Η Ράχελ Ρόις (ολλανδικά: Rachel Ruysch, ορθότερη προφορά Ράχελ Ρόισχ, Χάγη, 3 Ιουνίου 1664 - Άμστερνταμ, 12 Αυγούστου 1750[4]) ήταν Ολλανδή ζωγράφος της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής στη ζωγραφική. Ασχολήθηκε με νεκρές φύσεις με άνθη, αναπτύσσοντας το δικό της στυλ και απολαμβάνοντας διεθνούς φήμης κατά τη διάρκεια του βίου της. Η σταδιοδρομία της ήταν επιτυχημένη και μεγάλης διάρκειας (περίπου 60 έτη) και γι' αυτό είναι ίσως η καλύτερα τεκμηριωμένη γυναίκα ζωγράφος της Χρυσής Εποχής.[5]
Βιογραφία
Ο Γιοριάαν Πόολ και η σύζυγός του Ράχελ Πόολ - Ρόις σε ηλικία 84 ετών
Η Ράχελ Ρόις γεννήθηκε στις 3 Ιουνίου 1664 στη Χάγη. Ήταν θυγατέρα του Φρέντερικ Ρόις, καθηγητή ανατομίας και βοτανικής, και της Μαρία Ποστ (1643-1720), θυγατέρας του αρχιτέκτονα και ζωγράφου Πίτερ Ποστ.[6] Η οικογένεια μετοίκησε στο Άμστερνταμ όταν η Ράχελ ήταν σε πολύ μικρή ηλικία, καθώς ο πατέρας της αποδέχθηκε εκεί θέση καθηγητή ανατομίας.[4]Ο Φρέντερικ Ρόις είχε γίνει φημισμένος ανατόμος κυρίως λόγω επινόησης και εξέλιξης μιας μεθόδου ταρίχευσης, χάρη στην οποία ήταν σε θέση να κάνει την ανατομία ελκυστική ακόμη και σε αδαείς.[6]
Ο πατέρας της διέθετε μεγάλη συλλογή από σκελετούς ζώων, ορυκτά και δείγματα χλωρίδας, τα οποία η Ράχελ χρησιμοποιούσε για να εξασκείται στο σχέδιο,[7] ενώ παράλληλα τον βοηθούσε στην ταξινόμηση και στην καταγραφή τους.[8] Ο Ρόις ήταν, επίσης, ερασιτέχνης ζωγράφος και πιθανότατα ήταν αυτός που της έμαθε να σχεδιάζει εξωτικά άνθη[9] και έντομα από τη συλλογή του, με τον δημοφιλή τρόπο του ζωγράφου δασικής βοτανικής από το Ναϊμέχεν Όττο Μαρσέους φαν Σρικ.[10] Με τον τρόπο αυτόν πήρε την ικανότητα του πατέρα της να απεικονίζει αντικείμενα της φύσης με μεγάλη ακρίβεια.[11] Αργότερα, όταν η Ράχελ απέκτησε σημαντική εξοικείωση, άρχισε να διδάσκει τον πατέρα της και την αδελφή της, Άννα Ρόις πώς να ζωγραφίζουν.[11] Ένα άλλο γεγονός που ίσως επηρέασε την εξέλιξή της είναι ότι η οικογένεια Ρόις διέμενε στο κανάλι Μπλούμχραχτ (Bloemgracht), (κανάλι με τα λουλούδια), το οποίο ήταν εξαιρετικής ομορφιάς και προσείλκυε και άλλους καλλιτέχνες.[12]
Το 1679, σε ηλικία δεκαπέντε ετών, ο Ρόις μαθήτευσε στον διακεκριμένο ζωγράφο νεκρών φύσεων Βίλλεμ φαν Ελστ, του οποίου το εργαστήριο "έβλεπε" στο εργαστήριο της επίσης ζωγράφου ανθέων Μαρία φαν Οοστερβάικ. Ο φαν Ελστ είχε διατελέσει Αυλικός ζωγράφος του Φερδινάνδου Β΄ των Μεδίκων και ειδικευόταν στην απεικόνιση ανθέων, τα οποία, στη θεματική ιεραρχία της εποχής, κατατάσσονταν στις κατώτερες θέσεις (με τις πρώτες θέσεις να καταλαμβάνουν τα ιστορικά έργα, τα πορτρέτα, οι ρωπογραφίες και τα τοπία), κάτι το οποίο όμως δεν ίσχυε στην Ολλανδία της εποχής.[13] Στη μαθητεία με τον φαν Ελστ παρέμεινε ως τον θάνατο του ζωγράφου, το 1683.[14] Ο φαν Ελστ, εκτός από τις τεχνικές της ζωγραφικής, της δίδαξε πώς να διατάσσει ένα μπουκέτο λουλουδιών σε ένα βάζο, ώστε τα λουλούδια να μοιάζουν τυχαία τοποθετημένα και λιγότερο τυπικά διατεταγμένα. Η τεχνική αυτή δημιουργούσε περισσότερο ρεαλιστικό και τρισδιάστατο αποτέλεσμα στους πίνακες που ζωγράφισε η Ρόις. Όταν η Ράχελ συμπλήρωσε το 18ο έτος της ηλικίας της, ήταν ήδη σε θέση να δημιουργεί και να πωλεί δικά της, υπογεγραμμένα έργα, τα οποία αγοράζονταν από την αριστοκρατία του Άμστερνταμ.[9]
Το 1693 η Ράχελ νυμφεύτηκε τον προσωπογράφο Γιούριεν Πόολ (Juriaen Pool) και, το 1701, μετοίκησαν εκ νέου στη Χάγη, όπου και οι δύο έγιναν μέλη στην εκεί Συντεχνία του Αγίου Λουκά το ίδιο έτος.[9] Δεν είναι γνωστό αν ήταν μέλη στην αντίστοιχη Συντεχνία του Άμστερνταμ. Σε άλλες πηγές αναφέρεται ότι η μετοίκηση στη Χάγη πραγματοποιήθηκε το 1699 και στην Ρόις προσφέρθηκε από την Confrerie Pictura ("Αδελφότητα Ζωγράφων", η οποία είχε δημιουργηθεί από καλλιτέχνες που διαφωνούσαν με τη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης και τις πρακτικές της) της Χάγης η ιδιότητα του μέλους. Ήταν το πρώτο θηλυκό μέλος στην Αδελφότητα[15]
Με τον Πόολ απέκτησαν δέκα παιδιά.[8] Παρά την τεράστια οικογενειακή ευθύνη και ενασχόληση, τόσο αυτή όσο και ο σύζυγός της συνέχισαν την καλλιτεχνική σταδιοδρομία τους. Η Ρόις δημιούργησε περί τους 250 πίνακες κατά τη διάρκεια της πολύχρονης σταδιοδρομίας της, με αποτέλεσμα Ολλανδοί συγγραφείς να την αποκαλούν "το θαύμα της Ολλανδίας" και "ηρωίδα της λεπτής τέχνης".[8] Η μεγάλη οικογένεια που δημιούργησε από τον ευτυχισμένο γάμο της δεν επέδρασε στην καλλιτεχνική της δραστηριότητα: Εκτελούσε διάφορες παραγγελίες που λάμβανε από πάτρονες σε διεθνές επίπεδο και ήταν παραγωγική σε όλα τα στάδια του οικογενειακού της βίου. Ολοκλήρωσε τον τελευταίο της πίνακα το 1747, όταν ήταν σε ηλικία 83 ετών, ενώ ως τότε είχε κατά μέσον όρο παραγωγή πέντε πινάκων ανά έτος, αριθμός σημαντικός για καλλιτέχνη που δημιουργούσε παρόμοιους πίνακες με τέτοια επίπονη λεπτομέρεια.[12]
Μετά τον θάνατό της και παρά την αλλαγή στις προτιμήσεις του κοινού σχετικά με τη ζωγραφική ανθέων, η Ρόις διατήρησε την ισχυρή της φήμη.[16]
Έργο
Τριαντάφυλλα, περιπλοκοειδή, παπαρούνες και άλλα άνθη σε λάρνακα σε πέτρινη εσοχή
Το 1708 η Ρόις προσκλήθηκε να εργαστεί για την Αυλή του Εκλέκτορα Παλατινάτου Γιόχαν Βίλχελμ στο Ντύσσελντορφ. Επειδή δεν μπορούσε να διαμένει μόνιμα στην πόλη αυτή, συνήψε συμβόλαιο ώστε να παραδίδει περιοδικά τα έργα της, που ζωγράφιζε στη Χάγη, στην Αυλή του Εκλέκτορα. Συνέχισε να εργάζεται για τον Εκλέκτορα και τη σύζυγό του ως τον θάνατό του το 1716.[15]
Από τους ιστορικούς τέχνης η Ρόις θεωρείται ως μια από τις πλέον ταλαντούχους καλλιτέχνιδες στις νεκρές φύσεις, ανεξαρτήτως φύλου.[17] Ως τον θάνατό της, σε ηλικία 86 ετών, είχε δημιουργήσει εκατοντάδες πίνακες, από τους οποίους περισσότεροι των 250 έχουν τεκμηριωθεί και της αποδίδονται.[12] Η χρονολόγηση των έργων της αποδεικνύει ότι δραστηριοποιήθηκε από την ηλικία των 15 ετών και παρέμεινε ενεργή ως τα 83 της, τρία μόλις χρόνια πριν πεθάνει. Οι ιστορικοί τέχνης μπορούν να το πιστοποιήσουν με βεβαιότητα, καθώς προσέθετε περήφανα την ηλικία της στα έργα της.[16]
Ύφος
Η Ρόις είχε κατανοήσει πλήρως τη σχεδίαση και τις τεχνικές των παλαιότερων παραδόσεων. Η γνώση αυτή βελτίωσε τις ζωγραφικές της ικανότητες. Υφολογικά η ζωγραφική της με την ανάλαφρη σύνθεση και τα λαμπερά χρώματα μπορεί να θεωρηθεί ως τμήμα του [ροκοκό]].[18] Έδινε πάντα ιδιαίτερη προσοχή στις λεπτομέρειες της εργασίας της. Κάθε πέταλο άνθους το δημιουργούσε με επίπονες διαδικασίες και τεχνικές χειρισμού του πινέλου της.[19] Το παρασκήνιο των συνθέσεών της είναι, συνήθως, σκουρόχρωμο, όπως συνηθιζόταν στις νεκρές φύσεις με άνθη κατά το δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Οι ασύμμετρες συνθέσεις της, με τα γερτά άνθη και τους άγριους μισχους δημιουργούσαν πίνακες που εξέπεμπαν ισχυρή ενέργεια.[20]
Η Ρόις δημιούργησε και μερικούς πίνακες, οι οποίοι απεικονίζουν το έδαφος δάσους και περιλαμβάνουν μικρά ζώα, ερπετά, πεταλούδες και μανιτάρια, στην αρχή της σταδιοδρομίας της. Αργότερα στράφηκε αποκλειστικά στην απεικόνιση ανθέων και συνέχισε με αυτήν ως το τέλος της ζωής της, συνεχίζοντας έτσι την υφολογική παράδοση του 17ου αιώνα μέχρι τα μέσα του επόμενου.[21]
Η ικανότητά της στηριζόταν στη διεξοδική παρατήρηση κάθε άνθους με απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο και την τοποθέτησή του στη σύνθεση με περίτεχνη διάταξη, η οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί στη φύση, καθώς τα άνθη δεν στηρίζουν το ένα το άλλο ώστε να προκύπτει μια παρόμοια σύνθεση. Όπως συνηθιζόταν κατά το τελευταίο τρίτο του 17ου αιώνα, τα χρώματα των ανθέων είναι πολύ προσεκτικά εξισορροπημένα. Ο συμβολισμός κάθε άνθους είχε αναπτυχθεί κατά τον 17ο αιώνα, αλλά οι περισσότεροι συμβολισμοί αναφέρονταν σε ένα, μοναδικό άνθος σε σύνθεση της μορφής Vanitas. Εκτός του Γιαν φαν Χόισουμ (Jan van Huysum), κανένας ζωγράφος ανθέων δεν έφθασε τη δεξιοτεχνία της Ράχελ Ρόις.[21]
Η Ρόις απολάμβανε μεγάλης φήμης και υπόληψης κατά τη διάρκεια του βίου της. Όταν απεβίωσε το 1750, ένδεκα ποιητές τής απέτισαν φόρο τιμής συνθέτοντας ποιήματα γι' αυτήν.[5] Κατά τον 17ο αιώνα οι Ολλανδοί ενδιαφέρονταν πολύ για τα άνθη και την κηπουρική κι έτσι πίνακες που τόνιζαν το κάλλος της φύσης εκτιμούνταν ιδιαίτερα. Η τάση αυτή ήταν που δημιούργησε και διατήρησε την πελατεία της Ρόις κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της. Κατά τη διάρκεια της ζωής της οι πίνακές της είχαν πολύ υψηλές τιμές, που κυμαίνονταν από 750 ως 1.200 γκίλντερς. Συγκριτικά, ο Ρέμπραντ σπάνια λάμβανε περισσότερα από 500 γκίλντερς για πίνακά του κατά τη διάρκεια του βίου του.[22]
Το 1999 πίνακας της Ρόις ανακαλύφθηκε σε αγροτόσπιτο, χωρίς ο ιδιοκτήτης του να έχει ιδέα για τον θησαυρό που διέθετε. Ευτυχώς, ο πίνακας ανακαλύφθηκε από κάποιον δημοπράτη. Πωλήθηκε σε δημοπρασία στη Ντωβίλ της Νορμανδίας αποδίδοντας 2,9 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα.[12]
Τον Ιανουάριο του 200, το περιοδικό τέχνης Kunstschrift αφιέρωσε ολόκληρο το τεύχος του στη Ρόις, αναφέροντας: "Όταν κάποιος πίνακας της Ρόις εμφανίζεται στην αγορά έργων τέχνης, όπως συμβαίνει περιοδικά, δημιουργεί μιαν αίσθηση".[12]
Φωτοθήκη
Έργα της Ράχελ Ρόις
Άνθη σε κορμό δένδρου. Τυπική απεικόνιση δασικού εδάφους, είδους που έγινε δημοφιλές από τον Μαρσέους φαν Σρικ
Άνθη σε πέτρινη πλάκα - το πλέον συνηθισμένο ύφος της περί το 1700
Καλάθι με άνθη, 1711
Νεκρή φύση με άνθη
Νεκρή φύση με μπουκέτο ανθέων και δαμάσκηνα, Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών του Βελγίου
Παραπομπές
«Rachel Ruysch». RKDartists. 69063.
«Rachel Ruysch». (Αγγλικά) CLARA. 5762.
(Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00158354. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
Virtual Uffizi Gallery
Keyes, George S. (2004). Masters of Dutch Painting (1st έκδοση). Detroit: Detroit Institute of Arts, σελ. 212–214.
Online Dictionary of Dutch women
Chadwick, Whitney (1990). Women, Art, and Society (1st έκδοση). New York, NY: Thames and Hudson, σελ. 138.
Khan Academy: Lynn Robinson, Ruysch, Flower Still-Life
Encyclopedia Britannica
Alida Withoos and the Moninckx-atlases of the Amsterdam Hortus
Fisher., Sterling, Susan. G., Heller, Nancy (2000-01-01). Women artists : works from the National Museum of Women in the arts. National Museum of Women in the Arts, σελ. 35. ISBN 0847822907. OCLC 954866669.
Encyclopedia.com: Rachel Ruysch]
Art Encyclopedia
Mitchell, Peter. «Ruysch, Rachel». oxfordartonline.com. Grove Art Online. Ανακτήθηκε στις 29 October 2014.
Rachel Ruysch in historici.nl
Fisher., Sterling, Susan. G., Heller, Nancy (2000-01-01). Women artists : works from the National Museum of Women in the arts. National Museum of Women in the Arts, σελ. 35. ISBN 0847822907. OCLC 954866669.
http://www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/art/T074728?q=rachel+ruysch&search=quick&pos=1&_start=1#firsthit
Vigué, Jordi (2002). Great Women Masters of Art. New York: Watson-Guptill Publications, σελ. 129. ISBN 0-8230-2114-9.
Renraw, R (1933). «Art of Rachel Ruysch». The Connoisseur (Art Index Retrospective) 92 (388): 397-99.
James, St. (1990). International dictionary of Art and Artists. St. James. ISBN 1-55862-001-X.
James, St. (1990). International dictionary of Art and Artists. St. James. ISBN 1-55862-001-X.
Tufts, Eleanor (1974). Our Hidden Heritage: Five Centuries Of Women Artists (1st έκδοση). New York: Paddington Press, σελ. 99–101.
Δείτε επίσης
Ζωγραφική της ολλανδικής Χρυσής Εποχής
Κατάλογος Ολλανδών ζωγράφων
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
