Πίτερ ντε Χόοχ

Ο Πίτερ ντε Χόοχ (ολλανδικά: Pieter de Hooch, 20 Νοεμβρίου 1629 - 24 Μαρτίου 1684) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της χρυσής εποχής της ζωγραφικής στην Ολλανδία, διάσημος για τους πίνακες με θέματα της καθημερινότητας. Ήταν σύγχρονος του Γιοχάνες Βερμέερ στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά στο Ντελφτ. Το έργο των δύο καλλιτεχνών έχει κοινή θεματολογία και ύφος.

Βιογραφία

Ο ντε Χόοχ γεννήθηκε στο Ρόττερνταμ, γιος του πλινθοκτίστη Χέντρικ Χέντρικς ντε Χόοχ και της μαίας Αννέτχε Πίτερς. Ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας και το μακροβιότερο από τα αδέλφια του. Σχετικά με τον πρώιμο βίο του λίγα είναι γνωστά και οι περισσότερες αρχειακές καταγραφές αναφέρουν ότι εργάστηκε στο Ρόττερνταμ, στο Ντελφτ και στο Άμστερνταμ. Σύμφωνα με τον πρώτο του βιογράφο, τον Άρνολντ Χαουμπράκεν, σπούδασε ζωγραφική στο Χάαρλεμ με δάσκαλο τον τοπιογράφο Νικολάες Μπέρχεμ, με συμμαθητή τον Γιάκομπ Όχτερφελτ (Jacob Ochtervelt) και έγινε γνωστός για τις σκηνές "kamergezichten" (απεικονίσεις δωματίων με κυρίους και κυρίες να συνομιλούν).[2] Ωστόσο, το έργο του ντε Χόοχ μοιάζει να συνεχίζει το πνεύμα του Χέντρικ Σοργκ (Hendrik Sorgh), ενός προγενέστερου ζωγράφο από το Ρόττερνταμ, που διέθετε μεγάλη επιδεξιότητα στη διάταξη μορφών σε εσωτερικούς χώρους. Ξεκινώντας το 1650, εργάστηκε ως ζωγράφος και υπηρέτης για κάποιον έμπορο λινών και συλλέκτη έργων τέχνης, ονόματι Γιούστους ντε λα Γκρανζ (Justus de la Grange) στο Ρόττερνταμ. Οι υπηρεσίες προς τον έμπορο απαιτούσαν να τον συνοδεύει στα ταξίδια του στη Χάγη. στο Λέιντεν και στο Ντελφτ, όπου και τελικά μετοίκησε. Είναι πιθανόν ότι ο ντε Χόοχ παρέδωσε τα περισσότερα από τα έργα του εκείνης της περιόδου στον ντε λα Γκρανζ, ως αντάλλαγμα της απολαβής σίτισης και στέγασης από αυτόν, όπως ήταν η συνήθης πρακτική της εποχής για τους ζωγράφους και σε μια μεταγενέστερη απογραφή καταγράφηκε η κατοχή έντεκα πινάκων του από τον ντε λα Γκρανζ.

Στο Ντελφτ ο ντε Χόοχ νυμφεύτηκε την Γιαννέτιε φαν ντε Μπουρχ (Jannetje van der Burch), με την οποία απέκτησαν επτά παιδιά. Όσο ήταν στο Ντελφτ, επίσης, πιστεύεται ότι έμαθε πολλά πράγματα από τους ζωγράφους Κάρελ Φαμπρίτιους και Νικολάες Μες (Nicolaes Maes), που ήταν από τα πρώτα μέλη της Σχολής ζωγραφικής του Ντελφτ. Έγινε μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης το 1655, δύο χρόνια μετά τον Βερμέερ. Η θυγατέρα του Άννα γεννήθηκε στο Ντελφτ στις 14 Νοεμβρίου 1656.[3] Με βάση το γεγονός ότι η σύζυγός του παρέστη σε μια βάπτιση στο Άμστερνταμ το 1660, μπορεί να καθοριστεί ότι τότε είχε μετοικήσει στο Άμστερνταμ, αν και η μεγάλη επιτυχία του νέου μεταφορικού μέσου trekschuit (τρεκσχάουτ, είδος πλεούμενου που συνδύαζε πανιά και έλξη με άλογα και κινούνταν στα ειδικά για το σκοπό αυτό διαμορφωμένα κανάλια), μπορούσε να σημαίνει ότι το ταξίδι στο Άμστερνταμ ήταν πλέον εύκολο να πραγματοποιηθεί.[4]

Τα πρώιμα έργα του ντε Χόοχ ήταν κυρίως σκηνές στρατιωτών και χωρικών σε στάβλους και ταβέρνες, όπως ήταν τα έργα του Άντριεν φαν Οστάντε, αν και τα χρησιμοποίησε για να αναπτύξει μεγάλη δεξιότητα στον φωτισμό, το χρώμα και την προοπτική και όχι για να εξερευνήσει περισσότερο αυτά τα θέματα.

Ο χαρούμενος πότης, περ. 1650

Το άδειο ποτήρι, περ. 1652

Αφού έκανε τη δική του οικογένεια, στα μέσα της δεκαετίας του 1650, εστίασε περισσότερο σε οικιακές σκηνές. Πιθανόν απεικόνιζε τη δική του οικογένεια, αν και τα έργα του με τις καλοβαλμένες γυναίκες που θηλάζουν και φροντίζουν τα παιδιά τους παραπέμπουν ίσως στο γεγονός ότι είχε παρακολουθήσει τη μητέρα του στα καθήκοντά της ως μαίας.

Γυναίκα που θηλάζει, 1658

Γυναίκα με βρέφος στην αγκαλιά της, 1658

Αυλή σπιτιού στο Ντελφτ, 1658

Στο έργο του φαίνεται η οξυδερκής παρατήρηση των λεπτομερειών της καθημερινότητας, που παράλληλα λειτουργούσαν ως καλά οργανωμένες ηθικοπλαστικές ιστορίες. Οι πίνακές του συχνά δείχνουν πολύπλοκη και λεπτή διαχείριση του φωτός, παρόμοια με αυτήν του Βερμέερ, ο οποίος ζούσε στο Ντελφτ την ίδια εποχή με τον ντε Χόοχ.

Χαρτοπαίκτες σε ηλιόλουστο δωμάτιο, 1658

Γυναίκα προετοιμάζει ψωμί με βούτερο για ένα αγόρι, 1661

Μια γυναίκα πίνει μαζί με στρατιώτες, 1658

Θέματα και συνθέσεις παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ των ντε Χόοχ και Βερμέερ. Οι ιστορικοί τέχνης του 19ου αιώνα υπέθεταν ότι ο Βερμέερ είχε επηρεαστεί από τα έργα του ντε Χόοχ και όντως ο ντε Χόοχ είναι αυτός που έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το συνδυασμό των ανθρώπινων μορφών με τη γεωμετρία του εσωτερικού χώρου. Με ανάλυση που έγινε με ακτίνες Χ στον πίνακα εσωτερικό δωματίου με γυναίκα που ζυγίζει χρυσό νόμισμα έδειξε ότι ο ντε Χόοχ αρχικά είχε αρχικά δοκιμάσει να τοποθετήσει μια άλλη μορφή στην άδεια καρέκλα, ώστε να παρουσιάζει μεγαλύτερη αληθοφάνεια σε σχέση με του Βερμέερ.

Εσωτερικό δωματίου με γυναίκα που ζυγίζει χρυσό νόμισμα, περ. 1659-1662

Γυναίκα που κρατά ζυγαριά, περ. 1665 του Βερμέερ[5]

Ο ντε Χόοχ είχε επίσης κοινή θεματολογία και συνθέσεις με τον Εμάνουελ ντε Βίττε, αν και ο ντε Βίττε είχε αφιερωθεί περισσότερο στην απεικόνιση σκηνών από εσωτερικό ναών, αφού μετοίκησε στο Άμστερνταμ το 1651. Ο ντε Βίττε ασχολείται περισσότερο με τους ίδιους τους χώρους, γεμίζοντας τις εικόνες του με αντικείμενα, ενώ ο ντε Χόοχ εστιάζει περισσότερο σε ανθρώπους και στις σχέσεις μεταξύ τους, αφήνοντας τους χώρους του κενούς από περιττά αντικείμενα, που δεν "υποστηριζουν" το θέμα.

Το μάδημα της πάπιας, περ. 1665-1668

Δυο γυναίκες που συνομιλούν, ένας άνδρας κι ένας σκύλος, 1680-1684

Εσωτερικό κουζίνας, περ. 1665 του Εμάνουελ ντε Βίττε]

Κατά τη δεκαετία του 1660 άρχισε να ζωγραφίζει για λογαριασμό εύπορων πατρόνων στο Άμστερνταμ και έγινε γνωστός για τις σκηνές με "χαρούμενες συντροφιές" και τα οικογενειακά πορτρέτα σε πλούσια εσωτερικά, με μαρμάρινα δάπεδα και υψηλές οροφές.

Οικογενειακό πορτρέτο σε πλούσιο εσωτερικό, 1663

Χαρούμενη συντροφιά, 1663-1666

Η αίθουσα συμβουλίων στο Δημαρχείο του Άμστερνταμ]], 1663

Κατά τη διαμονή του στο Άμστερνταμ συνέχισε να ζωγραφίζει τις οικιακές σκηνές του, αλλά τόσο τα εσωτερικά όσο και οι μορφές που βρίσκονται σε αυτά είναι πολύ πιο πλούσια.

Γυναίκα ξεφλουδίζει μήλα, 1663

Γυναίκες πλάι σε ντουλάπα με ένα παιδί, 1663

Ένα παιδί φέρνει ψωμί, 1663

Ελάχιστα είναι γνωστά για τον τρόπο ζωής του στο Άμστερνταμ, αν και είναι γνωστό ότι είχε επαφές με τον Εμάνουελ ντε Βίττε.[3] Το 1670 διέμενε στην Konijnenstraat.[4] σε μια περιοχή εκτός των τειχών της πόλης, κοντά στην "Βέστερκερκ" (Westerkerk), όπου εκκλησιαζόταν η οικογένειά του. Οι περισσότεροι ιστορικοί τέχνης πιστεύουν ότι τα έργα του ντε Χόοχ μετά το 1670 έγιναν πιο στυλιζαρισμένα και η ποιότητά τους ήταν υποδεέστερη. Αυτό μπορεί να συνέβη λόγω της θλίψης που τον κατέλαβε με τον θάνατο της συζύγου του το 1667, σε ηλικία 38 ετών, γεγονός που τον άφησε μόνο του με οικογένεια μικρών παιδιών. Μετά το 1680, το ύφος του γίνεται πιο αδρό, με σκοτεινότερα χρώματα. Κάποτε γινόταν ευρέως αποδεκτό ότι απεβίωσε σε άσυλο το 1684, αλλά τα έγγραφα από το ίδρυμα αυτό δείχνουν ότι στην πραγματικότητα αυτός που απεβίωσε εκεί ήταν ο γιος του, που επίσης λεγόταν Πίτερ. Το έτος θανάτου του καλλιτέχνη παραμένει αδιευκρίνιστο.
Έργο
Περίπατος στο Δημαρχείο του Άμστερνταμ (επιλεγόμενο και Départ pour la promenade) – περ. 1663–65 λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών Στρασβούργου
Γυναίκα δίνει χρήματα σε υπηρέτρια (1670)
Μουσική εκδήλωση σε αυλή (1677)

Οι κυριότεροι πίνακες του ντε Χόοχ είναι:

Η πίσω αυλή ολλανδικού σπιτιού d'une maison hollandaise – 1650–75. Μουσείο του Λούβρου[6]
Πωλητής σπαραγγιών – 1675–80 (καμβάς). Minneapolis Institute of Arts, Μινεάπολη
Το υπνοδωμάτιο – περ. 1658-60 (καμβάς). Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης (Ουάσιγκτον)
Αγόρι φέρνει ψωμί – περ. 1663 (καμβάς). Συλλογή Ουάλλας, Λονδίνο
Χαρτοπαίκτες σε ηλιόλουστο δωμάτιο - 1658 (καμβάς). Βασιλική Συλλογή Ουίνδσορ
Χαρτοπαίκτες σε πλούσιο εσωτερικό - 1663–65 (καμβάς). Μουσείο του Λούβρου[7]
Χαρτοπαίκτες σε τραπέζι – περ. 1670–74 (καμβάς)
Οι παίκτες του "γκολφ" – περ. 1658–60 (πάνελ)
Ένα ζευγάρι το πρωί – 1665 (καμβάς)
Ζευγάρι με παπαγάλο – περ. 1675 (καμβάς). Μουσείο Wallraf-Richartz, Κολωνία
Ζευγάρι με μουσικούς σε αίθουσα - 1663-65 (καμβάς)
Αυλή ολλανδικού σπιτιού – 1658 (λάδι)
Αυλή σπιτιού στο Ντελφτ – 1658 (καμβάς). Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου
Αυλή με την κυρία και την υπηρέτρια – περ. 1660-63 (καμβάς)
Οικογενειακό πορτρέτο σε ταράτσα – 1667 (καμβάς)
Άνθρωποι που πίνουν στην αυλή – 1658 (καμβάς on πάνελ)
Παιχίδι με κορίνες - περ. 1665 (oil)
Σκηνή σε κήπο με κυρία που κρατά ποτήρι με κρασί κι ένα παιδί – περ. 1658–60
Φυλάκιο με χαμογελαστό αξιωματικό, παίκτη φλάουτου και στρατιώτες – ???? (πάνελ)
Εσωτερικό ολλανδικού σπιτιού – περ. 1658 (λάδι)
Το εσωτερικό της αίθουσας συμβουλίων του Δημάρχου στο Δημαρχείο του Άμστερνταμ με επισκέπτες – περ. 1663–65 (καμβάς)
Eσωτερικό με μητέρα, το παιδί της κι έναν υπηρέτη περ. 1656 ιδιωτική συλλογή, Νέα Υόρκη
Εσωτερικό σπιτιού με νεαρό ζευγάρι και σκύλο – περ. 1660–65 (καμβάς). Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη)
Άνδρας προσφέρει ποτήρι με κρασί σε γυναίκα – περ. 1650–55 (πάνελ)
Άνδρας διαβάζει επιστολή σε γυναίκα – περ. 1670–74 (καμβάς)
Άνδρας με νεκρά πουλιά κι άλλες μορφές σε στάβλο – περ. 1655 (λάδι σε ξύλο βαλανιδιάς). Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου
Χαρούμενη συντροφιά – περ. 1663–65 (καμβάς)
Χαρούμενη συντροφιά με έναν άνδρα και δύο γυναίκες – περ. 1668–70 (καμβάς)
Χαρούμενη συντροφιά με έναν άνδρα και δύο γυναίκες – περ. 1657–58 (πάνελ)
Χαρούμενος πότης – περ. 1650 (πάνελ)
Μενουέττο – ???? (καμβάς)
Μητέρα και παιδί με υπηρέτρια που σκουπίζει – περ. 1655–57 (πάνελ)
Μητέρα και παιδί με υπηρέτρια που σκουπίζει – ???? (καμβάς)
Το καθήκον μιας μάνας – περ. 1658–60 (καμβάς)
Μητέρα και παιδί με μαθητή που κατεβαίνει τη σκάλα – 1668
Μητέρα και παιδί με παραμάνα κι ένα παιδί – περ. 1663–65 (καμβάς)
Μουσικό πάρτι σε αίθουσα, Α – περ. 1663–65 (καμβάς)
Μουσικό πάρτι σε αυλή – 1677 (λάδι σε καμβά). Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου
Μουσικό πάρτι σε ταράτσα με το Δημαρχείο – περ. 1667 (καμβάς)
Μουσικό πάρτι Α – 1674 (καμβάς)
Συνομιλία αξιωματικού και γυναίκας, στρατιώτης στο παράθυρο – περ. 1663–65 (καμβάς)
Συγκέντρωση μορφών γύρω από τραπέζι – περ. 1663–65 (καμβάς)
Πληρωμή της οικοδέσποινας – μέσα δεκαετίας 1670 (καμβάς). Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη)
Πορτρέτο οικογένειας σε αυλή στο Ντελφτ – 1657–60 (λάδι σε καμβά)
Πορτρέτο οικογένειας που παίζει μουσική – 1663 (καμβάς)
Πορτρέτο της οικογένειας Jacott-Hoppesack – περ. 1670 (καμβάς)
Η απελευθέρωση του Αγίου Πέτρου από τη φυλακή – περ. 1650–55 (πάνελ)
Καθιστό ζευγάρι με όρθια γυναίκα σε κήπο, Α – περ. 1663–65 (καμβάς)
Καθιστός στρατιώτης με όρθια υπηρέτρια, Α – περ. 1652–55 (πάνελ)
Στρατιώτης με άδειο ποτήρι και υπηρέτρια, Α – περ. 1650–55 (πάνελ)
Στρατιώτης, γυναίκα και αγγελιαφόρος – περ. 1654–57
Στρατιώτες με υπηρέτρια και χαρτοπαίκτες – περ. 1665 (λάδι σε καμβά)
Στρατιώτες παίζουν χαρτιά - 1657-58 (πάνελ)
Στρατιώτες με παίκτη φλάουτου και υπηρέτρια – ???? (πάνελ)
Αθλούμενος και μια Κυρία, A – 1684 (καμβάς)
Όρθια γυναίκα που κρατά μωρό και γυναίκα πλάι σε κερί – ???? (καμβάς)
Η υπηρέτρια παλαιότερα γνωστό ως Κύριος και Κυρία σε κρεβατοκάμαρα - περ. 1667-1670 (λάδι σε πάνελ)
Παίκτες Trac-Trac – περ. 1652–55 (λάδι σε πάνελ)
Δυο ζευγάρια αγκαλιασμένα – περ. 1673–75 (καμβάς)
Δύο στρατιώτες, υπηρέτρια και σαλπιγκτής – περ. 1650–55 (πάνελ)
Δυο στρατιώτες και μια γυναίκα πίνουν στην αυλή – περ. 1658–60 (καμβάς)
Δυο γυναίκες και παιδί σε αυλή – περ. 1657–58 (λάδι σε πάνελ)
Δυο γυναίκες και άνδρας που παίζει μουσική – 1667
Δυό γυναίκες πλάι σε ντουλάπα με ένα παιδί – 1663 (καμβάς)
Δυο γυναίκες στην αυλή – περ. 1657–60 (καμβάς)
Γυναίκα και νεαρός με ένα γράμμα – 1670 (καμβάς). Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ
Γυναίκα και παιδί σε ξέφωτο, Α – περ. 1657–59 (καμβάς)
Γυναίκα και παιδί στο κελάρι – περ. 1658 (καμβάς)
Γυναίκα και παιδί με παπαγάλο – 1673
Μουσική συνομιλία – 1674. Μουσείο Τέχνης Χονολούλου
Γυναίκα με την υπηρέτριά της σε αυλή – περ. 1660–61 (καμβάς). National Gallery, London
Γυναίκα με κουβά και σκούπα στην αυλή – ???? (καμβάς)
Γυναίκα πίνει με στρατιώτες (Γαλλ.: La Buveuse) – 1658. Μουσείο του Λούβρου
Γυναίκα πίνει με δύο άνδρες και η υπηρέτρια – 1658 (λάδι σε καμβά). Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου
Γυναίκα ταΐζει παπαγάλο, με έναν άνδρα και μια υπηρέτρια – ???? (καμβάς)
Γυναίκα δένει το περιστήθιό της πλάι σε κούνια – περ. 1661–63 (καμβάς)
Γυναίκα θηλάζει βρέφος, με ένα παιδί κι ένα σκύλο – περ. 1658–60 (καμβάς), Σαν Φρανσίσκο
Γυναίκα ξεφλουδίζει μήλα – περ. 1663 (καμβάς). Συλλογή Ουάλλας, Λονδίνο
Γυναίκα ετοιμάζει ψωμί με βούτυρο σε ένα αγόρι - περ. 1660-1663, [[Μουσείο Γκεττύ], Λος Άντζελες[8]
Γυναίκα ετοιμάζει λαχανικά – ???? (πάνελ)
Γυναίκα διαβάζει γράμμα πλάι στο παράθυρο – 1664 (καμβάς). Μουσείο Καλών Τεχνών Βουδαπέστης
Γυναίκα διαβάζει γράμμα και άνδρας πλάι στο παράθυρο, Α – περ. 1668–70 (καμβάς σε πάνελ)
Γυναίκα διαβάζει κι ένα παιδί, Α – περ. 1660–63 (καμβάς)
Γυναίκα λαμβάνει γράμμα από άνδρα, Α – περ. 1668–70 (καμβάς σε πάνελ)
Γυναίκα με βρέφος στην αγκαλιά κι ένα παιδάκι, Α – 1658 (πάνελ)
Γυναίκα με καλάθι με φασόλια σε κήπο – περ. 1651 (καμβάς)
Γυναίκα με λαούτο και άνδρας με φλάουτο, Α – ???? (καμβάς)
Γυναίκα ζυγίζει νομίσματα – περ. 1664 (καμβάς). Μουσείο Kaiser Friedrich -Verein, Βερολίνο
Πληγωμένος άνδρας – περ. 1667 (καμβάς)

Παραπομπές

artist list of the National Museum of Sweden. 12 Φεβρουαρίου 2016. kulturnav.org/f49ccf79-71f9-4871-9491-5266e8bb53d1. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2016.
(Dutch) Pieter de Hooge Biography in De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (1718) του Άρνολντ Χαουμπράκεν, με επιμέλεια από την Digital library for Dutch literature
Pieter de Hooch στο RKD
Σύμφωνα με τον βιογράφο Πίτερ Σάττον (Pieter C. Sutton), η σύζυγος του ντε Χόοχ ήταν από την οικογένεια του ζωγράφου Χέντρικ φαν ντερ Μπουρχ (1625-1664), ο οποίος ζούσε στο Λέιντεν, που βρισκόταν στον ίδιο δρόμο του trekschuit.
Understanding The Woman Holding the Balance by Vermeer
«Arrière-cour d'une maison hollandaise». Insecula.com. Ανακτήθηκε στις 2014-06-11.
«Les incontournables | Musée du Louvre | Paris». Louvre.fr. Ανακτήθηκε στις 2014-06-11.

«A Woman Preparing Bread and Butter for a Boy (Getty Museum)». The J. Paul Getty in Los Angeles.

Πηγές

Pieter de Hooch:Complete Edition, by Peter C. Sutton, Phaidon Press, Oxford, 1980, ISBN 0714818283
Encyclopædia Britannica
"New information on Pieter de Hooch and the Amsterdam lunatic asylum" , by Frans Grijzenhout, Burlington Magazine, September 2008

Ζωγράφοι

Ολλανδοί

Εγκυκλοπαίδεια Ολλανδίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License