Ο Ράφαελ Κόξι (φλαμανδικά: Raphael Coxie,[4] Μέχελεν, 1540 – Μέχελεν, 1616) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος της Αναγεννησιακής περιόδου στις Κάτω Χώρες, γνωστός κυρίως για τις προσωπογραφίες και τους πίνακες με ιστορικά θέματα.
Βιογραφία
Οι λεπτομέρειες σχετικά με τη ζωή και τη σταδιοδρομία του είναι σπάνιες. Ανακαλύφθηκε εκ νέου ως ξεχωριστός καλλιτέχνης τον 19ο αιώνα, καθώς πριν υπήρχε η αντίληψη ότι επρόκειτο για άλλο όνομα του Μίχιελ Κόξι, διακεκριμένου ζωγράφου της Αναγέννησης, που είχε αποκληθεί, στην εποχή του, Ο Φλαμανδός Ραφαήλ. Έχει υποτεθεί ότι ο Ράφαελ γεννήθηκε στο Μέχελεν (σημερινό Βέλγιο, ο μεγαλύτερος γιος του Μίχιελ Κόξι και της πρώτης του συζύγου Ίντα φαν Χάσσελτ. Χρονολογία γέννησης είναι πιθανότατα το 1539, το ίδιο έτος που ο πατέρας του επέστρεψε από την Ιταλία και το 1543, όταν ο πατέρας του καταγράφηκε στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά στις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι είχε ένα γιο ονόματι Ράφαελ.[5] Λέγεται ότι ο Ράφαελ έλαβε αυτό το όνομα λόγω του μεγάλου θαυμασμού που έτρεφε ο πατέρας του για τον Ιταλό ζωγράφο Ραφαήλ.[6] Ο Ράφαελ ήταν αδελφός της Άννα Κόξι και του Βίλλεμ Κόξι και ετεροθαλής αδελφός του Μίχιελ Κόξι του νεότερου. Η Άννα ήταν γλύπτις και αργότερα έγινε καλόγρια, ενώ οι Μίχιελ και Βίλλεμ έγιναν επίσης ζωγράφοι.[7][8]
Ήταν μαθητής του πατέρα του και έγινε "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά του Μέχελεν το 1652. Καταγράφεται να διαμένει στο Μέχελεν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1580. Η πρώτη του σύζυγος Ζαν φαν Μπεκέρκε (Jeanne van Bekercke) τάφηκε στο Μέχελεν το 1577 και στη συνέχεια νυμφεύτηκε την Ελίζαμπετ Κάουταλς (Elisabeth Cauthals), η οποία επίσης απεβίωσε. Μετοίκησε στην Αμβέρσα κάποια στιγμή μεταξύ 1581 και 1585 όπου έγινε Δάσκαλος στην εκεί Συντεχνία το 1585. Ως τότε είχε νυμφευτεί για τρίτη φορά, με την Άννα Γιόνγκελινκ (Anna Jonghelinck) και ο γιος τους βαπτίστηκε στην Αμβέρσα στις 20 Ιανουαρίου 1585.[9]
Ο Ράφαελ είχε πάθος με την κηπουρική και ήταν φίλος του διάσημου Φλαμανδού βοτανολόγου Καρόλους Κλούσιους, στον οποίο απέστειλε σχέδια ανθέων, που ο Κλούσιους χρησιμοποίησε στις επιστημονικές του εκδόσεις.[10]
Μετά την πτώση της Αμβέρσας το 1585 έλαβε παραγγελία να φιλοτεχνήσει το ρετάμπλ της Παρθένου Μαρίας για τη Αγία Τράπεζα της Αδελφότητας στον Καθεδρικό ναό της Αμβέρσας. Εξετέλεσε την παραγγελία σε συνεργασία με τον Χανς Φρέντεμαν ντε Φρις (Hans Vredeman de Vries), ο οποίος είχε αναλάβει τα αρχιτεκτονήματα που εμφανίζονται στη σύνθεση.[11]
Από το 1586 και ύστερα δραστηριοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, όπου έγινε μέλος στην τοπική Συντεχνία ζωγράφων το 1605. Κατά την περίοδο 1588 - 89 πέρασε σημαντικό χρόνο στη Γάνδη, όπου εξετέλεσε μια μεγάλη παραγγελία για πίνακα που απεικονίζει την Τελική Κρίση, που επρόκειτο να τοποθετηθεί στην αίθουσα των δημοτικών συμβούλων. Η παραγγελία είχε δοθεί από την τοπική κυβέρνηση της πόλης για να αντικατασταθεί το πάνελ του Κορνέλις φαν ντερ Χους, το οποίο είχε χαθεί κατά την περίοδο της εικονοκλασίας (Beeldenstorm.[6] Το τίμημα για το έργο δεν είχε οριστεί εκ των προτέρων και όταν οι δημοτικοί σύμβουλοι της Γάνδης προσέφεραν στον καλλιτέχνη το ποσό των 1.000 χρυσών νομισμάτων (γκίλντερς), ο Κόξι στηρίχθηκε σε μια ρήτρα στη σύμβαση να εκτιμηθεί η αξία του πίνακα από Δασκάλους ή άλλα πρόσωπα με γνώσεις για τα θέματα αυτά. Ζητήθηκε από τους καλλιτέχνες Μέρτεν ντε Φος, Αμπρόσιους Φράνκεν Ι, Χίλλις Μόστερτ και Μπέρνερτ ντε Ράικερε να αποτιμήσουν τον πίνακα, πράγμα που έκαναν καθορίζοντας την τιμή του στα 1.400 γκίλντερς. Οι δημοτικοί σύμβουλοι πλήρωσαν τα 1.400 γκίλντερς, αλλά ανέκυψε νέα διαμάχη, σχετικά με την επιστροφή της προκαταβολής που είχε εισπράξει ο Κόξι. Η διαμάχη αυτή οδηγήθηκε στα δικαστήρια, τα οποία δικαίωσαν τον Κόξι επτά χρόνια αργότερα.[12]
Όσο βρισκόταν στη Γάνδη, ο Κόξι ζωγράφισε την Ανάσταση του Χριστού για λογαριασμό των μοναχών της μονής του Ντρόνγκεν, την οποία τους δώρησε ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία που του είχαν προσφέρει.[11]
Ο Κοξι λάμβανε ετήσια επιχορήγηση 50 φιορινίων από την πόλη των Βρυξελλών σε αντάλλαγμα της διάθεσης του ταλέντου του στους κατασκευαστές ταπισερί της πόλης.[13] Καταγράφεται το 1597 να φιλοτεχνεί, σε συνεργασία με τον Χίλμπερτ φαν Φέιν (Gilbert van Veen) μια σειρά από πορτρέτα, παραγγελία του Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας.[14] Υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το αν ο Κόξι ονομάστηκε Αυλικός ζωγράφος του Φιλίππου Β΄. Ορισμένοι συγγραφείς τοποθετούν αυτή την αναγόρευση κατά τη διάρκεια διαμονής του καλλιτέχνη στο Μέχελεν, ενώ άλλοι την τοποθετούν κατά την περίοδο που είχε μετοικήσει στις Βρυξέλλες το 1586.[7][15]
Ο Κόξι νυμφεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά, κανένα από τα οποία δεν ακολούθησε το επάγγελμά του. Απεβίωσε στις Βρυξέλλες το 1596.[11]
Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται οι Γιάκομπ φαν ντερ Χραχτ, Άντριες φαν Μπεσρόντε Ι και Γιάκομπ φαν ντερ Χάιντεν.[7] Σύμφωνα με τον βιογράφο Κορνέλις ντε Μπι, μαθητής του ήταν επίσης και ο Γκασπάρ ντε Κράγιερ.[16] He possibly also trained his half-brother Michiel II and his nephew Michiel III.[17]
Έργο
Οι πίνακές του είναι ζωγραφισμένοι με το ιταλικό στυλ, το οποίο εισήγαγε ο πατέρας του στη Φλάνδρα όταν επέστρεψε από την περιοδεία μαθητείας του στην Ιταλία. Καθώς το ύφος του ήταν παραπλήσιο με αυτό του πατέρα του, ορισμένα έργα του Ράφαελ είχαν, κατά το παρελθόν, αποδοθεί στον πατέρα του.[11] Παρέμεινε πιστός στο ύφος του, ακόμη και όταν αναδυόταν το ύφος του μπαρόκ. Σήμερα λίγοι μόνον πίνακες του αποδίδονται. Αν και είναι γνωστό ότι ζωγράφισε πορτρέτα, δεν υπάρχει κανένα που να του αποδίδεται. Το μόνο έργο που αποδίδεται στον Ράφαελ με απόλυτη βεβαιότητα είναι η Υπέρτατη Κρίση, που ζωγράφισε για το δημοτικό συμβούλιο της Γάνδης κατά την περίοδο 1588 - 89. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Γάνδης. Η σύνθεση του πίνακα είναι ολοσχερώς παραδοσιακή. Ο Χριστός βρίσκεται καθισμένος σε σύννεφο, περιστοιχισμένος από Αγίους και Αγγέλους. Στα αριστερά οι ευλογημένοι γονατίζουν ενώ στα δεξιά οι κολασμένοι σύρονται προς την Κόλαση από σατύρους και τέρατα. Στον πίνακα ενσωματώνεται μια σκυφτή μορφή, εμπνευσμένη από το άγαλμα του αρχαίου Έλληνα γλύπτη Δοιδάλση. Οι ολόσωμες γυμνές μορφές στο κάτω αριστερό μέρος του πίνακα θυμίζουν Μικελάντζελο, ενώ στο επάνω μέρος που αντιπροσωπεύει τον Ουρανό, θυμίζει έργο του Ραφαήλ.[6]
Το Μουσείο Μποννεφάντεν στο Μάαστριχτ διαθέτει μια Σταύρωση που αποδίδεται, χωρίς απόλυτη βεβαιότητα, στον Κόξι ή στον Χίλλις Μόστερτ.[18] Ο πίνακας με θέμα Ανάπαυση από την φυγή στην Αίγυπτο αποδίδεται επίσης σε αυτόν.[19] Ο πίνακας Η δημιουργία της Εύας πωλήθηκε από τον οίκο "Bernaerts" της Αμβέρσας στις 30 Μαρτίου 1998. Η σύνθεση βασίστηκε πιθανότατα σε χαρακτικό του Κορνέλις Κορτ με επεξεργασία του ίδιου θέματος που είχε δημιουργήσει ο Ταντέο Τσουκκέρι (Taddeo Zucceri).[20]
Φωτοθήκη
Έργα του Ράφαελ Κόξι
Η Σταύρωση, πίνακας του Ράφαελ Κόξι ή του Χίλλις Μόστερτ. Bonnefanten Museum, Μέχελεν
Η τελική Κρίση, Μουσείο Καλών Τεχνών Γάνδης
Η δημιουργία της Εύας
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Παραπομπές
RKDartists. rkd.nl/explore/artists/18891. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2017.
ECARTICO. 2187. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) Le Dictionnaire des peintres belges du XIVe siècle à nos jours. La Renaissance du livre. 1995. 1043. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-2-8041-2012-2.
Παραλλαγές του ονοματεπωνύμου του: Raphael Coxcie, Raphael van Coxcie, Raphael van Coxcie, Raphael de Coxcie
Nina D’haeseleer, 2007, p. 14
Het Laatste Oordeel van Raphael Coxie at Lukas web
Raphael Coxie στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
Michiel Coxie στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
Nina D’haeseleer, 2007, p. 17
Florike Egmond, The World of Carolus Clusius: Natural History in the Making, 1550-1610, Pickering & Chatto, 2010, p. 20
Edm. De Busscher, Raphaël Van Coxcie in: La Biographie Nationale de Belgique, Volume 4, p. 462-466 (French)
Nina D’haeseleer, 2007, p. 46-52
Bulletins de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux arts de Belgique. Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique. Volume 1884 ser. 3 v. 7, 1834, p. 65-66 (French)
Nina D’haeseleer, 2007, p. 20
Nina D’haeseleer, 2007, p. 22-23
Hans Vlieghe. "Crayer, Gaspar de." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 2 Nov. 2014
Nina D’haeseleer, 2007, p. 23
Crucifixion, attributed to Gillis Mostaert I or Raphael Coxie
Rest on the Flight to Egypt on Artnet
Nina D’haeseleer, 2007, p. 74-75
Περαιτέρω ανάγνωση
Nina D’haeseleer, Raphaël van Coxcie (1540-1616): een monografische benadering toegespitst op zijn ‘Laatste Oordeel’-tafereel te Gent. (Thesis binnen de opleiding ‘Kunstwetenschappen’, Universiteit Gent), Promotor : Prof. Dr. Maximiliaan Mart (Dutch)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
