Ο Στανισλάβ Ιγκνάσυ Βίτκιεβιτς (πολωνικά: Stanislaw Ignacy Witkiewicz) ήταν Πολωνός μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, φωτογράφος και ζωγράφος. Είναι από τους πλέον αξιόλογους συγγραφείς της Πολωνίας μετά την ανεξαρτησία της χώρας το 1918.
Βιογραφία
Ο Βίτκιεβιτς γεννήθηκε στη Βαρσοβία στις 24 Φεβρουαρίου 1885 και ήταν γιος του Στανισλάβ Βίτκιεβιτς, ζωγράφου και κριτικού τέχνης. Το 1880, η οικογένειά του μετακόμισε στο Ζακοπάνε (Zakopane), όπου ο μικρός Στανισλάβ άρχισε να παίρνει μαθήματα πιάνου. Το 1892, ο Στανισλάβ Ιγκνάσυ βαπτίστηκε με νονά του τη διάσημη ηθοποιό Helena Modjeska.
Το 1893 άρχισε να γράφει σύντομα θεατρικά έργα εμπνευσμένος από τον Σαίξπηρ και παράλληλα να ζωγραφίζει, κυρίως τοπία, υπό την καθοδήγηση του πατέρα του. Από το 1900 και για μια δεκαετία, ταξίδεψε σε πολλές χώρες και πόλεις της Ευρώπης: Αγία Πετρούπολη, Βιέννη, Μόναχο, Παρίσι, Λονδίνο. Το 1905, ο Βίτκιεβιτς συνόδεψε τον Πολωνό συνθέτη Κάρολ Συμανόφσκι (Karol Szymanowski) στην Ιταλία. Το 1907 πηγαίνει στη Βιέννη να δει μια έκθεση πινάκων του Πωλ Γκωγκέν.
Το 1904, ο Βίτκιεβιτς εγγράφεται στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κρακοβίας, όπου με κάποια διαλείμματα σπούδασε ζωγραφική μέχρι το 1910, με καθηγητή τον Γιόζεφ Μεχόφερ (Josef Mehoffer). To 1913 αρραβωνιάστηκε την Jadwiga Janczewska, η οποία αυτοκτόνησε το 1914. Τσακισμένος από το θάνατο της μνηστής του, ο Βίτκιεβιτς συνοδεύει τον διάσημο ανθρωπολόγο Μπρόνισλαβ Μαλινόφσκι (Bronislaw Malinowski) σε μια εξερευνητική αποστολή του στην Κεϋλάνη και την Αυστραλία.
Μετά την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βίτκιεβιτς φτάνει στην Αγία Πετρούπολη και το 1915 αποφοιτά από το Στρατιωτικό Κολλέγιο Πάβλοφσκι (Pavlovsky) της πόλης. Κατατάσσεται στο στρατό, πηγαίνει στο μέτωπο, τραυματίζεται σε μια μάχη στην Ουκρανία, παρασημοφορείται και αποστρατεύεται με το βαθμό του λοχαγού. Επιστρέφει στο Ζακοπάνε το 1918. Γράφει το θεωρητικό έργο "Νέες Μορφές στη Ζωγραφική". Το 1923 παντρεύεται την Jadwiga Unrug.
Στα επόμενα χρόνια και μέχρι που ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Βίτκιεβιτς αφιερώνεται στη συγγραφή μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων. Γράφει τα μυθιστορήματά του "Αντίο Φθινόπωρο" (1927) και "Απληστία" (1930). Με την έκρηξη του πολέμου, φεύγει από τη Βαρσοβία και στις 18 Σεπτεμβρίου 1939 αυτοκτονεί στο μικρό χωριό Jeziory στην ανατολική Πολωνία.
Θεατρικό έργο
Στο θέατρο ο Βίτκιεβιτς ανέπτυξε την αισθητική της "καθαρής φόρμας" (pure form), που αποδεσμεύει τον καλλιτέχνη από το φυσικό περιβάλλον και την εξωτερική πραγματικότητα. Εξερευνά κόσμους του ονείρου, της τρέλας, της παρωδίας και της πολιτικής σάτιρας. Τη φιλοσοφία του αυτή την συνταιριάζει στη ζωγραφική και το θέατρο.
Όπως σημειώνει ο Μάρτιν Έσσλιν (Martin Esslin) στο έργο του "Το Θέατρο του Παράλογου", ο σύνδεσμος ανάμεσα στα μοντέρνα κινήματα της ζωγραφικής και στις νέες πειραματικές τάσεις στο σύγχρονο δράμα εκδηλώνεται με τρόπο εντυπωσιακό στον Στανισλάβ Ιγκνάσυ Βίτκιεβιτς. Στα θεατρικά έργα του, ο Βίτκιεβιτς συνδυάζει στοιχεία του σουρεαλισμού με το ύφος, τη δομή και τη φρασεολογία του "θεάτρου του παράλογου". Θεωρείται με τις πρωτοποριακές ιδέες του για το θέατρο ως πρόδρομος του Ιονέσκο, του Μπέκετ και του Φερνάντο Αραμπάλ.
Από τα θεατρικά έργα του Βίτκιεβιτς, μόνο 4 εκδόθηκαν κι άλλα 5 παίχτηκαν στη σκηνή στη διάρκεια της ζωής του. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του, που έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες, περιλαμβάνονται:
"Οι Πραγματιστές" (1919)
"Ο Κύριος Πράις ή Τροπική Τρέλα" (1920)
"Μεταφυσική ενός μοσχαριού με δυό κεφάλια" (1921)
"Η Νερόκοτα" (1921)
"Η Σουπιά" (1922)
"Η Τρελή Ατμομηχανή" (1923)
"Ο Τρελός και η Καλόγρια" (1923)
"Η Μητέρα" (1924)
"Οι Υποδηματοποιοί" (1931 - 1934)
Ζωγραφική
Βίτκιεβιτς: Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου, Εθνικό Μουσείο Κρακοβίας, 1916 - 1921
Ως ζωγράφος, ο Βίτκιεβιτς υπέγραφε με το ψευδώνυμο Βίτκασυ (Witkacy). Η σουρεαλιστική, ονειρική και τόσο εφιαλτική ζωγραφική του επηρέασε σε σημαντικό βαθμό και χάραξε νέες ατραπούς για τους καλλιτέχνες του εικοστού αιώνα.
Μια επιλογή από τους πιο χαρακτηριστικούς πίνακές του περιλαμβάνει: "Aυτοπροσωπογραφία" (περ. 1910), "Αυτοπροσωπογραφία" (1913), "Μασκαράτα" (1917), "Φανταστικό όραμα" (1917), "Δυο Κεφάλια" (1920), "Ο Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου" (1916 - 21), "Σύνθεση με Γυναικείες Φιγούρες" (1917 - 20), "Σύνθεση με Ρινόκερους" (1918), "Γελαστό Αγόρι" (1920), "Συνθέσεις: Σατανάς" (1920), "Ο Πειρασμός του Αδάμ" (1920), "Γενική Σύγχυση" (1920), "Νεκρή Φύση με Ρολόι" (1921), "Η Μαρύσια με Σκύλο στην Κεϋλάνη" (1920 - 21), "Ο Ζευς μεταμφιεσμένος σε Ταύρο" (1921), "Σύνθεση" (1922), "Πορτραίτο της Κυρίας Szarota" (1924), "Αυτοπροσωπογραφία" (1924), "Πορτραίτο της Jadwiga Witkiewicz" (1925), "Πορτραίτο της Maria Nawrocka" (1929), "Αυτοπροσωπογραφία" (1938), "Αυτοπροσωπογραφία" (1939).
Πηγές
Irena Jakimowicz: "Witkacy the Painter" (Translated from the Polish by Ewa Krasinska), Auriga, Warszawa, 1987.
Martin Esslin: "The Theatre of the Absurd", Penguin Books Ltd, London, 1968.
Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα", τόμ. 14, λήμμα "Βίτκιεβιτς", Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 88039095 LCCN: n79086775 ISNI: 0000 0001 0859 0664 GND: 118807706 SELIBR: 206739 SUDOC: 028199596 BNF: cb12008317x (data) ULAN: 500028450 NLA: 35615720 NDL: 00621660 NKC: jn19981002415 BNE: XX1051269 RKD: 125096
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2014.
«Stanislaw Ignacy Witkiewicz». RKDartists. 125096.
(Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00198224. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
(Αγγλικά) SNAC. w6vx1z36. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Stanislaw-Ignacy-Witkiewicz. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Luminous-Lint. Witkacy. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 169693. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Indiana Philosophy Ontology Project. 4131. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2014.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
