.

Ρουμανία

Η Μπάια Μάρε (Baia Mare, Oυγγρικά Nagybánya, Γερμανικά Frauenbach, Ουκρανικά Бая-Маре, Λατινικά Rivulus Dominarum, Γίντις באניע‎, Banya) είναι πόλη της Ρουμανίας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, κατά μήκος του Ποταμού Σάσαρ. Είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Μαραμούρες. Βρίσκεται περίπου 600 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Βουκουρεστίου, 70 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ουγγαρία και 50 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ουκρανία.

Ευρισκόμενη νότια των Ορέων Ιγκνις και Γκουτάι, η Μπάια Μάρε είχε πληθυσμό 123.738 με την απογραφή του 2011 και μητροπολιτική περιοχή 215.932 κατοίκων.
Ιστορία
Προϊστορία

Η εμφάνιση της πόλης στο μέσω ρου του Ποταμού Σάσαρ, στη μέση ενός οροπεδίου με ζεστό μεσογειακού τύπου κλίμα, που έχει διευκολύνει τις συνθήκες διαβίωσης από την Παλαιολιθική περίοδο.
Αρχαία χρόνια

Κατά την Εποχή του Χαλκού η περιοχή κατοικήθηκε από Θρακικές φυλές. Αργότερα περιελήφθη στο Βασίλειο της Δακίας, που δημιουργήθηκε από το Βασιλιά Βυρεβίστα, όταν άρχισε η εξορυκτική δραστηριότητα, καθώς η περθιοχή ήταν πλούσια σε χρυσό και ασήμι.
Μεσαίωνας

Η Μπάια Μάρε αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφα που εξέδωσε ο Κάρολος Α΄ της Ουγγαρίας το 1328 με το όνομα Rivulus Dominarum (Ποταμός των Κυριών). Το 1347 η πόλη αναφέρεται σε έγγραφα του Λουδοβίκου Α΄ της Ουγγαρίας ως μια σημαντική μεσαιωνική πόλη με ευημερούσα μεταλλευτική βιομηχανία. Οι κανόνες οργάνωσής της ήταν χαρακτηριστικοί των "ελεύθερων πόλεων" της εποχής εκείνης. Στο 1411 η πόλη και οι γύρω περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και των μεταλλείων, μεταφέρθηκαν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Ουνιάδη από το Σιγισμούνδο, Βασιλιά της Ουγγαρίας (αργότερα και Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), που αναγνώρισε τη συμβολή του Ιωάννη Ουνιάδη να σταματήσει την Τουρκική εισβολή στην Ευρώπη.

Η πόλη γνώρισε μια περίοδο ευημερίας, κατά την οποία χτίστηκε ο καθεδρικός ναός του Αγίου Στεφάνου. Σήμερα ο πύργος του καθεδρικού ναού είναι ένα από τα πιο γνωστά ιστορικά αξιοθέατα της πόλης. Το πρώτο σχολείο, που ονομάστηκε Schola Rivulina, άνοιξε στη Μπάια Μάρε το 1547 από τη Μεταρρυθμισμένη Εκκλησία μετά την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση.
Νεότερη περίοδος
Logo ZMBM.jpg

Το 1703 ο Πιντέα Βιτεαζούλ και οι οπαδοί του, κατάφεραν να ελευθερώσουν την πόλη για ένα μικρό χρονικό διάστημα από την κυριαρχία της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία ανήκε το βασιλικό θησαυροφυλάκιο. Από τότε ο Πιντέα θεωρείται σημαντική μορφή στην ιστορία της πόλης, που αντιπροσωπεύει την ιδέα της ελευθερίας. Η Εκκλησία Μπούντεστι έχει ένα κράνος, που φέρεται να φοούσε ο ίδιος στις μάχες. Στο Μουσείο της Μπάια Μάρε εκτιθενται τα όπλα και η ιπποσκευή του.

Το 1748 η εξορυκτική βιομηχανία της πόλης έκανε ένα άλμα προς τα εμπρός, όταν οι Αυστριακές αρχές δημιούργησαν εκεί την έδρα της της "Ανώτερης Εξορυκτικής".

Στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα οι Σίμον Χόλοσι, Ιστβαν Ρέτι, Γιάνος Τόρμα, Μπέλα Ιβάνι-Γρύνβαλντ και Κάρολι Φέρεντσι ήταν μεταξύ των πολλών νεαρών Ούγγρων που εγκατέλειψαν την περιοχή για καλλιτεχνικές σπουδές στο Μόναχο, καθώς η Ουγγαρία δεν είχε ακαδημία τέχνης εκείνη την εποχή. Ο νεαρός Ούγγρος ζωγράφος Σίμον Χόλοσι δίδασκε στο στούντιό του νέες δυτικοευρωπαϊκές τεχνικές.

Μερικοί από αυτούς τους νέους ζωγράφους αποφάσισαν να εγκατασταθούν μαζί στη Μπάια Μάρε, στη συνέχεια, τότε ονομαζόμενη Nαγκυμπάνια, για να εργαστούν για την τέχνη. Έπεισαν το Χόλοσι να συμμετέχει και ίδρυσαν την Αποικία Καλλιτεχνών της Nαγκυμπάνια που δούλεψε πάνω στο νατουραλισμό και την υπαίθρια ζωγραφική. Η αποικία των καλλιτεχνών έγινε γνωστή αργότερα για τον επίδρασή της στην ανάπτυξη της Ουγγρικής και της Ρουμανικής τέχνης του εικοστού αιώνα. Έργα από αυτούς τους σημαντικούς ζωγράφους βρίσκονται στην Ουγγρική Εθνική Πινακοθήκη στη Βουδαπέστη, που το 2009 άνοιξε την έκθεση το Μόναχο στα Ουγγρικά, Ούγγροι καλλιτέχνες στο Μόναχο 1850-1914, 2 Οκτωβρίου 2009 - Ιανουάριος 2010. Επιπλέον, το 1966 το μουσείο πραγματοποίησε μεγάλη έκθεση του έργου τους: Η τέχνη της Nαγκυμπάνια : Έκθεση της Εκατονταετηρίδας προς τιμή της Αποικίας των Καλλιτεχνών της Nαγκυμπάνια.
Γραμματόσημο της Nαγκυμπάνια, με σφραγίδα του 1907, Βασίλειο της Ουγγαρίας

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία διαλύθηκε και το 1919 η Μπάια Μάρε έγινε τμήμα του Βασιλείου της Ρουμανίας. Ανακαταλήφθηκε από την Ουγγαρία μεταξύ 1940-1944 στο πλαίσιο του Δεύτερου Συμφώνου της Βιέννης μεταξύ της Ουγγαρίας και της Γερμανίας, κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Προς το τέλος του πολέμου στην πόλη δημιουργήθηκε το ομώνυμο γκέτο . Μετά τον πόλεμο, η πόλη επέστρεψε στη Ρουμανία. Λίγο μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη μεταπολεμική ανάπτυξη η πόλη της Μπάια Μάρε άρχισε να αυξάνεται τόσο σε πληθυσμό όσο και σε δόμηση. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές εκείνης του 1980, ένα νέο κέντρο της πόλης αναπτύχθηκε με κτίρια και κατασκευές σύγχρονης αρχιτεκτονικής.

Το 2000 η Μπάια Μάρε ήταν ο τόπος αυτού που θεωρήθηκε η χειρότερη οικολογική καταστροφή στην Ευρώπη μετά το Τσερνομπίλ, που συνέβη στην εταιρεία εξόρυξης χρυσού Aurul, κοινοπραξία της αυστραλιανής εταιρείας Esmeralda Exploration και της κυβέρνησης της Ρουμανίας. Το φράγμα στο εργοστάσιο επεξεργασίας χρυσού έσπασε και 100.000 κυβικά μέτρα 70 τόνων τοξικού κυανίου και υγρών αποβλήτων βαρέων μετάλλων διέφυγαν στον Ποταμό Τίσα και μέσω αυτού στην Ουγγαρία, κατευθυνόμενα στο Δούναβη και επηρεάζοντας τη Ρουμανία, την Ουγγαρία , την Ουκρανία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Πέθαναν Περισσότερο από 1.400 τόνοι ψαριών, πολλοί αετοί, πελαργοί και βίδρες. Οι επιστήμονες φοβούνται ότι η απελευθέρωση μπορεί να οδηγήσει στην τελική εξαφάνιση τουλάχιστον πέντε είδη ψαριών. Παρότι το ατύχημα συνέβη στη Ρουμανία, μεγάλο μέρος των δυσμενών συνεπειών του έπληξαν την Ουγγαρία. Το ατύχημα έκανε την Ουγγαρία να απαγορεύσει τη χρήση κυανίου στην επεξεργασία του χρυσού και ζήτησε από την υπόλοιπη Ευρώπη να κάνει το ίδιο.
Θυρεός

Ο θυρεός της Μπάια Μάρε χορηγήθηκε στην πόλη από την κυβέρνηση στα τέλη της δεκαετίας του 1990, αρχές εκείνης του 2000, μερικά χρόνια μετά τη θέσπιση των κομμουνιστικών συμβόλων το 1968, που ήταν στην πράξη σε αχρησία από το 1989.

Στα δεξιά της ασπίδας ένα ανθρακωρύχος σε ένα ορυχείο, στα αριστερά ένα καμπαναριό. Η ασπίδα ολοκληρώνεται από ένα τείχος-στέμμα με επτά πύργους.

Ο ανθρακωρύχος αναφέρεται στην κύρια τοπική οικονομική δραστηριότητα. Το καμπαναριό αναφέρεται στην τοπική πολιτιστική / εκκλησιαστική παράδοση. Το στέμμα δείχνει την ιδιότητα της πόλης ως έδρας της επαρχίας.
Γεωγραφία

Η πόλη βρίσκεται στην περιοχή των Ορέων Γκουτάι και Ιγκνις. Τα υψόμετρά τους φτάνουν τα 1.400 μέτρα σε ορισμένες κορυφές. Η περιοχή είναι γνωστή για τα εξαιρετικά τοπία της και τα βουνά είναι εύκολα προσβάσιμο από την πόλη, διάσημοι προορισμοί είναι: Ιγκνις (1307 m), Mογκόσα (1246 m), Γκουτάι (1443 m), Κρεάστα Κοκοσουλούι (1450 m), Πιάτρα Σοϊμουλούι, (839 m), Πλεστιοάρα (803 m), Ντεαλούλ Μπουλάτ (683 m), Mουργκάου (633 m), Ντεαλούλ Κρουσίι (500 m) κ.λπ. Μερικά από αυτά τα βουνά έχουν πλαγιές για σκι, κυρίως στη Mογκόσα, που είναι η πιο δύσκολη πίστα στη Βόρεια Ρουμανία.

Η πόλη βρίσκεται στην ομώνυμη κοιλάδα και είναι περικυκλωμένη από όλες τις πλευρές από λόφους και βουνά, γεγονός που καθιστά το κλίμα στην πόλη πιο ήπιο από ό,τι στην υπόλοιπη γύρω περιοχή. Απόδειξη αυτού είναι ότι τα περίχωρα της Μπάια Μάρε είναι οι μόνες περιοχές όπου ευδοκιμούν καστανιές, που συνήθως χρειάζονται μεσογειακό κλίμα για να αναπτυχθούν. Αυτό είναι το βορειότερο όριο της καστανιάς. Ωστόσο απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι θερμοκρασίες μπορεί περιστασιακά να πέσουν κάτω από τους -20 βαθμούς Κελσίου. Τα καλοκαίρια είναι ήπια, πιο δροσερά από ό,τι στην υπόλοιπη χώρα. Οι βροχοπτώσεις σε αυτή την περιοχή είναι αρκετά υψηλές, λόγω των βουνών στα βόρεια και ανατολικά, που δεν επιτρέπουν οι μάζες αέρα να περάσει πέρα από τα όρια της περιοχής, η μέση βροχόπτωση είναι περίπου 1.000 χιλιοστά / έτος.

Η πόλη της Μπάια Μάρε είναι η πολυπληθέστερη από τις πόλεις της Βόρειας Ρουμανίας (Σάτου Μάρε, Σουτσεάβα και Μποτοσάνι), με πληθυσμό περίπου 149.735. Έχει επίσης ένα υψηλό πολιτιστικό και εκπαιδευτικό επίπεδο , διαθέτοντας θέατρα, σχολεία, μουσεία και πινακοθήκες. Κοντά στην πόλη υπάρχουν μερικές πολύ σημαντικές περιοχές φυσικής προστασίας, όπως οι Κρεάστα Κοκοσουλούι, Κέιλε Τιτιρουλούι, Creasta Cocoşului, Cheile Tătărului, Λακούλ Αλμπάστρου κ.λπ. Λόγω της προνομιακής θέσης της στα Ανατολικά Καρπάθια Όρη θεωρείται μια από τις πιο γραφικές πόλεις της Ρουμανίας.
Δημογραφικά

Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος	Πληθ.	±%
1912	12.877	—
1930	13.904	+8.0%
1948	20.959	+50.7%
1956	35.920	+71.4%
1966	62.658	+74.4%
1977	100.985	+61.2%
1992	149.205	+47.7%
2002	137.976	−7.5%
2011	123.738	−10.3%

Με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 η Μπάια Μάρε είχε πληθυσμό 123.738, μειωμ'ενο από εκείνο της απογραφής του 2002. Η εθνική σύνθεση του πληθυσμού είναι η εξής :

Ρουμάνοι: (84.11%)
Ούγγροι: (12.25%)
Ρομά: (2.76%)
Γερμανοί:(0.24%)
Ουκρανοί: (0.16%)
Εβραίοι: (0.02%)

και 642 άλλοι, κυρίως Έλληνες, Τούρκοι, Ιταλοί, Λιποβάνοι, Πολωνοί και Σλοβάκοι.

Το 1912 από το συνολικό πληθυσμό 12.877 άτομα, 9.992 ήταν οι Ούγγροι (συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων), 2.677 Ρουμάνοι και 175 Γερμανοί.

Το 1920, από τους 12.780 κατοίκους, 5.005 ήταν Ρουμάνοι, 4.652 Ούγγροι, 1.792 Εβραίοι, 1.232 Γερμανοί και 99 άλλες εθνότητες.[1] Σε προηγούμενες απογραφές πολλοί κάτοικοι δήλωσαν τους εαυτούς τους ως ομιλητές της ουγγρικής γλώσσας, ακόμη και αν δεν ήταν ουγγρικά.
Οικονομία
Δείγμα μεταλλεύματος σφαλερίτη από τα Ορυχεία Χέρζα της Μπάια Μάρε.

Η οικονομική ζωή της Μπάια Μάρε έχει βασιστεί στις εξορυκτικές δραστηριότητες που βρίσκονται στις γύρω περιοχές. Ωστόσο, μετά την Επανάσταση του 1989 Επανάσταση και τις αλλαγές στη βιομηχανία, αυτές μειώθηκαν σημαντικά και έχουν αντικατασταθεί με διάφορες δραστηριότητες που έχουν βελτιώσει την οικονομία της πόλης τα τελευταία χρόνια. Η Μπάια Μάρε έχει γίνει μια από τα πιο αναπτυγμένες οικονομικά πόλεις στην περιοχή. Ως αποτέλεσμα, πολλά σούπερ μάρκετ έχουν κατασκευαστεί στην πόλη, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα σε ακτίνα άνω των 100 χλμ. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής καναπέδων στην Ανατολική Ευρώπη, Italsofa, βρίσκεται κοντά στο ν αυτοκινητόδρομο-δακτύλιο της Μπάια Μάρε.

Οι οδικές υποδομές μέσα στην πόλη αλλάζουν για να είναι σε θέση να συνδέουν καλύτερα την πόλη και να απορροφούν την κυκλοφορία. Οδός ταχείας κυκλοφορίας πρόκειται να κατασκευαστεί μεταξύ του Πετέα (στα σύνορα με την Ουγγαρία) και της Μπάια Μάρε, ένα έργο για το οποίο η μελέτη σκοπιμότητας έχει μόλις ολοκληρωθεί. Η οδός ταχείας κυκλοφορίας θα συνδέει τις πόλεις Μπάια Μάρε και Σάτου Μάρε με τον Ουγγρικό αυτοκινητόδρομο Μ3, και έτσι με ολόκληρο το ευρωπαϊκό δίκτυο αυτοκινητοδρόμων.
Πολιτισμός

Στη Μπάια Μάρε υπάρχει μία βιβλιοθήκη (με μερικά τμήματα), 6 μουσεία, ένα πλανητάριο και αστεροσκοπείο, 2 θέατρα, 2 πολιτιστικά κέντρα, μια καλλιτεχνική σχολή και ένα λαϊκό πανεπιστήμιο.

Επαρχιακή Βιβλιοθήκη "Πέτρε Ντούλφου"
Επαρχιακό Μουσείο Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Μουσείο Ορυκτολογίας
Πλανητάριο και αστεροσκοπείο
Καλλιτεχνική Σχολή - Μουσείο Τέχνης
Μουσείο Εθνογραφικό και λαϊκής τέχνης
Δημοτικό Θέαστρο
Κουκλοθέατρο

Γηγενείς

Κλαούντιου Μπούμπα (γ. 1994), ποδοσφαιριστής
Ρόντικα Ντούνκα (γ. 1965), καλλιτεχνική γυμναστική
Μελίντα Γκάιγκερ (γ. 1987), χάντμπολ
Βασίλε Γκέργκελι (γ. 1941), ποδοσφαιριστής
Ιοαν Γκέργκελ (γ. 1978), κολυμβητής
Οβιντίου Χομπάν (γ. 1982), ποδοσφαιριστής
Βασίλε Μιριούτσα (γ. 1968), ποδοσφαιριστής και προπονητής
Αντριάν Σίνα (γ. 1977), τραγουδιστής και συνθέτης
Πάουλα Σέλιγκ (γ. 1978), τραγουδίστρια και συνθέτις
Ιστβαν Ρέτι (1872 – 1945)
Λάσλο Νέμετ (1901 - 1975), συγγραφέας

Κάτοικοι

Αουγκουστίν Μπουζούρα (γ. 1938), Ρουμάνος μυθιστοριογράφος

Εκπαίδευση

Βόρειο Πανεπιστήμιο
Πανεπιστήμιο Μπογκντάν Βοντά
Πανεπιστήμιο Τεχνών "Βάτρα"
Δυτικό Πανεπιστήμιο "Βασίλε Γκόλντις"

Αδελφοποιήσεις

Σερίνο, Ιταλία 2003
Νιρεγκιχάζα, Ουγγαρία 2003
Χοντμεζοβάσαρχεϊ Ουγγαρία 2001
Μπιέλσκο-Μπιάλα, Πολωνία 2001
Χόλυγουντ Φλόριντα, ΗΠΑ 2001
Βελς, Αυστρία 2000
Ιβάνο-Φρανκίσκ, Ουκρανία 1990
Σόλνοκ, Ουγγαρία 1990
Κίτουε, Ζάμπια 1972
Κόμπ-λα-Βιλ, Γαλλία 2009

Κατασκευές

Καμινάδα του Χυτηρίου Χαλκού Φοίνιξ, ύψους 351,5 μέτρων, που είναι η ψηλότερη κατασκευή στη Ρουμανία και τρίτη ψηλότερη καμινάδα στην Ευρώπη.

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Εγκυκλοπαίδεια Ρουμανίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License