτων με παραρτήματα-σωματεία στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Το 1869, η Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία δεν έγινε δεκτή στη Διεθνή με το επιχείρημα ότι ήταν και η ίδια μια διεθνής οργάνωση, και ότι στη Διεθνή επιτρέπονταν ως μέλη μόνο εθνικές οργανώσεις. Έτσι η συμμαχία αυτοδιαλύθηκε και τα διάφορα τμήματα που την αποτελούσαν προσχώρησαν στη Διεθνή το καθένα ξεχωριστά. Ο Μπακούνιν συνέβαλε στη δημιουργία παραρτημάτων της Διεθνούς στην Ιταλία και την Ισπανία.
Ανάμεσα στα 1869 και 1870, ο Μπακούνιν γνωρίζεται με τον Σεργκέι Νετσάγιεφ με τον οποίο γράφουν (υπάρχει η εκδοχή ότι ο Νετσάγιεφ έγραψε το βιβλίο[12] ή ότι έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του[13]) την Κατήχηση του Επαναστάτη όπου κήρυξαν ότι ο σκοπός δικαιολογεί τη χρήση όλων των μέσων[14]. Ο Μπακούνιν τελικά, διέκοψε κάθε δημόσια σχέση με τον Νετσάγιεφ.
Το 1870 ο Μπακούνιν πρωτοστάτησε σε μια αποτυχημένη εξέγερση στη Λυών, πάνω σε αρχές που εφαρμόστηκαν στην πράξη αργότερα από την Παρισινή Κομμούνα[εκκρεμεί παραπομπή]. Κάνοντας έκκληση για γενική εξέγερση σε απάντηση της κατάρρευσης της γαλλικής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου, και επιδιώκοντας να μετασχηματίσει την αντιπαράθεση των δυνάμεων κυριαρχίας σε κοινωνική επανάσταση, συνέταξε τη Διακήρυξη της Αναρχικής Επανάστασης που τοιχοκολλήθηκε στη Λυών στις 26 Σεπτεμβρίου 1870. Χαρακτηριστικά αναφέρεται: "καταργούνται η κυβερνητική εξουσία του κράτους και η διοικητική μηχανή, επειδή κατέληξαν να είναι άχρηστες" (άρθρο 1) και "αναστέλλεται η λειτουργία των ποινικών και πολιτικών δικαστηρίων και τις αρμοδιότητές τους επωμίζεται η Λαϊκή Δικαιοσύνη" (άρθρο 2).
Στο συνέδριο τού 1872 κυριάρχησε η διαμάχη ανάμεσα στη φράξια γύρω από τον Καρλ Μαρξ,που στήριζε τη συμμετοχή στις κοινοβουλευτικές εκλογές, και τη φράξια γύρω από τον Μπακούνιν, που αντιτάχτηκε σε μια τέτοια συμμετοχή. Η φράξια αυτή έχασε την ψηφοφορία, ωστόσο αυτό δεν ήταν αρκετό για τον Μαρξ. Στο τέλος του συνεδρίου ο Μπακούνιν και διάφοροι άλλοι που ανήκαν στη φράξια αποβλήθηκαν για υποτιθέμενη συγκρότηση μυστικής οργάνωσης μέσα στη Διεθνή. Οι διαφωνίες με τον Μαρξ, που οδήγησαν στην αποβολή των μπακουνικών από τη Διεθνή, αποτέλεσαν ένδειξη της αυξανόμενης αντίθεσης μεταξύ δυο κυρίων ρευμάτων που σχηματίστηκαν στους κόλπους της. Δηλαδή μεταξύ των "αντι-απολυταρχικών" τμημάτων της Διεθνούς, τα οποία υποστήριζαν την άμεση επαναστατική δράση και την οργάνωση των εργαζομένων προκειμένου να καταργηθούν άμεσα το κράτος και η κεφαλαιοκρατία, και των σοσιαλδημοκρατικών τμημάτων που ήταν σύμμαχοι του Μαρξ, τα οποία υποστήριζαν την κατάκτηση της πολιτικής δύναμης από την εργατική τάξη και την ύπαρξη μιας μεταβατικής μορφής κράτους μετά την επανάσταση.
Οι αναρχικοί επέμεναν ότι το συνέδριο ήταν στημένο και έτσι οργάνωσαν δική τους Διάσκεψη της Διεθνούς στο Σεν-Υμέρ στην Ελβετία. Ο Μπακούνιν συνέχισε να δραστηριοποιείται σε αυτή αλλά και στο ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό κίνημα. Στα χρόνια μεταξύ του 1870 και 1876 έγραψε ένα μεγάλο μέρος της εμβρυώδους εργασίας του, όπως το "Κρατισμός και Αναρχία" και το "Θεός και Κράτος". Παρά τη φθίνουσα πορεία της υγείας του προσπάθησε να συμμετάσχει σε μια εξέγερση στη Μπολόνια, αλλά αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ελβετία μεταμφιεσμένος και να εγκατασταθεί στο Λουγκάνο. Συνέχισε να δραστηριοποιείται στο ριζοσπαστικό κίνημα της Ευρώπης, έως ότου τα περαιτέρω προβλήματα της υγείας του τον ανάγκασαν να μεταφερθεί σε νοσοκομείο της Βέρνης στην Ελβετία, όπου πέθανε την 1η Ιουλίου του 1876.
Απόψεις
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Ο Μπακούνιν χαρακτήριζε τις ιδέες του Μαρξ ως συγκεντρωτικές και πρόβλεψε πως αν ένα μαρξιστικό κόμμα έρθει στην εξουσία, οι ηγέτες του απλά θα αντικαταστούσσαν την άρχουσα τάξη που ανέτρεψαν.[15] Έγραψε χαρακτηριστικά ο Μπακούνιν: «το δήθεν λαϊκό κράτος δεν είναι τίποτα άλλο απο τον δεσποτικό έλεγχο του λαού από μια πολύ μικρή αριθμητικά αριστοκρατία πραγματικών ή ψευδομορφωμένων. Οι αμόρφωτοι, απελευθερωμένοι πλήρως από την διακυβέρνηση, θα μετατραπούν σε ένα πειθήνιο κοπάδι. Τι θαυμάσια απελευθέρωση πραγματικά!...[Οι Μαρξιστές] ισχυρίζονται ότι μόνο η δικτατορία, η δική τους φυσικά μπορεί να εκφράσει την λαϊκή θέληση. Απαντούμε: καμιά δικτατορία δεν έχει άλλο σκοπό παρά την αυτοσυντήρηση της.»[16]
Ο Μπακούνιν είχε εκφραστεί υπέρ μιας δικτατορίας -γνωστής ως «αόρατη δικτατορία».[17] Έγραψε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να υλοποιήσουμε την αναρχία, και εν μέσω της λαϊκής καταιγίδας, πρέπει να είμαστε οι αόρατοι καπετάνιοι που θα καθοδηγούν την Επανάσταση, όχι με κάποιου είδους φανερή εξουσία, αλλά με την συλλογική δικτατορία όλων των συμμάχων μας .» [18] Σύμφωνα με τον Μάρσαλ, ο Μπακούνιν απέτυχε να καταλάβει ότι οι κίνδυνοι της δικτατορίας του Μαρξ ήταν εφαρμοστέοι και στη δική του δικτατορία.[19] Σύμφωνα με τον Σαμ Ντόλγκοφ, η προτίμηση του Μπακούνιν για μυστικές οργανώσεις υπήρχε λόγω των διώξεων που υφίστατο τότε το επαναστατικό κίνημα και επιπλέον, οι οργανώσεις αυτές δεν ήταν τίποτα άλλο παρά χαλαρά οργανωμένες αδελφότητες.[20]
Παραπομπές
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 118506102. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2015.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11889937b. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Русские писатели 1800—1917: Биографический словарь (русский)» The Great Russian Encyclopedia. Μόσχα. 1989.
«Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. The Great Russian Encyclopedia. Μόσχα. 1962.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11889937b. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2019.
Marshall, Peter H. (1993). Demanding the Impossible: A History of Anarchism. Fontana. σελίδα 271
Bakunin on Anarchy, Selected Works by the Activist-Founder of World Anarchism Edited, Translated and with an Introduction, by SAM DOLGOFF σελίδα 61, εκδόσεις Vintage Books 1971
Bakunin on Anarchy, Selected Works by the Activist-Founder of World Anarchism Edited, Translated and with an Introduction, by SAM DOLGOFF σελίδα 31, εκδόσεις Vintage Books 1971
[1] From the Confession to Tsar Nicholas Ι]
Marshall, Peter H. (1993). Demanding the Impossible: A History of Anarchism. Fontana. σελίδα 275
Σεργκέι Νετσάγιεφ, Η ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ Μιχαήλ Μπακούνιν ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΝΕΤΣΑΓΙΕΦ Μετάφραση - Επιμέλεια, ΖΗΣΗΣ ΣΑΡΙΚΑΣ ΠΑΝΟΠΤΙΚόΝ σελίδα 10
Marshall, Peter H. (1993). Demanding the Impossible: A History of Anarchism. Fontana. σελίδα 284
Bakunin on Anarchy, Selected Works by the Activist-Founder of World Anarchism Edited, Translated and with an Introduction, by SAM DOLGOFF σελίδα xxii , εκδόσεις Vintage Books 1971
Πρωτογενείς πηγές
"On the International Workingmen's Association and Karl Marx" in Bakunin on Anarchy, translated and edited by Sam Dolgoff, 1971.
Bakunin, Mikhail (1991) [1873]. Statism and Anarchy. Cambridge University Press. ISBN 0-521-36973-8.
Δευτερογενείς πηγές
Marshall 1993, σελ. 304-05
Gouldner 1982, σελ. 865-66
Gouldner 1982, σελ. 866.
Hal Draper, Karl Marx’s Theory of Revolution III, στο Κεφάλαιο Bakunin and the secret dictatorship, σελ 93 εκδόσεις aakar.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος σελ 9, 2000
Marshall 1993, σελ. 306-7
Σαμ Ντόλγκοφ, στο βιβλίο "Μιχαήλ Μπακούνιν, Από τον εθνικό πόλεμο, στον ταξικό πόλεμο", εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, χρ. 2000, σελ 14-16
Πηγές
André Nataf , Η καθημερινή ζωή των αναρχικών στη Γαλλία , εκδόσεις Παπαδήμας , 1994 , ISBN 960-206-287-8
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
